Κατηγορία: οικολογία: κοινωνία και φύση

Ολοκληρωτικός καπιταλισμός

αναδημοσίευση από τον Ελευθεριακό Κόσμο

Ολοκληρωτικός καπιταλισμός


Ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός (αγγλικά:totalitarian capitalism) αποτελεί για αρκετούς  αριστερούς- ελευθεριακούς  διανοητές ένα νέο στάδιο ανάπτυξης και κρίσης στην σχετικά μακραίωνη ύπαρξη του καπιταλισμού. Κάποιοι από  τους μαρξιστές  χρησιμοποιούν τον όρο “ασιατικός” καπιταλισμός” (ο Σλάβοϊ Ζίζεκ για παράδειγμα), ή/και “ύστερος καπιταλισμός”.

Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, οι απαρχές της μετάβασης του καπιταλισμού στο στάδιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού εντοπίζονται κατά τη διάρκεια έναρξης της παγκόσμιας πετρελαϊκής κρίσης στις αρχές της δεκαετίας του ’70, που χαρακτηρίστηκε από έντονα φαινόμενα υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων (τα ονομαζόμενα “λιμνάζοντα” κεφάλαια) σε συνδυασμό με την κλασσική κρίση υπερσυσσώρευσης στο πεδίο της κατανάλωσης (προϊόντα που δεν μπορούν να πωληθούν). Η κατάσταση αυτή οδήγησε στην απότομη μείωση του “μέσου ποσοστού κέρδους” με αρνητικά αποτελέσματα στην κερδοφορία του κεφαλαίου, συνεπώς και στις επενδύσεις στον παραγωγικό τομέα αφού αυτές κρίθηκαν ασύμφορες. Η προσπάθεια σε παγκόσμιο επίπεδο των ηγετικών κύκλων του κεφαλαίου για την υπέρβαση αυτής της κρίσης, σηματοδότησε και τη μετάβαση στο νέο στάδιο του καπιταλισμού.

 

Χαρακτηριστικά

Ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, χαρακτηρίζεται από σημαντικές μεταβολές σε σχέση με το προηγούμενο ιμπεριαλιστικό στάδιο τόσο στο επίπεδο της κοινωνίας, όσο και στο πεδίο της παραγωγής. Μια πρώτη σημαντική μεταβολή, είναι η είσοδος των νέων τεχνολογιών στην παραγωγή (ηλεκτρονική, βιογενετική κλπ). Η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών οδήγησε σε μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, συνεπώς σε δραματική αύξηση απόσπασης της σχετικής υπεραξίας κάτι που δεν υπήρχε προηγούμενα. Μια δεύτερη σημαντική μεταβολή σε σχέση με τον ιμπεριαλισμό είναι η επιβολή του νεοφιλελευθερισμού ως ηγεμονικής αντίληψης στην οικονομία και συνολικά στην κοινωνία. Η επιβολή αυτή επέτρεψε την σταδιακή -και μακρόχρονη- συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων, την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και τις ιδιωτικοποιήσεις. Ως αποτέλεσμα παρατηρήθηκε η αύξηση απόσπασης και της ονομαζόμενης απόλυτης υπεραξίας η οποία προήρθε από την αύξηση των ωρών εργασίας, των ημερών εργασίας και την συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας. Η διπλή διαδικασία της αύξησης στην απόσπαση της σχετικής και της απόλυτης υπεραξίας εντός της παραγωγής, είναι το πρώτο χαρακτηριστικό γνώρισμα της μετάβασης του καπιταλισμού στο νέο στάδιο.

Με αυτόν τον τρόπο έγινε κατορθωτή η ανάταξη του μέσου ποσοστού κέρδους, επιτρέποντας στο κεφάλαιο να αντιμετωπίσει σχετικά και προσωρινά τη μεγάλη πετρελαϊκή κρίση. Για να γίνει κατορθωτή η εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στις χώρες όπου πρωτοεφαρμόστηκαν (Χιλή, ΗΠΑ, Μ. Βρετανία) οι τότε κυβερνήσεις του δικτάτορα Α. Πινοσέτ, του Ρόναλντ Ρήγκαν και της Μάργκαρετ Θάτσερ αντίστοιχα, ήρθαν σε σφοδρή σύγκρουση με τα συνδικάτα προχωρώντας σε σκληρή καταστολή πολλών απεργιακών αγώνων. Κάτι που σήμερα ως μοντέλο άσκησης πολιτικής γενικεύεται σε όλες σχεδόν τις καπιταλιστικές χώρες.

Η επέκταση της πίστωσης είναι το δεύτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της μετάβασης του καπιταλισμού στο νέο στάδιο. Αποτέλεσε μια επίσης παγκόσμια επιλογή των ηγετικών κύκλων του κεφαλαίου για την αντιμετώπιση της πετρελαϊκής κρίσης. Ως αποτέλεσμα είχε δε, την υπερεπέκταση και ηγεμονία της χρηματοπιστωτικής μερίδας του κεφαλαίου σε βάρος του παραγωγικού και εμπορικού κεφαλαίου που επιτεύχθηκε δια μέσω των εξαγορών και των συγχωνεύσεων (διαδικασία που είχε ήδη ξεκινήσει από τις αρχές του 20ου αιώνα). Η επέκταση όμως της πίστωσης ενώ έδωσε προσωρινή διέξοδο στα λιμνάζοντα κεφάλαια, διαμόρφωσε σε βάθος χρόνου τις περιβόητες “φούσκες” που βλέπουμε σήμερα να καταρρέουν, βαθαίνοντας τελικά ολοένα και περισσότερο την κρίση του καπιταλισμού.

Στο πολιτικό επίπεδο ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, υπερβαίνει δομικά την αστική/φιλελεύθερη αντίληψη για τη δημοκρατία, προς όφελος ενός πολύ πιο αυταρχικού πολιτικού συστήματος, διαμορφώνοντας το τρίτο χαρακτηριστικό που σηματοδοτεί την μετάβαση του καπιταλισμού στο νέο στάδιο. Τούτο εξηγείται ως εξής: Ενώ για παράδειγμα, τα φασιστικά καθεστώτα του μεσοπολέμου θεωρήθηκαν “εκτροπή” από την πάγια αρχή της κοινοβουλευτικής/αστικής δημοκρατίας, σήμερα μεταλλάσσεται δομικά η ίδια η αστική/κοινοβουλευτική δημοκρατία σε πολύ πιο αυταρχικό/ολιγαρχικό μοντέλο διακυβέρνησης (κοινοβουλευτικός ολοκληρωτισμός).

Τέλος, ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός ενσωματώνει σε νέο επίπεδο ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του προηγούμενου ιμπεριαλιστικού σταδίου (ενδοϊμπεριαλιστικές/ενδοαστικές αντιθέσεις, σχέση υπεροχής ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα και την περιφέρεια προς όφελος των πρώτων, συγκέντρωση/συγκεντροποίηση του κεφαλαίου με τη μορφή των πολυεθνικών/πολυκλαδικών μονοπωλίων, πόλεμοι).

 

To καθεστώς της διαρκούς απειλής

 

 Η διαστρέβλωση των εννοιών και του λόγου είναι  μια πολύ παλιά τακτική των διανοούμενων απολογητών των κυρίαρχων τάξεων για να θολώνουν τα νερά και να προκαλούν σύγχυση στους κυριαρχούμενους. Ο Ράουτερ παρατηρούσε από την δεκαετία του 60 κιόλας στο “Η Κατασκευή Υπηκόων” ότι: “όσο ασαφέστερα εκφράζεται κανείς, τόσο περισσότερο μένει κρυμμένο το ψέμα που υπάρχει στον λόγο του…”.
Αλλά δεν είναι μόνο το ψέμα που προκύπτει από την αποσύνθεση των εννοιών που προάγουν αναπαράγουν οι απολογητές (θεραπαινίδες) του συστήματος, είναι ο πόλεμος για τη διατήρηση του στάτους της κυριαρχίας, εδώ πολύ σωστά παρατηρεί ο Τόμας Σαζ στο «Ο Πόλεμος των Ορισμών» ότι:

«… Ο πόλεμος για τον έλεγχο του κόσμου είναι πόλεμος ορισμών… Ο αγώνας καθορισμού και ελέγχου των νοημάτων είναι αγώνας για επιβίωση… αυτός που πρώτος θα ορίσει το νόημα μιας κατάστασης, επιβάλλει στον άλλον την δική του πραγματικότητα και τον ορίζει, είναι ο νικητής… έτσι κυριαρχεί κι επιβιώνει. Εκείνος που ετεροκαθορίζεται, υποτάσσεται και ίσως ακόμα και εξοντώνεται…»

1.  “… Το κράτος, μαζί με την ενίοτε συμβολική ενοχοποίηση κάποιων ατόμων από τους κόλπους των μελών της κυρίαρχης τάξης, επιδιώκει να προλάβει την εναντίωση προς την κυρίαρχη τάξη μέσω γραφειο­κρατικών ρυθμίσεων, δηλαδή μέσω νέων νόμων χωρίς ποινικές κυρώσεις. Η αντιμονοπωλιακή νομοθεσία, η νομοθεσία κατά της μόλυνσης, η βιομηχανική νομοθεσία, η νομοθεσία που αφορά την ασφάλεια των προϊόντων, όπως και οι νόμοι που προστατεύουν τους καταναλωτές, είναι παραδείγματα στα οποία το χάσμα μεταξύ του νόμου και της επιβολής του, είναι αβυσσαλέο. Η επιλεκτική επι­βολή προασπίζει τις αξιώσεις για μια επιλεκτική νομοθεσία η οποία, με την σειρά της, προκαλεί μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της αδικίας εκ μέρους του κοινού. Αν η επιβολή είναι ανεπαρκής, το κράτος μπορεί να επιχειρηματολογήσει υπέρ περισσότερων κρατικών φορέων επιβολής, που διευρύνουν το κράτος και αυξάνουν την ικα­νότητα προάσπισής του.
Αυτό το μοντέλο αυτοδημιουργίας αντιστοιχεί στην πίστη ότι οι ανισότητες και οι αδικίες μπορούν να λυθούν ή να διορθωθούν από την νομοθεσία, από εξεταστικές επιτροπές που οδηγούν σε νέα νομοθεσία, ή από νεοδημιούργητες κρατικές γραφειοκρατίες. Κατά ειρωνικό τρόπο, η μη εγκυρότητα αυτού του μοντέλου οδηγεί το δόγμα/θεσμό, δηλ. το εθνικό κράτος ή τον εθνικισμό, σε σύγκρουση με το δόγμα/θεσμό, δηλ. τον καπιταλισμό ή την ατομική ιδιοκτησία. Η πρόσφατη ανάπτυξη των διεθνών εταιρειών διακυβεύει τα εθνικά συμφέροντα κάθε κράτους. Ως εκ τούτου, νέα θεσμικά πρότυπα και δόγματα πρέπει να προκύψουν από αυτήν την σύγκρουση. Αυτό γίνεται φανερό από τις ανισότητες στην κατανομή των τροφίμων και της ενέργειας μεταξύ των λαών της γης.

Η σύγκρουση μεταξύ εθνι­κού κράτους και κεφαλαίου θέτει το ερώτημα αν ενδείκνυται η εθνική, η ιδιωτική ή η ανθρώπινη «ιδιοκτησία» των φυσικών πόρων (πετρέλαιο, κλίμα). Θέτει το ερώτημα αν είναι απαραίτητος για την συνέχιση της ύπαρξης της ζωής ο εθνικός, ο ιδιωτικός ή ο ανθρώπι­νος κατανεμητικός έλεγχος. Θέτει υπό αμφισβήτηση και ρίχνει το γάντι στον «εθνικισμό» και την «ατομική ιδιοκτησία» ως δόγ­ματα/θεσμούς. Θα συνεχίσει η ασυλία από κρατικές ποινικές κυρώ­σεις να προστατεύει τους καπιταλιστές των διεθνών ή ακόμη και των εθνικών εταιρειών; Θα συνεχίσει το κράτος, μέσω του μιλιταρισμού του, να προστατεύει την ιδιωτική απομύζηση, την εκμετάλλευση και τις αγορές στις διεθνείς ή στις εθνικές αποικίες; Μπορούν αυτοί, οι οποίοι μέσω της μονοπώλησης ελέγχουν την οικονομική εξουσία και την εξουσία καταναγκασμού, να συνεχίσουν να έχουν ασυλία από ποινικές κυρώσεις;

Προς το παρόν, το κράτος απαλλάσσει τον εαυτό του από την ευθύνη για τα κοινωνικά κακά που το ίδιο προκαλεί. Επειδή το κρά­τος είναι αυτό που ορίζει το έγκλημα, αυτό που επιβάλλει τις ποινικές κυρώσεις και αυτό που διαχειρίζεται τα κοινά, τα κακά που προκαλεί είναι πέρα από κάθε ενοχοποίηση. Δεν ευθύνεται για τα εγκλήματα που διαπράττονται από τα άτομα. Η αντεκδίκησή του, οι ποινικές κυρώσεις, επιβάλλονται σ’ αυτούς που υπόκεινται σε ενοχοποίηση χωρίς να απολαμβάνουν ατιμωρησίας. Η συμπεριφορά των υπηκόων του, των εχθρών του, ντόπιων και ξένων, μπορεί να χαρακτηριστεί ως έγκλημα. Εν συνεχεία, το κράτος που εφευρίσκει το έγκλημα, εξαιρεί τον εαυτό του. Οι δικές του πράξεις είναι δικαιολογημένες, μη υποκείμενες σε ποινική κύρωση. Τα κακά που αυτό προκαλεί χαρακτηρίζονται ως αποδεκτά, ως «μη κακά».

Όπως ποικίλλει η μορφή του κράτους, ποικίλλει και η έννοια του ποινικού νόμου, του εγκλήματος και της ποινικής κύρωσης. Οι καπι­ταλιστικές, φασιστικές και κομματικές δικτατορίες και τα κράτη-πρόνοιας επεκτείνουν, περιορίζουν, δημιουργούν και προωθούν το δικό τους ιδιαίτερο είδος εγκλήματος και ποινικής κύρωσης, ό,τι ται­ριάζει δηλαδή, στις περί παραγωγής μυθολογίες τους.   Ανεξαρτήτως μορφής, το κράτος επιδιώκει να μονοπωλεί την συνείδηση και την κοινωνική ζωή προς το συμφέρον την ολιγαρχίας, καθώς επίσης και να διατηρεί την ηγεμονία, την ιεραρχία και την εξουσία. Γι’ αυτό ποινικοποιεί ιδέες, θεσμούς, κοινωνικές δραστηριότητες και αυτούς που τις αναπτύσσουν, όταν αυτοί αποτελούν οργανωμένη απειλή αποκαλύψεων ή αντεκδίκησης ενάντια στο κράτος.

Οι ιδέες περί ατόμου και περί συλλογικής ευθύνης χειραγωγούνται ώστε να αντιστοιχούν στην ιδιαίτερη ιδεολογική κρατική μορφή τους και να βοηθούν στην διατήρησή της (π.χ. καπιταλιστικής, φασιστικής, κομ­μουνιστικής ή κομματικής δικτατορίας). Οι ιδέες της εξουσίας και της ιεραρχίας προστατεύονται επιμελώς ως βασικές για την ιδέα του κράτους. Η διαφοροποίηση εγκλήματος και «τιμωρίας» κατασκευά­ζεται και μυθοποιείται, έτσι ώστε να συγκαλύπτει τα συμφέροντα, την εξουσία και την κυριαρχία των λίγων …”

 “κατά τη μελέτη της οικονομικής ιστορίας, τείνουμε συστηματικά να αγνοούμε το ρόλο της βίας, τον απόλυτα κεντρικό ρόλο του πολέμου και της δουλείας, στη δημιουργία και σχηματοποίηση των βασικών θεσμών, αυτού που σήμερα αποκαλούμε «οικονομία». Επιπλέον, σημασία έχουν και οι προελεύσεις. Η βία μπορεί να είναι αόρατη, αλλά παραμένει τυπωμένη στη φιλοσοφία της κοινής οικονομικής λογικής μας, στην προφανέστατα αυταπόδεικτη φύση των θεσμών, που απλά ποτέ δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν έξω από το μονοπώλιο της βίας – αλλά και της συστηματικής απειλής της βίας – που διατηρείται από το σύγχρονο κράτος”. David Graeber

2.  Η σύγχρονη αστική δημοκρατία είναι μια τυπική αστική επίκληση των ατομικών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Οι πολιτικές κάστες εκφραστές  αυτής της δημοκρατίας στην πραγματικότητα από την μια προωθούν την λεγόμενη συμμετοχή στα κοινά που εξαντλείται στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος και από την άλλη προωθούν την παραίτηση από τα κοινά με την επαγγελματοποίηση, κομματικοποίηση της πολιτικής ζωής, ενώ το λεγόμενο πλειοψηφικό σύστημα που διατυμπανίζουν καταρρέει από την μη αθρόα προσέλευση των ψηφοφόρων στις εκλογές. Φυσικά δεν τους απασχολεί να κυβερνούν μειοψηφικά αρκεί να μην υπάρξει κυβερνητικό κενό, και εξατομικεύουν τα πρόσωπα προωθώντας από τη μία την ιδιώτευση – ο σώζων εαυτό σωθήτω  και  από την άλλη   τη μαζικοποίηση.   Μαζικοποίηση μέσα από τους μηχανισμούς ελέγχου της γνώμης,   της συνείδησης και συμπεριφοράς, από τα μαζικά μέσα ενημέρωσης. Μέσα που έχουν μετατραπεί σε τεράστιες μηχανές συμφερόντων οικονομικής – πολιτικής δύναμης (θυμίζοντας την  δύναμη της προπαγάνδας που είχαν και έχουν  οι εκκλησίες), προπαγάνδας και πλύσης εγκεφάλου.
Μαζικά μέσα που προωθούν την διαιώνιση και επέκταση της κυριαρχίας κεφαλαίου και κράτους, με σχέση συγκοινωνούντων δοχείων,  μεταξύ αυτών  και των πολιτικών ελίτ, διαστρεβλώνοντας και διαπλάθοντας την ελεύθερη βούληση  και την κριτική σκέψη των οικονομικά εκμεταλλευόμενων και πολιτικά καταπιεζομένων ανθρώπων. Ενώ έχουν  παράλληλα  φτάσει στο σημείο να κατασκευάζουν και αυτή την ίδια την πραγματικότητα.

3. Η  κοινωνικότητα του καπιταλισμού και η έννοια του πολίτη δεν  συνιστούν κοινωνία των πολιτών, αλλά, πληθυσμιακή συσσώρευση ιδιωτών–υπηκόων, οπαδών, ψηφοφόρων, καταναλωτών με υπέρτατο δικαίωμα, το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και την κατανάλωση, είναι η «κοινωνία» των ιδιωτών (αρρώστων) με χίλια δυο αντικρουόμενα ιδιωτικά-ατομικά συμφέροντα που ιεραρχούνται, διαμορφώνονται και διαχειρίζονται από τις εκάστοτε πολιτικές  ελίτ. Έτσι, η ελευθερία ταυτίζεται με την  οικονομία της αγοράς και τη συσ-σώρευση  του κέρδους. Η ελευθερία είναι η αγορά, όχι των ιδεών και του πράττειν, αλλά αφενός  της κατανάλωσης και της διακίνησης εμπορευμάτων, και αφετέρου του επιχειρείν των μεγαλοϊδιοκτητών της γης, των μέσων παραγωγής , των υπηρεσιών, του θεάματος – ακροάματος και των άυλων κεφαλαίων.

4.Το καθεστώς της διαρκούς απειλής που επιβάλουν οι κυρίαρχες τεχνογραφειοκρατικές,  στρατοκρατικές και πολιτικές ελίτ, με κύριες την Αμερικανική και την Ευρωπαϊκή, για  την αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου,  έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των διατροφικών αναγκών σε παγκόσμια κλίμακα προς όφελος δικό τους και των εργοδοτών τους, στο σύνολο της καταπιεσμένης-εκμεταλλευόμενης  ανθρωπότητας είτε στις λεγόμενες οικονομικά ανεπτυγμένες κοινωνίες, είτε στις υπό ανάπτυξη, έχει σαν συνέπεια να  διογκώνει ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές ανισότητες και να αυξάνει  τόσο τη σχετική, όσο και την πραγματική φτώχια.

Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών, τόσο μεταξύ των ανθρώπων όσο και μεταξύ των χωρών, μεγαλώνει ακόμα περισσότερο, φτάνοντας για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας σε τέτοια ύψη.  Το  φυσικό περιβάλλον βρίσκεται σε πλήρη διαταραχή και οι  οικολογικές ισορροπίες καταρρέουν στο βωμό της απληστίας των ολιγαρχιών για κέρδος και  κυριαρχία, κάνοντας επισφαλή την διαβίωση σε πολλά μέρη στον πλανήτη, όχι μόνο των ανθρώπων αλλά και των υπόλοιπων έμβιων όντων.

Οι κυρίαρχες ελίτ προσπαθούν  να  διατηρήσουν, να ελέγξουν  και να διαιωνίσουν αυτή την κατάσταση μέσω της στρατηγικής της λειτουργικής και ιδεολογικής τρομοκράτησης των εκμεταλλευομένων τάξεων και μέσα από το δίπτυχο «ασφάλεια θεσμική – ανάπτυξη οικονομική»  (η  ελεύθερη  οικονομία της αγοράς είναι μονόδρομος και το δημοκρατικό πολίτευμα είναι το καλύτερο δυνατό), ενώ μέσω της στρατηγικής του φόβου και της ανασφάλειας, αποσκοπούν στη συναίνεση για τον συλλογικό κοινωνικό έλεγχο και μέσω της καλλιέργειας της συλλογικής ευθύνης και ενοχής, π.χ. όλοι φταίμε για την οικονομικοί κρίση,  η  όλοι φταίμε για το περιβαλλοντική κρίση, προωθούν τον πράσινο καπιταλισμό, τον οικοκαπιταλισμό.

5. «…  Ο νεοφιλελευθερισμός υποστηρίζεται, ότι έκτος από ιδεολογία ή οικονομική πολιτική είναι  πρώτα απ’ όλα και κυρίως, ένας τύπος κυβερνητικής ορθολογικότητας. Ο Φουκό, ορίζει την κυβερνητική ορθολογικότητα ως μια κανονιστική λογική που διέπει τη δραστηριότητα της διακυβέρνησης, με τη έννοια όχι μόνο της άμεσης αλλά και της έμμεσης καθοδήγησης των ανθρώπων, έτσι ώστε αυτοί να οδηγούνται και να συμπεριφέρονται με έναν ορισμένο τρόπο.

Η «ορθολογικότητα» αυτή δεν εφαρμόζεται με την άσκηση   ενός άμεσου αλλά περισσότερο ενός έμμεσου (συγκαλυμμένου)  καταναγκασμού, μιας καταπίεσης. Από αυτή την άποψη, η κριτική ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό δεν θα ‘πρεπε να περιορίζεται μόνο στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής (ιδιωτικοποιήσεις, η απορρύθμιση εργασιακών σχέσεων)  ούτε σε ένα ορισμένα σύνολο θεωρητικών ιδεών (Φρίντμαν, Χάγεκ)  ούτε στους  πολιτικούς που στράφηκαν σε αυτόν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 (Ρέιγκαν, Θάτσερ κλπ).
Η νεοφιλελεύθερη «ορθολογικότητα» έχει μιαν ευρύτερη εμβέλεια και μπορεί να προωθείται ακόμα και από κυβερνήσεις που αναφέρονται στην αριστερά. Αυτό που ορίζει τη νεοφιλελεύθερη ορθολογικότητα είναι το ότι οδηγεί τα υποκείμενα να δρουν με βάση το υπόδειγμα του ανταγωνισμού. Ο νεοφιλελευθερισμός οδηγεί τα άτομα να προσπαθούν να μεγιστοποιηθούν την ικανοποίηση των συμφερόντων τους, παραμερίζοντας κάθε ηθική αναστολή.
Στο ίδιο μότο διαπλάθεται και το «νεοφιλελεύθερο υποκείμενο»  με την παρόξυνση του ανταγωνισμού μεταξύ των ατόμων (πόλεμος όλων εναντίων όλων), με τις τεχνικές αξιολόγησης, με την ενθάρρυνση του ιδιωτικού δανεισμού, με την παρακίνηση να μετατραπούν τα υποκείμενα σε «ανθρώπινο κεφάλαιο», μέσω της καταναλωτικής ζήτησης. Το άτομο πλέον πρέπει να φροντίζει να συσσωρεύει, να επιδιώκει την επιτυχία, ενώ ταυτόχρονα είναι υπεύθυνο (και επομένως ένοχο), για την ενδεχόμενη αποτυχία του. Το νεοφιλελεύθερο υποκείμενο συγχέει την ελευθερία και την αυτονομία με τον ανταγωνισμό.

Επιχειρώντας να μεγιστοποιήσει με κάθε τίμημα την απόδοση του ατόμου σε όλα τα πεδία, ο νεοφιλελευθερισμός καταλήγει να αναγορεύει σε κανόνα την έλλειψη κάθε περιορισμού. Αυτή η έλλειψη περιορισμού συγκαλύπτει όμως το γεγονός ότι  στην πραγματικότητα, υπάρχει ένα όριο στην επιθυμία και αυτό το όριο το καθορίζουν το κεφάλαιο και η επιχείρηση. Οι συντηρητικοί και οι θιασώτες του «εκσυγχρονισμού» βλέπουν στο νεοφιλελεύθερο υποκείμενο ένα ον απε-λευθερωμένο από όλες τις αλυσίδες του. Αλλά η έλλειψη κάθε περιορισμού, που υπόσχεται ο νεοφιλελευθερισμός, δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματική ελευθερία. Ο μηχανισμός της «απόδοσης – απόλαυσης», που καθιερώνει ο νεοφιλελευθερισμός, είναι ένα σύστημα που λειτουργεί σαν ψευδαίσθηση της ελευθερίας του ατόμου, γιατί παραμένει στην ουσία ένας τρόπος κοινωνικής χειραγώγησης και πειθάρχησης ….»

6. «… Ο φιλελευθερισμός, είναι εξαιρετικά αναγκαίος στον καπιταλισμό των τραστ, των καρτέλ, των πολυεθνικών του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου αλλά  και στο κράτος πρόνοιας. Τα αμερικάνικα λεγόμενα και φιλελεύθερα, προοδευτικά, ανθρωπι­στικά ιδρύματα (π.χ. Φορντ, Ροκφέλερ, Κάρνεγκυ κλπ) ιδρύθηκαν, ελέγ­χονται και χρηματοδοτούνται από τις ομάδες συμφερόντων των μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιρειών.

Σε μια εποχή κοινωνικού αναβρα­σμού, η κυρίαρχη τάξη χρειάζεται ένα  σοσιαλ – φιλελεύθερο κίνημα το οποίο να μπορεί να λειτουργεί ως ασφαλιστική δικλείδα στην μαζική δυσαρέσκεια και μ’ αυτόν τον τρόπο, να αποτρέπει τους ανθρώπους να στραφούν προς μια αποτελεσματική κοινωνική αντίδραση (εδώ αυτό το ρόλο τον παίζουν καλύτερα οι σοσιαλφιλελεύθεροι, σοσιαλδημοκράτες γιατί μπορούν να δημιουργούν ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις). Όσο περισσότερο εδραιώνονται τα καρτέλ, οι πολυεθνικές και το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, τόσο περισσότερη νεοφιλελεύθερη-μεταρρυθμιστική ρητορική υιοθετούν τα κόμ­ματα εξουσίας. Έτσι, το σύγχρονο κράτος διατηρεί υπό τον έλεγχό του την εσωτερική αμφισβήτηση, αναπτύσσοντας και θεσμοποιώντας το εμπόρευμα των  πολιτικών μανδαρίνων, τον νέο αυταρχι­σμό,  δηλαδή την μεθοδευμένη γενίκευση της κοινωνίας του ελέγχου.

Μερικές σκέψεις του Κ. Καστοριάδη για τον σύγχρονο ολοκληρωτισμό

Το συνολο των μεσων που χρησιμοποιει ο καπιταλισμος υπακουει παντα στην ιδια προσταγη: τη διατηρηση της κυριαρχιας του, την επεκταση του ελεγχου πανω στην κοινωνια γενικα, στο προλεταριατο ιδιαιτερα…
Ολοι οι τομεις της ζωης πρεπει να υποταχθουν στον ελεγχο των διευθυνοντων.
Ολες οι πηγες και τα μεσα χρησιμοποιουνται απο τον καπιταλισμο… η επιστημονικη γνωση ειναι επιστρατευμενη στην υπηρεσια του: η ψυχολογια και η ψυχαναλυση, η βιομηχανικη κοινωνιολογια και η πολιτικη οικονομια, η ηλεκτρονικη και τα μαθηματικα…[επιστρατευονται για να] φραξουν τις ρωγμες της αμυνας του, να του επιτρεψουν να διεισδυσει στο εσωτερικο της εκμεταλλευομενης ταξης, να κατανοησει τα κινητρα και τις συμπεριφορες της και να τα χρησιμοποιησει προς οφελος της “παραγωγης”, της “κοινωνικης σταθεροτητας” και της πωλησης αχρηστων αντικειμενων[…]
Για την καπιταλιστικη ταξη…να “εξορθολογισει”… σημαινει να υποδουλωνει  διαρκως ολο και περισσοτερο τη ζωντανη εργασια… στη μηχανη και στους διευθυνοντες… Να συσσωρευσει σημαινει συγχρονως να μετατρεψει την εργασια σε κεφαλαιο, να δωσει στη ζωη και στο θανατο εκατομμυριων ανθρωπων τη μορφη των εργοστασιων και των μηχανων, και για να το κατορθωσει αυτο δημιουργει ενα συνεχως αυξανομενο αριθμο προλεταριων[…]

Γι’αυτο η συγχρονη κοινωνια, ειτε ζει υπο καθεστως “δημοκρατικο” ειτε “δικτατορικο”, ειναι στην πραγματικοτητα παντα ολοκληρωτικη. Γιατι η κυριαρχια των εκμεταλλευτων πρεπει, για να διατηρηθει, να κατακλυσει ολους τους τομεις της δραστηριοτητας και να προσπαθησει να τους υποταξει. Ο ολοκληρωτισμος δεν παιρνει πια τις ακραιες μορφες που ειχε περιβληθει με τον Χιτλερ η τον Σταλιν… αλλα αυτο δεν αλλαζει σε τιποτα το ζητημα κατα βαθος.

Η τρομοκρατια δεν ειναι παρα ενα απο τα μεσα που μπορει να χρησιμοποιησει μια εξουσια για να συντριψει τη δραστηριοτητα καθε αντιπολιτευσης, αλλα δεν ειναι παντα εφαρμοσιμη ουτε παντα η πιο αποδοτικη. Η “ειρηνικη” χειραγωγηση των μαζων, η βαθμιαια αφομοιωση των οργανωμενων αντιπολιτευσεων μπορουν να ειναι πιο αποτελεσματικες… »

Kορνήλιος Καστοριάδης, “Σύγχρονος Καπιταλισμός και Επανάσταση”, σελ. 225-29, εκδ. Ύψιλον

πωλείται το νερό

αναδημοσίευση από το Άρδην

Μπόμπολας και Σια για την ΕΥΑΘ

by 

Τρία επιχειρηματικά σχήματα για ιδιωτικοποίηση και μια κίνηση πολιτών για… κοινωνική διαχείριση

Τέσσερα επιχειρηματικά σχήματα εκδήλωσαν σήμερα αρχικό, μη δεσμευτικό ενδιαφέρον, για το 51% της Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ ΑΕ). Η γαλλική Suez Environment από κοινού με την ΕΛΛΑΚΤΩΡ (συμφερόντων Μπόμπολα – Καλιτσάντση), η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ σε κοινό σχήμα με τον επιχειρηματία Γ. Αποστολόπουλο του ομίλου Ιατρικού Αθηνών και με ισραηλινή εταιρεία ύδρευσης Mekorot, ο ομογενής επιχειρηματίας Ιβάν Σαββίδης και μια πρωτοβουλία πολιτών «Κίνηση 136».

 

Αναλυτικότερα, ενδιαφέρον εκδήλωσαν, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, τα εξής σχήματα:

-Η γαλλική Suez Environment από κοινού με την ΕΛΛΑΚΤΩΡ (συμφερόντων Μπόμπολα – Καλιτσάντση). Το ενδιαφέρον των Γάλλων δεν θεωρήθηκε έκπληξη, αφού η Suez, μέτοχος στην εταιρεία με ποσοστό 5%, είχε “κατέβει” και στον πρώτο διαγωνισμό, που τότε αφορούσε μειοψηφικό πακέτο της ΕΥΑΘ ΑΕ.

-Η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ σε κοινό σχήμα με τον επιχειρηματία Γ. Αποστολόπουλο του ομίλου Ιατρικού Αθηνών και μεισραηλινή εταιρεία ύδρευσης Mekorot. Βάσει των όρων του διαγωνισμού, τα επιχειρηματικά σχήματα, ή οι εταιρείες που θα διεκδικήσουν το 51% της ΕΥΑΘ ΑΕ πρέπει να διαθέτουν εμπειρία στον κλάδο της ύδρευσης σε πόλη τουλάχιστον 500.000 κατοίκων την τελευταία τριετία.

-Ο ομογενής επιχειρηματίας Ιβάν Σαββίδης, ο οποίος όμως, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, δεν έχει μέχρι στιγμής εξασφαλίσει τη συνεργασία εταιρείας του κλάδου ύδρευσης, κενό για την κάλυψη του οποίου έχει ζητηθεί, βάσει των ίδιων στελεχών, δίμηνη παράταση.

-Η Κίνηση 136, μια πρωτοβουλία πολιτών που εναντιώνεται στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ και αντιπροτείνει την κοινωνική διαχείρισή της, μέσω συνεταιρισμών σε επίπεδο γειτονιάς. Η Κίνηση υποστηρίζει ότι αν η εκτιμώμενη αξία της ΕΥΑΘ διαιρεθεί με τον αριθμό των χρηστών, το αποτέλεσμα είναι το κόστος των 136 ευρώ/πολίτη για την εξαγορά.

 

Εταιρείες όπως οι Veolia και Aqualia, που είχαν δηλώσει “παρούσες” σε κοινοπρακτικά σχήματα, στον προηγούμενο διαγωνισμό (2009), δεν έκαναν αυτή τη φορά την εμφάνισή τους.

Σημειώνεται ότι στην τρέχουσα πρώτη φάση του διαγωνισμού, θα εξεταστεί κατά πόσον οι ενδιαφερόμενοι πληρούν τα απαιτούμενα τεχνικά και χρηματοοικονομικά κριτήρια, αλλά και θέματα νομικής φύσης.

Όσοι κριθεί ότι πληρούν τις προϋποθέσεις, θα περάσουν στην επόμενη φάση του διαγωνισμού, αποκτώντας πρόσβαση στα στοιχεία της ΕΥΑΘ, ώστε να ακολουθήσει η υποβολή δεσμευτικών προσφορών.

συμβάλλω στην καθαριότητα της Αίγινας: 216/2004 βαριά πρόστιμα, 15516 ρουφιανέματα

 

Απ’ ό,τι διακρίνεται ως εγγύς μέλλον στο νησί είναι όχι η συγκροτημένη και συστηματική μετατροπή των σκουπιδιών σε χρήσιμο υλικό για την πρωτογενή παραγωγή αλλά η συνέχιση του ίδιου απορριμματογενούς μοντέλου με την νέα υπόμνηση της δυνατότητας για τη ρουφιανιά. Έτσι, λοιπόν ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν. Όσοι φοβηθούν τη ρουφιανιά του γείτονα έχουν και τα παραπλήσια δασάκια που τα καθαρίζουν υπό τις λήψεις του αγαπητού πόρταλ, ευκαιριακά. Επίσης υπάρχει η νύχτα που καλύπτει τον οποιονδήποτε να πετάξει ό,τι μπορεί: στρώματα, κλαδιά και τα λοιπά.

Κατά τα’ άλλα η μπόχα κι η δυσωδία συνεχίζεται. Τα ρουφιανοκόλλητα θα μείνουν της ντροπής κι οι τυχόν ρουφιανιές που μόνο το πρόβλημα δεν λύνουν.

Μετά το σχόλιο συμπολίτη μας στο φως της Αίγινας, ένα κείμενο, της σχεδίας, από τα όχι και τόσο παλιά

ΚΑΘΑΡΗ ΑΙΓΙΝΑ - ΣΥΜΒΑΛΛΩ ΚΙ ΕΓΩ!


Νικητας Παπαϊωάννου • 11 hours ago

Όταν η ανικανότητα της δημοτικής αρχής μετατρέπεται σε επιθετικότητα
απέναντι στον πολίτη.

Ειναι ντροπη για τη πολη και τους πολιτες να βαλετε αυτα τα αυτοκολητα στους καδους

Ντροπη σας.

———-

4 Ιουλίου 2012

Posted by: sxedia in “αυτοδιοίκηση”, γόνιμος προβληματισμός,Ελευθεριακή σκέψη, η άλλη όψη της Αίγινας, κι αλλού…, Ξ) νερό, ο κόσμος αλλάζει, οικολογία: κοινωνία και φύση, οικονομία και “οικονομία”, παραλία,Πολιτική, πολιτισμός και “πολιτισμός”, σκουπίδια-απόβλητα-περιττώματα,τοπικά θέματα, τουρισμόςNo Comments »

Τα σκουπίδια με τα πάσης φύσεως απόβλητα (αστικά, εργοστασιακά και αγροτικά λύματα) και το νερό στην υδρευτική ή αρδευτική του λειτουργία, είναι δυο από τα πιο σοβαρά ζητήματα που απασχολούν σήμερα όλον τον πλανήτη. Απασχολούν τη χώρα μας. Απασχολούν και την Αίγινα.

Το γεγονός ότι τα τελευταία 30-50 χρόνια αναγορεύονται σε προβλήματα, που οριακά θέτουν ζητήματα επιβίωσης δεν είναι τυχαίο. Και  αυτή η μη τυχαία «ατυχία», διεθνώς, κατευθύνεται από τέσσερις βασικούς παράγοντες:

1)από την ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ως την ταχύτατη οικονομική διαδικασία και το  διαρκή ανασχεδιασμό της στην κατεύθυνση της ανάπτυξης και του ανταγωνισμού,

2)από την περεταίρω μεγέθυνση της ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ και του κρατικού ελέγχου ως της μόνης έγκριτης διαιτησίας για τις διαφορές που προκύπτουν,

3)από την πλεύση του καθημερινού προτύπου προς την ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ως μιας αντίληψης ζωής που επιζητά την αέναη ιδιωτική ικανοποίηση των καθημερινών αναγκών οι οποίες τεχνητά μέσω των προβαλλόμενων προτύπων γίνονται όλο και πιο σπάταλες, με ολοένα και λιγότερη φροντίδα που υπήρχε στο -σε όλα- «κακό» παρελθόν

4)και τέλος από την ΑΓΟΡΑ, δηλαδή τον κόσμο του κεφαλαίου που βρίσκεται μπρος και πίσω από κάθε εκφρασμένη και μη εκφρασμένη κοινωνική ανάγκη μπροστά και πίσω από κάθε τεχνητή προβληματοποίηση. Η ίδια προτάσσει ως μονόδρομο τη φιλελευθεροποίηση για τη λύση κάθε κοινωνικού προβλήματος που προκύπτει από αυτήν την επιλογή.

Να, λοιπόν, το απίστευτο αδιέξοδο με τις χρήσεις του νερού και της «διαχείρισης» πάσης φύσεως αποβλήτων:

Το «κακό» μας παρελθόν, το «προβληματικό» μας παρόν και…  το «αειφόρο» μας μέλλον

1)Απομακρυνόμαστε από κάθε πτυχή του παρελθόντος που η οικονομία του βασιζόταν κυρίως στην παραγωγή αγαθών, στην εκ των ενόντων μέριμνα για τα ανθρωπογενή απόβλητα και τη συγκράτηση του νερού, την κοινωνική αυτοσυγκράτηση από πλευράς κατανάλωσης και τις συλλογικές μνήμες τοπικής συνεργασίας που ώθησαν και στήριξαν για ένα μεσοδιάστημα το κοινωνικό κράτος των παροχών και μιας σχετικής και ανεκτής καθημερινότητας. Δηλαδή στον Πρώτο Κόσμο και κατ’ επέκταση στον Δεύτερο. Ο Τρίτος Κόσμος, πιο ευάλωτος από την εποχή της αποικιοκρατίας, ήταν πάντοτε το πεδίο πειραματισμού της παγκοσμιοποίησης και της »ευγενούς» προσπάθειας για την «αυτορρύθμιση» των αγορών.

2)Απομακρυνόμαστε από κάθε δυνατότητα του παρόντος για το μέλλον, ώστε να επανεκκινήσουμε την πρωτογενή παραγωγή και συμπαρομαρτούσες οικονομικές διαδικασίες σε πλαίσια συνεργασίας και ισότητας, να φροντίσουμε εκσυγχρονίζοντας όλους τους τρόπους τοπικής αυτοδιαχείρισης των δυο σοβαρότατων ζητημάτων που θίγονται, να περιορίζουμε την κατανάλωση στο επίπεδο μιας ανεκτής και πιο πλούσιας σε πολιτισμό καθημερινότητας δημιουργώντας το πεδίο εξέλιξης για δημοκρατικές πολιτείες.

Αυτά σε γενικές γραμμές, αφού η Αίγινα είναι ένας μικρός όμορφος τόπος, που ακολούθησε αυτόν τον μονόδρομο μαζί με τόσους άλλους αμέτρητους όμορφους τόπους «αυτού του κόσμου του μικρού, του μέγα»:

1)Απομακρυνθήκαμε κι απομακρυνόμαστε από την πρωτογενή παραγωγική διαδικασία μετατρέποντας το νησί σε μια συγκεντρωτική (στα 200 μέτρα κυριολεκτικά) τουριστική βιομηχανία 2)απομακρυνθήκαμε και απομακρυνόμαστε από τρόπους κοινωνικής και πολιτικής συνεννόησης3)απομακρυνθήκαμε και απομακρυνόμαστε από δυνατότητες κοινωνικού αυτοπεριορισμού της κατανάλωσης, από δυνατότητες συγκράτησης του νερού και χρήσης των αποβλήτων 4)επιζητούμε άμεσες λύσεις από τους παράγοντες που έθρεψαν το ζήτημα (γραφειοκρατία και την Αγορά) διατηρώντας το πρότυπο που υπόσχεται καθημερινή ευζωία και ατέρμονη κατανάλωση.

τι πρέπει να γίνει, εδώ που φτάσαμε;

Ζούμε σε με μια συγκυρία που η πολυδιάστατη μεταπολεμική κρίση τοποθετεί οριακά την πολιτική, την οικονομία, την ισορροπία Φύσης και Κοινωνίας και τις αξίες μας. Τον πολιτισμό στο σύνολό του. Ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος κι όταν επιζητούμε άμεσες ή «δραστικές» λύσεις, απλά καρβέλια και «θεσούλες» ονειρευόμαστε κρύβοντας τα προβλήματα κάτω από το χαλί. Είναι μια επίπονη και διαρκής διαδικασία κοινωνικής θεμελίωσης και κοινωνικών συγκρούσεων που απαιτούν:

Την ανάληψη ευθύνης, την ενεργό συμμετοχή στα κοινά και αγώνα για τη συμμετοχή στο πεδίο των αποφάσεων μακριά και πέρα από τους μνηστήρες της τοπικής εξουσίας, δηλαδή τις τοπικές παρατάξεις που καραδοκούν να «διαχειριστούν» τα προβλήματα για λογαριασμό της τοπικής κοινωνίας. Η δημοκρατία μόνο άμεση μπορεί να είναι.

Την ανάδειξη της Δημιουργίας απέναντι στην ενεργοβόρα και ανθρωποβόρα «ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα» με στόχο μια πιο ομαλή και ισορροπημένη εξέλιξη της κοινωνίας ώστε να ζουν όλοι οι άνθρωποι ανεκτά, συνεργαζόμενοι με τη Φύση. Η αποκέντρωση και η μικρής κλίμακας οικονομία με επιστροφή στην παραγωγή, φαίνεται να πλησιάζει το δέον.

Τις επιλογές από το δήθεν «κακό» μας παρελθόν και παρόν, τρόπων συγκράτησης του νερού και τρόπων χρήσης των αποβλήτων προς όφελος της Φύσης και της κοινωνικής μας συμβίωσης.

Την αντίσταση σε κάθε εποπτεύουσα αρχή που αφήνουμε να μετατρέπει την κοινωνική ισχύ σε «υψηλή πολιτική» και εκλογικές εργολαβίες.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Την αντίσταση στην Αγορά που αναλαμβάνει να πουλάει ό,τι μας ανήκει.

πιο συγκεκριμένα…

-συνελεύσεις και δημιουργία τοπικών επιτροπών άμεσα ανακλητών

-επανεκκίνηση της πρωτογενούς παραγωγής όσο το δυνατόν πιο  συνεργατικά και με συλλογικό σχεδιασμό

-δημιουργία προτύπων κατανάλωσης που δίνουν το περιθώριο στις νυν και επόμενες γενεές να επιβιώσουν

-απαίτηση των αιγινητών ώστε τα χρήματα που προορίζονται για «έργα» να γίνουν χρήσιμες υποδομές για τη συγκράτηση του νερού και τη χρήση των απορριμμάτων και αποβλήτων. Απαίτηση για:

… Την αγορά υδροφόρου πλοίου και τη χρήση αποκλειστικά κοινοτικών γεωτρήσεων

…Το χτίσιμο αναβαθμίδων σε όλη την υπαίθρια Αίγινα με δενδροφύτευση καρποφόρων και εδαφοκάλυψη με κτηνοτροφικά φυτά

…Το χτίσιμο μικρών φραγμάτων σε συγκεκριμένες πλαγιές

…Την επαναφορά των επίγειων ταμιευτήρων νερού (σουβάλες)

…Την οικονομική στήριξη για το χτίσιμο στερνών σε κάθε κτίριο

…Την υποδομή για την λιπασματοποίηση των φυτικών αποβλήτων και επιστροφή των αδρανών στα λατομεία με φύτευσή τους προς αποκατάσταση

…Την δημιουργία μικρών τοπικών βιολογικών καθαρισμών με παράλληλη μέριμνα για τη χρήση μέρους αυτού του «άχρηστου» υλικού

…Τη δημιουργία μικρών υποδομών για την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση απορριμμάτων

καλοκαίρι 2012

 σχεδία στ’ ανοιχτά της Αίγινας – //sxedia.espivblogs.net

 

//sxedia.espivblogs.net/2012/07/

Μπλε χρυσάφι”: Ιδιωτικοποίηση ΕΥΔΑΠ και χρηματιστήριο νερού

αναδημοσίευση από το CIAOANT1

Μπλε χρυσάφι”: Ιδιωτικοποίηση ΕΥΔΑΠ και χρηματιστήριο νερού

Όσοι διάβαζαν και τα παλιότερα άρθρα που γράφαμε πριν χρόνια, θα θυμούνται ίσως ότι δίναμε πάντα μεγάλη έμφαση στο νερό, καθώς πρόκειται για έναν από τους βασικότερους πόρους της ανθρωπότητας, που έως τώρα δεν είχε γίνει εντελώς “αγοραίος”, πιθανώς επειδή οι λαοί αναγνωρίζουν τη σπουδαιότητα του και το θεωρούν “ιερό”, με αποτέλεσμα όταν ιδιωτικοποιείται το νερό, να ξεσπούν μεγάλες κοινωνικές εκρήξεις (δείτε για παράδειγμα την περίπτωση της Βολιβίας, όπου προπάθησαν να ιδιωτικοποιήσουν ακόμα και το νερό της βροχής, με αποτέλεσμα να έχουμε λαϊκή εξέγερση στη χώρα).

Επειδή όμως τα πράγματα “σφίγγουν”, και οι καπιταλιστές αναζητούν εναγωνίως μια νέα αγορά για να επεκταθούν, να επενδύσουν και να βγάλουν κέρδη, το νερό είναι ένα από το σπουδαιότερα θέματα στην “ατζέντα” τους. Άλλωστε, επειδή ακριβώς το νερό είναι απαραίτητο για τη ζωή, είναι γι’ αυτούς μια “χρυσή ευκαιρία” για σίγουρα κέρδη, διότι αν καταφέρουν να το ιδιωτικοποιήσουν πλήρως, τότε θα έχουν στα χέρια τους ένα προϊόν που όλοι θα το θέλουν (ή μάλλον…θα το χρειάζονται, και άρα θα πληρώνουν).

Στην Ελλάδα, προχωρά η ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ/ΕΥΔΑΘ σε κάποια από τις 3-4 πολυεθνικές που ελέγχουν πλέον ένα τεράστιο μέρος των κοιτασμάτων νερού στον κόσμο.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η δημιουργία της “αγοράς παραγώγων” για υδάτινους πόρους έχει μπει πλέον στην τελική φάση της. Όπως ανακοίνωσε πριν λίγους μήνες το bloomberg, η εταιρεία Waterfund υπέγραψε συμφωνία με την IBM προκειμένου η τελευταία να παρέχει την τεχνολογική υποδομή για να λειτουργήσει αυτή η χρηματιστηριακή αγορά του νερού.

Το πόσο σημαντική είναι αυτή η αγορά, και το πόσα κέρδη ονειρεύονται ήδη οι καπιταλιστές, το είχαμε δει σε ένα άρθρο της “Ημερησίας” που είχαμε δημοσιεύσει και παλιότερα:

Hδη, πολλοί επενδυτικοί οίκοι έχουν αρχίσει να τοποθετούνται στον τομέα υδάτινων πόρων, με επενδύσεις σε μία ευρεία γκάμα εταιρειών, από εκκαθάριση λυμάτων έως και κατασκευής φίλτρων νερού.

Kαι, επιπλέον, πολλές χώρες έχουν ήδη θέσει σε λειτουργία «χρηματιστήρια» νερού, επίσημα ανταλλακτήρια τίτλων σε δικαιώματα πρόσβασης σε καθαρό νερό. Aργά ή γρήγορα, συμφωνούν οι αναλυτές, η εμπορία νερού θα ξεπεράσει σε τζίρο ακόμη και αυτή την εμπορία πετρελαίου…

Oικονομολόγοι, αναλυτές και στελέχη γνωστών επιχειρήσεων συμφωνούν: «Ξεχάστε το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και το χρυσό, διότι τον 21o αιώνα, επενδυτικές ευκαιρίες θα δώσει μόνο το…νερό» (σ.σ. υπερβολικό, αλλά όχι και εντελώς λάθος, μιας και το νερό είναι το #1 βασικό συστατικό της ζωής, και αν καταφέρουν να το εμπορευματοποιήσουν πλήρως και αυτό, εντάσσοντάς το 100% στον “αγοραίο” τρόπο λειτουργίας, τότε τα κατώτερα στρώματα του πληθυσμού θα αποδεκατιστούν πολύ άγρια, ενώ αυτοί θα ελέγχουν το νερό θα είναι πολύ πλούσιοι και ισχυροί). Hταν στα τέλη Iουλίου όταν ο κορυφαίος οικονομολόγος της Citibank, Bίλεμ Mπούιτερ κατέθετε δημοσίως την πεποίθησή του ότι η «αγορά νερού» θα ξεπεράσει σύντομα σε αξία την αγορά πετρελαίου.
«Στο εγγύς μέλλον, βλέπω τεράστιο άνοιγμα των επενδύσεων στον τομέα του νερού, συμπεριλαμβανομένων της παραγωγής φρέσκου, καθαρού νερού από άλλες πηγές (αφαλάτωση, καθαρισμός), της αποθήκευσης και της μεταφοράς διά ξηράς και θαλάσσης», έγραφε σε μήνυμά του στο μπλογκ Alphaville. «Bλέπω δίκτυα αγωγών που θα ξεπεράσουν σε χωρητικότητα τους υπάρχοντες αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου, βλέπω τάνκερ νερού και χώρους αποθήκευσης που μπροστά τους οι χώροι αποθήκευσης πετρελαίου θα μοιάζουν με νάνους», σημείωνε […]

H διαπίστωση, βέβαια, ότι το νερό είναι «περιουσιακό στοιχείο» και «εμπορεύσιμο αγαθό», έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κοινή πεποίθηση ότι τουλάχιστον η πρόσβαση σε πόσιμο νερό είναι αναφαίρετο δικαίωμα του ανθρώπου (σ.σ. ναι αλλά σε τελική ανάλυση ΔΕΝ υπάρχουν δικαιώματα, μόνο κατακτήσεις. Αν οι λαοί δεν τους ανατρέψουν, τότε οι ολιγάρχες της άρχουσας τάξης θα προσπαθήσουν, όπως οι ίδιοι λένε ανοιχτά πλέον, να ελέγξουν το νερό, και τότε ξεχάστε τα δικαιώματα και όλα αυτά τα “αυτονόητα” πράγματα. Τίποτα σε αυτή τη ζωή δεν είναι αυτονόητο, και τίποτα δε χαρίζεται. Γι’ αυτό και οι λαοί θα πρέπει να αγωνιστούν, ακόμα και για βασικά ζητήματα επιβίωσης, όπως το νερό. Αυτοί θα το στερήσουν από πολλούς από εμάς, αν δε σταματηθούν, διότι αυτό είναι που τους συμφέρει να κάνουν για να μεγιστοποιήσουν τα δικά τους κέρδη)

Την ίδια ώρα, όσο κάποιοι προσπαθούν να αρπάξουν περισσότερο νερό απ’ όσο χρειάζονται, κάποιοι θα μένουν στην απέξω. Όπως και με όλα τα εμπορεύματα, έτσι και το νερό, θα γίνει πεδίο συγκρούσεων για το ποιος θα το ελέγξει. Είναι άλλωστε γνωστό ότι κάθε ιμπεριαλιστής “διψά” να αποκτήσει γη, πρώτες ύλες, ενέργεια και ό,τι άλλο θεωρεί σημαντικό για τον πλουτισμό του, και δε σταματά μπροστά σε τίποτα για να τα αποκτήσει (εξ ου και οι πόλεμοι μεταξύ κρατών, κτλ). Ο καπιταλισμός έχει την τάση να “εμπορευματοποιεί’ τα πάντα, είναι αυτό που λέμε ότι “όλα πουλιούνται και όλα αγοράζονται”. Από τη στιγμή λοιπόν που και το νερό αντιμετωπίζεται λοιπόν ως ένα εμπόρευμα, και μάλιστα ως ένα εμπόρευμα τεράστιας στρατηγικής σημασίας, είναι “λογικό” να ξεσπούν συγκρούσεις για το ποιος θα το ελέγξει.
Δείτε πχ αυτό το απόσπασμα από ένα άλλο παλιότερο άρθρο της “Ημερησίας” που είχαμε δει:
[…] Εν τούτοις, δεν μοιράζονται όλοι την ίδια αισιοδοξία. Ο Ματ Ζέντερ, υδρολόγος στο αμερικάνικο υπουργείο Αμυνας, επισημαίνει ότι 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι στερούνται αυτήν την περίοδο την πρόσβαση σε ασφαλές νερό, 2,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε καταστάσεις ολοκληρωτικής ανεπαρκούς υγιεινής και 5,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι ετησίως χάνονται από ασθένειες που προέρχονται από το νερό. Η Παγκόσμια Τράπεζα ανέφερε στις αρχές του έτους ότι 2,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές με μεγάλη έλλειψη νερού, ένας αριθμός που αναμένεται να αγγίξει τα 3,9 δισεκατομμύρια – το μισό παγκόσμιο πληθυσμό – μέχρι το 2030. Κάθε λεπτό 15 παιδιά πεθαίνουν από το επισφαλές νερό που καταναλώνουν, η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Την ίδια στιγμή, 2.400 λίτρα φρέσκου νερού απαιτούνται για την παραγωγή ενός και μόνο χάμπουργκερ, που καταναλώνονται με ρυθμό 75 ανά δευτερόλεπτο, σύμφωνα με τα McDonald’s. Από την άλλη, ο μέσος άνθρωπος που ζει σε ξηρά εδάφη στην ήπειρο της Αφρικής χρησιμοποιεί 10 έως 40 λίτρα νερού ημερησίως, έναντι των 300 έως 600 λίτρων που χρησιμοποιεί ένας Ευρωπαίος ή ένας Βορειομερικανός που ζει στα αστικά κέντρα.

Οι δραματικές ανισότητες στην πρόσβαση του νερού, υποστηρίζουν οι εμπειρογνώμονες, δεν μπορούν να διατηρηθούν χωρίς την πρόκληση συγκρούσεων. Η αυξανόμενη έλλειψη νερού είναι ο πρωταρχικός οδηγός για την αβεβαιότητα, την αστάθεια και τις συγκρούσεις και δημιουργεί αυτήν την περίοδο τις προϋποθέσεις για τους μελλοντικούς πολέμους για το νερό, εκτός αν αναληφθεί παγκόσμια δράση, αναφέρουν.

Την ίδια ώρα, για να μην ξεχνιόμαστε, βάζουμε ένα απόσπασμα από ένα άλλο άρθρο που είχαμε δημοσιεύσει παλιότερα, σχετικά με τη Suez, την εταιρεία που είναι στα φαβορί για να πάρει την ΕΥΔΑΠ/ΕΥΔΑΘ, και τις άλλες πολυεθνικές του κλάδου:

…εκρηκτική ανάπτυξη την τελευταία δεκαετία ενός μικρού αριθμού ιδιωτικών επιχειρήσεων (με κυρίαρχες βασικά τρεις) που δραστηριοποιούνται στον τομέα του νερού, ελέγχουν περίπου το 5%, τροφοδοτούν περίπου 300 εκατομμύρια «πελάτες» και που οι αναλυτές προβλέπουν ότι στα επόμενα 15 έτη αναμένεται να ελέγξουν 65 έως 75% των δημόσιων υδάτινων έργων.

Αυτό σημαίνει ότι η μεταφορά του έλεγχου του πιο ζωτικού φυσικού πόρου της ανθρωπότητας από τις οργανωμένες κοινωνίες σε μια χούφτα μονοπωλιακών εταιριών δεν ανήκει πλέον στην σφαίρα του φανταστικού. Και μάλιστα με μια τεράστια ποικιλία οικονομικών σεναρίων, εκδοχών και διοικητικών ρυθμίσεων από την μερική (συνεργασίες δημόσιου – ιδιωτικού τομέα) έως ολοκληρωτική (συνολική αποβολή κράτους – αυτοδιοίκησης και κοινωνίας).
…
Η «SUEZ» ελέγχει υπηρεσίες νερού σε 130 χώρες, έχει περίπου 115 εκατομμύρια πελάτες και 173.000 υπάλληλους. Η «Vivendi» έχει 110 εκατομμύρια πελάτες σε περισσότερες από 100 χώρες και 295.000 υπαλλήλους και ακολουθεί η «Thames Water» με 70 εκατομμύρια πελάτες. Κάθε μια από τις τρεις κορυφαίες επιχειρήσεις διαθέτει τεράστιους οικονομικούς πόρους, είναι μεταξύ των κορυφαίων 100 εταιριών στον κόσμο ενώ όλες μαζί είχαν εισόδημα (2001) 156.7 δις δολαρίων (την στιγμή που το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Βολιβίας στην οποίαν έχει προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση είναι 21,4 δις δολάρια). Το παζλ συμπληρώνεται με τις μικρότερες «Saur», «Bechtel Group, Inc», «American Water Works Co. Inc.» και «United Utilities PLC»
…
Στις χώρες όπου υπήρξε εφαρμογή (μερικές φορές απότομη και βίαιη) της πολιτικής ιδιωτικοποίησης του νερού γρήγορα εμφανίστηκε λόγω των συνεπειών έντονη αντίθεση κοινωνικών ομάδων, οργανώσεων προστασίας του περιβάλλοντος και των ανθρώπινων δικαιωμάτων που αντιμετωπίστηκε μερικές φορές με βίαιη καταστολή. Οι αντίπαλοι της ιδιωτικοποίησης περιγράφουν τους βαρωνους του νερού σαν αρπακτικούς κεφαλαιοκράτες που προγραμματίζουν την κατάκτηση των παγκόσμιων υδάτινων πόρων ώστε να αυξήσουν τις τιμές και να διευρύνουν το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών.

Η αντίθεση επικεντρώνεται στις οικονομικές επιπτώσεις της ιδιωτικοποίησης (οικονομικές επιβαρύνσεις, μείωση εισοδήματος, αύξηση της ανεργίας, δύναμη των βαρωνων), των κινδύνων για οικοσυστήματα και φυσικούς πόρους, του έλεγχου από ξένους του θεμελιώδους φυσικού πόρου, αλλά και τον αποκλεισμό των φτωχών από την πρόσβαση στο νερό και των τοπικών κοινωνιών από τις αποφάσεις για τους δικούς τους πόρους.
…
Η ιδιωτικοποίηση, υποστηρίζουν οι αντίπαλοι της, περιθωριοποιεί τις φτωχές περιφέρειες που δεν παρουσιάζουν οικονομικό ενδιαφέρον για το ιδιωτικό κεφαλαίο και βαθαίνει την καθυστέρηση τους. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν οικονομικό όφελος από την μείωση της συντήρησης των δικτύων και φυσικά αποφεύγουν όπως ο διάβολος το λιβάνι τις εξαιρετικά δαπανηρές αντικαταστάσεις τους λόγω παλαιότητας. Ιδιαίτερα επικίνδυνο για την υγεία των πολιτών είναι το γεγονός ότι δεν έχουν κανένα λόγο – το αντίθετο μάλιστα- να λαμβάνουν εξαντλητικά και δαπανηρά μέτρα προστασίας και ελεγχου της ποιότητας του νερού όπως επίσης δεν έχουν κανένα λόγο να επιζητούν την μείωση της σπάταλης αφού αυτό τους στερεί πολύτιμα κέρδη.
…
Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δίνουν την υπόσχεση να παρέχουν καλύτερες υπηρεσίες σε χαμηλότερες τιμές. Η έρευνα του ICIJ αποκάλυψε ότι οι κυβερνήσεις συχνά αυξάνουν τις τιμές του νερού πριν από την ιδιωτικοποίηση για να αφήσουν τους ιδιώτες την δυνατότητα να μειώσουν αμέσως τις τιμές και να κερδίσουν την κοινωνική συναίνεση. Ακολουθούν πιέσεις προκείμενου να επαναδιαπραγματευθεί η εταιρεία την σύμβαση προς όφελος της (διαθέτοντας δε ήδη τον έλεγχο του νερού έχει τεράστια διαπραγματευτική δύναμη) με αποτέλεσμα γρήγορα οι τιμές να εκτινάσσονται στα ύψη ενώ οι αρχικοί στόχοι για επεκτάσεις και εκσυγχρονισμό των συστημάτων πόσιμου νερού και αποχέτευσης εγκαταλείπονται. Στο βασικό επιχείρημα υπέρ της ιδιωτικοποίησης ότι το οικονομικό βάρος θα μετατοπιστεί από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα οι αντίπαλοι της απαντούν ότι αυτό μετακυλιεται στους καταναλωτές που πληρώνουν περισσότερο κάθε μήνα τον λογαριασμό του νερού και συνοδεύεται από μεγάλες απολύσεις προσωπικού.
…
Αύγουστος 2000 εμφανίστηκε χολέρα στην Νότια Αφρική και μέχρι τον Ιανουάριο 2002 είχε μολύνει περισσότερους από 250.000 ανθρώπους και 300 θανάτους. Ο David Hemson, κοινωνικός επιστήμονας που εστάλη από την κυβέρνηση για να ερευνήσει τις αιτίες τις απέδωσε στο γεγονός ότι είχαν αρχίσει οι διαδικασίες εμπορευματοποίησης του νερού και μεγάλος αριθμός κατοίκων αναγκάστηκαν να αναζητήσουν νερό σε μολυσμένα ρέματα και λίμνες λέγοντας “Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η αδυναμία των ανθρώπων να πληρώσουν το πλήρες κόστος του νερού ήταν η άμεση αιτία της επιδημίας χολέρας» .

Το διασημότερο παράδειγμα αντίστασης στην ιδιωτικοποίηση είναι αυτή της πόλης Cochabamba της Βολιβίας. Κοινοπραξία των Bechtel και United Utilities πήρε τον έλεγχο των υδάτινων έργων της πόλης το 1999 και ακολούθησαν αυξήσεις μέχρι 150% και απειλές για διακοπή υδροδότησης όσων δεν πλήρωναν. Η σύμβαση έδωσε στην Κοινοπραξία τον έλεγχο του υπόγειου νερού και της επέτρεψε να κλείσει τις ιδιωτικές γεωτρήσεις. Όταν οι διαμαρτυρίες εντάθηκαν αστυνομία και Στράτος κλήθηκαν να τις καταστείλουν σκοτώνοντας δύο ανθρώπους. Όταν η κυβέρνηση προχώρησε σε ακύρωση της παραχώρησης η κοινοπραξία την μήνυσε απαιτώντας αποζημιώσεις ενώπιον του «διεθνούς κέντρου για την τακτοποίηση των διαφωνιών επένδυσης» που ανήκει στο γκρουπ της Δ.Τ.

Στη Γαλλία ‘SUEZ’ και ‘Vivendi’ έχουν στενούς πολιτικούς δεσμούς με την εθνική και τοπική εξουσία ενώ ανώτεροι υπάλληλοι τους έχουν κατηγορηθεί και σε μερικές περιπτώσεις καταδικαστεί για παράνομες χρηματοδοτήσεις προεκλογικών αγώνων, δωροδοκίες και απάτες για να εξασφαλίσουν συμβόλαια στον τομέα του νερού.

Το 1988 η κυβέρνηση της Θάτσερ μετέτρεψε 10 περιφερειακούς οργανισμούς νερού σε ιδιωτικές επιχειρήσεις με παραχωρήσεις 25-έτιας, απαλλαγή από χρέη, απαλλαγή φόρων στα κέρδη, επιχορηγήσεις κλπ καθώς και είσοδο τους στο χρηματιστήριο και δημιουργία ιδιωτικών μονοπωλίων. Σύντομα εμφανίστηκαν σοβαρές αντιδράσεις καθώς οι τιμές αυξήθηκαν κατά μέσο όρο πάνω από 50% τα πρώτα 4 έτη. Τα τεραστία κέρδη προσέλκυσαν τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες και οι περισσότερες από τις 10 επιχειρήσεις αγοράστηκαν μετά από την πενταετή περίοδο “προστασίας” τους. Ακολούθησε διακοπή της παροχής νερού σε σημαντικό αριθμό κατοίκων που δεν είχαν να πληρώσουν και η λειτουργία των “μετρητών προκαταβολής πληρωμής” που παρείχαν πρόσβαση στο νερό με την χρήση πλαστικής κάρτας μόνο όταν προπλήρωναν οι πελάτες τα χρήματα και για όσο καιρό είχε χρήματα ο λογαριασμός τους (ακριβώς όπως η καρτοκινητη τηλεφωνία). Οι αντιδράσεις ανάγκασαν το Κοινοβούλιο να ψηφίσει νόμο που απαγόρευσε τις αποσυνδέσεις και τη χρήση μετρητών. Παράλληλα υπήρξαν σοβαρές παραβιάσεις της νομοθεσίας όπως έλλειψη βασικών μέτρων συντήρησης, ανάστροφες ροής υπονόμων, ρύπανση υδάτινων πόρων και κακή ποιότητα πόσιμου νερού που οδηγούσαν σε τακτικές ποινικές διώξεις κατά των επιχειρήσεων. Σήμερα η κατάσταση έχει βελτιωθεί μετά από τις αντιδράσεις.

Τον Ιανουάριο του 2003 οι αρχές της Ατλάντα αποφάσισαν να διακόψουν τη μεγαλύτερη σύμβαση ιδιωτικοποίησης νερού στις ΕΙΠΑ που έγινε το 1998 και διαφημίστηκε ως “πρότυπο”. Άντ’ αυτού το φιάσκο στην Ατλάντα με την ιδιωτική επιχείρηση να αυξάνει σημαντικά την τιμή του νερού, να ζητάει συνεχώς περισσότερες επιχορηγήσεις, να χρεώνει στην πόλη εργασίες που δεν έχει πραγματοποιήσει, και να παραμελεί συστηματικά την συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό καθώς και τις παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας η περίπτωση αυτή χρησιμεύει πλέον ως παράδειγμα αποφυγής όπως και οι αντίστοιχες του Μπουένος Αύρες (Αργεντινή), της Μανίλα (Φιλιππίνες) κ.α

Για το τέλος, ένα βίντεο που είχαμε δει και παλιότερα, με δηλώσεις εκπροσώπου της πολυεθνικής Nestle, η οποία -ανάμεσα σε άλλα- είναι και από τους μεγαλύτερους “παίχτες” στην παγκόσμια αγορά εμφιαλωμένου νερού:

POSTED BY CIAOANT1 AT 1:23 PM

Ιταλία: Η μαφία πίσω από τις ΑΠΕ

αναδημοσίευση από το Άρδην

Ιταλία: Η μαφία πίσω από τις ΑΠΕ

by 

και στην Ελλάδα… η διαπλοκή

του Δημήτρη Μπούσμπουρα από τη Ρήξη φ. 92

Οι μαφιόζοι έχουν βάλει στο μάτι τις επιδοτήσεις για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) στην Ιταλία.
Οικογένειες της Μαφίας σε συνεργασία με επιχειρηματίες βάζουν στο στόχαστρο εκτάσεις κατάλληλες για την τοποθέτηση ανεμογεννητριών ή φωτοβολταϊκών, εκβιάζοντας τους ιδιοκτήτες είτε να τους τις πουλήσουν είτε να τις διαθέσουν στο πλαίσιο συμφωνίας εκμίσθωσης για πολλά χρόνια. Στη συνέχεια, «λαδώνουν» διεφθαρμένους τοπικούς αξιωματούχους για να επισπεύσουν την έκδοση αδειών, μια διαδικασία που υπό άλλες συνθήκες θα έπαιρνε 3-6 χρόνια. Στην τελική φάση, προσεγγίζουν ξένους επενδυτές, μέσω των οποίων αποκτούν πρόσβαση στις κυβερνητικές επιδοτήσεις για έργα ΑΠΕ.
Στο πλαίσιο της επιχείρησης στη Σικελία, όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη διείσδυση των «οικογενειών» στις ΑΠΕ, οι αρχές προχώρησαν στην κατάσχεση των δέκα από τα 30 αιολικά πάρκα του νησιού, καθώς και κάποιων φωτοβολταϊκών πάρκων. Παράλληλα, «πάγωσαν» περιουσιακά στοιχεία ύψους άνω των 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων και συνέλαβαν 12 φερόμενους ως «εγκεφάλους» του οργανωμένου εγκλήματος, διεφθαρμένους αξιωματούχους και επιχειρηματίες που φέρονται να εμπλέκονται στη μεγάλη απάτη.
Οι έρευνες συνεχίζονται και σε άλλες περιοχές της Ιταλίας για διείσδυση της Μαφίας στις ΑΠΕ. Σε συνομιλία τους που υπεκλάπη ακούγεται το ηλικιωμένο αφεντικό της οικογένειας Τζιμπελίνα να λέει «Η ανανεώσιμη ενέργεια είναι σημαντική. Είναι μια επιχείρηση από την οποία μπορούμε να βγάλουμε τα προς το ζην».
Κι όμως κάτι παρόμοιο συμβαίνει στην Ελλάδα σε μεγάλη έκταση. Μια εικόνα στην ιστοσελίδα της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας – ΡΑΕ αρκεί για να καταλάβει κανείς της τεράστια αλλαγή που θα υπάρξει στο ελληνικό τοπίο. Ανεμογεννήτριες τοποθετούνται σε κάθε κορυφή, ακόμη και σε εθνικά πάρκα.
Στην χώρα μας τοπικοί «επιχειρηματίες» με διασυνδέσεις με τον κρατικό μηχανισμό δέσμευσαν δημόσιες εκτάσεις στα βουνά με μια απλή δήλωση στην ΡΑΕ. Στην συνέχεια έχοντας διασυνδέσεις με δήμαρχους και περιφερειάρχες πήραν άδειες για τοποθέτηση Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ενέργειας.  Έτσι με ένα κόστος 25.000 € έχουν στην κατοχή τους άδειες που στην συνέχεια πουλάνε 300.000 €. Οι τοπικές κοινωνίες εξεγείρονται καθώς καταστρέφεται το τοπίο. Οι έλληνες όμως «μαφιόζοι» είχαν την στήριξη του Παπανδρέου, της Μπιρμπίλη και του Παπακωνσταντίνου που έφτιαξαν ένα θεσμικό πλαίσιο που διευκολύνει την τοποθέτηση ΑΠΕ σε κάθε περιοχή της χώρας ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές NATURA. Στο θέμα αυτό φάνηκε βασιλικότερος του βασιλέως ένα κομμάτι των «Πράσινων» που δεν βλέπει άλλα προβλήματα στο ελληνικό περιβάλλον από την καθυστέρηση της τοποθέτησης αιολικών σε προστατευόμενες περιοχές. Απομονώθηκαν έτσι από τις τοπικές κοινωνίες και τους πιο ευαίσθητους και δραστήριους ανθρώπους που έβλεπαν τους Αθηναίους οικολόγους αγκαλιά με τα ντόπια λαμόγια.

1 Σχόλιο

  • Το νομοσχέδιο που ενδιαφέρει είναι ο νόμος 3937/2011 της Μπιρμπίλη, σύμφωνα με τον οποίο ακόμη και σε προστατευμένες φυσικές περιοχές μπορούν να φτιαχτούν μεταλλεία και λατομεία και να αναπτυχθούν ΑΠΕ.

Η Μεταπολιτευτική χρεοκοπία: τα πολιτιστικά αίτια

αναδημοσίευση από το Άρδην

Η Μεταπολιτευτική χρεοκοπία: τα πολιτιστικά αίτια

by 

του Λαοκράτη Βάσση από το Άρδην τ. 91

Η εισήγησή μου χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο είναι μια γενική και κατ’ ανάγκην ελλειπτική απόπειρα για την οικείωση με βασικές έννοιες του ελληνικού πολιτισμού και της αξιακής του βάσης. Στο δεύτερο, που αντιστοιχεί άμεσα στον τίτλο της, θα καταθέσω σκέψεις και απόψεις για το δυσανάγνωστο πολιτιστικό βάθος της κακής έκβασης της Μεταπολίτευσης, που τόσο οδυνηρά και με βασανιστικά αβέβαιο το μέλλον του βιώνει ο λαός μας. Στον επίλογο, τέλος, θα αναφερθώ εν συντομία στη διαρκή (και διαχρονική) επικαιρότητα και υπεροχή της ελληνικής πολιτιστικής φιλοσοφίας, στην αντιπαραθετική σύγκρισή της με τη δυτική πολιτιστική φιλοσοφία.

Πρώτο μέρος

Α. Θα ξεκινήσω το πρώτο μέρος, αυτό του εγκλιματισμού μας στα του ελληνικού πολιτισμού, με κάποιες κρίσιμες και χρήσιμες, θέλω να πιστεύω, παραδοχές:
Παραδοχή πρώτη
Ο ελληνισμός, στην πνευματική του διάσταση, δεν είναι θρησκεία και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με όρους μεταφυσικής, ως αξιακό δηλ. σύστημα αναλλοίωτο στον χρόνο. Με την ίδια λογική, ο ελληνισμός δεν είναι ιδεολογία, δεν είναι (κλειστό) σύστημα ιδεών επίσης αναλλοίωτο στον χρόνο. Είναι φιλοσοφία ζωής, που προκαλεί τους καιρούς με τη διαχρονική της υπόσταση και την αντοχή της.
Παραδοχή δεύτερη
Η ελληνικότητα δεν είναι δόγμα και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως δόγμα, κλειστό δηλαδή σύστημα κανόνων, που ορίζουν πότε ένα έργο είναι ή δεν είναι ελληνικό και που γενικώς ξεχωρίζουν ό,τι το ελληνικό απ’ το μη ελληνικό.  Η ελληνικότητα είναι μια ιδιαίτερη αίσθηση και ένα ιδιαίτερο άρωμα που αναδίδει η εξακολουθητικά δημιουργούμενη και διαμορφούμενη ελληνική πολιτιστική ταυτότητα «ως στάση ζωής και τρόπος του υπάρχειν» (Ζηζιούλας).

Παραδοχή τρίτη

Ο ελληνικός πολιτισμός είναι ζωντανός πολιτισμός, ανοιχτός και πλουραλιστικός από τα πρωτοκύτταρά του, που συνυφαίνεται με έναν επίσης ανοιχτό και αδογμάτιστο τρόπο ζωής. Με δεδομένη τη συνέχειά του διαμέσου των αιώνων και των χιλιετιών, νοούμενη όχι απλοϊκά, ως γραμμική εξέλιξη δηλαδή, αλλά σε όλη της τη συνθετότητα, που δεν τη διασφαλίζουν κάποια κοινά και αναλλοίωτα πολιτιστικά στοιχεία, αλλά κάποια κοινά, ζωντανά και αενάως εξελισσόμενα, όπως το μαγικό υφάδι της γλώσσας μας. Η κάθε περίοδος του ελληνικού πολιτισμού (αρχαία, ελληνιστική, βυζαντινή, νεοελληνική) είναι μια νέα του φάση, με αναμφισβήτητες πολιτιστικές επιβιώσεις απ’ τις προγενέστερες, αλλά και με νέα πολιτιστικά στοιχεία που απαντούν στις εκάστοτε νέες ανάγκες, προδιαγράφοντας τα επόμενα βήματά του.

Παραδοχή τέταρτη

Η ζώσα πολιτιστική μας ταυτότητα, η σημερινή ελληνική πολιτιστική ταυτότητα, ως ζώσα ιδιαιτερότητα που τη συνθέτουν όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν τον λαό μας να ξεχωρίζει μεσ’ την ευρύτερη κοινότητα των εθνών, είναι ένα διαρκές, πολυδιάστατο, πολυσύνθετο και πολύχρωμο γίγνεσθαι, ασύμβατο με κανονιστικού χαρακτήρα ρυθμίσεις.
Κάτω απ’ το ελληνικό πρόσωπό μας υπάρχουν τα πολλά ιδιαίτερα «πρόσωπά» μας, που συναιρούμενα το προσδιορίζουν. Ο Γιάννης Ρίτσος το εκφράζει με υπαινικτική μοναδικότητα (Τειρεσίας, Κέδρος, τόμος Δ΄):
Πολλά πρόσωπα αλλάξαμε, πολλά, – όχι
προσωπεία. Πίσω από χίλια πρόσωπα
κρυφτήκαμε. Μπλεχτήκαμε
με θεούς και μύθους, μ’ άλλους φωτισμούς,
μ’ άλλους χρόνους,
για να σκεπάσουμε το πρόσωπό μας,
το βαθύ, το πικρό,
το αμετάβλητο,
το άφταιγο, το τιμωρημένο,
το μόνο δικό μας.
Παραδοχή πέμπτη
Οι πολιτιστικές ιδιαιτερότητες είναι συστατικά στοιχεία του παγκόσμιου πολιτισμού κι η αλληλεπίδρασή τους, ο διάλογος δηλαδή των πολιτισμών, όρος της ύπαρξης και της εξέλιξής τους.  Πολιτιστική καθαρότητα, στην κυριολεξία της, την οποία δεν πρέπει να συγχέουμε με την πολιτιστική ιδιαιτερότητα ή και την πολιτιστική μοναδικότητα, ούτε ποτέ υπήρξε και ούτε μπορεί να υπάρξει, πολύ περισσότερο στις συνθήκες παγκοσμιοποίησης των καιρών μας. Οι περί πολιτιστικής καθαρότητας αντιλήψεις, που συνήθως αναπέμπουν και σε φυλετικές καθαρότητες, είναι και αντιεπιστημονικές και επικίνδυνες. Η ανθρωπότητα έχει πληρώσει ακριβά, πληρώνοντας ακόμη και στις μέρες μας, εμμονές σε τέτοιες λογικές, που αντιστρατεύονται την αυτονόητη πλουραλιστική συνύπαρξη λαών και εθνοτήτων.
Που σημαίνει πως εμείς, ως φορείς ανοιχτού και οικουμενικού πολιτισμού, πρέπει να πορευόμαστε προς το μέλλον με ανοιχτά τα «παράθυρά» μας στον κόσμο, μακριά από αμυντικές λογικές περιχαράκωσης, παντελώς ασύμβατες με την οδυσσειακή ψυχή μας και τη βαθύτερη ουσία του πολιτισμού μας, αλλά και με κριτική πάντοτε προσέγγιση των ξένων πολιτιστικών στοιχείων. Κι είναι ως προς αυτό πολύ διδακτικός ο Μαχάτμα Γκάντι:
«Δεν θέλω να χτίσω τείχη γύρω απ’ το σπίτι μου, ούτε τα παράθυρά μου να σφραγίσω. Θέλω τα πολιτιστικά ρεύματα από όλα τα μέρη της γης να κυκλοφορούν στο σπίτι μου όσο πιο ελεύθερα γίνεται. Σε κανένα όμως απ’ αυτά δεν θα επιτρέψω να με παρασύρει».
Παραδοχή έκτη
Η πολυπολιτισμικότητα νοείται ως πολιτιστική πολυφωνία και πολλαπλότητα, ως πολιτιστικός πλουραλισμός και εναρμονισμένη συνύπαρξη πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων, στο πλαίσιο όμως της δεδομένης (και κυρίαρχης!) εθνο/πολιτιστικής μας συλλογικότητας. Μ’ αυτό το περιεχόμενο προφανώς και είναι ένας αθώος όρος, που εκφράζει και προδιαγράφει τον σεβασμό όλων των πολιτιστικών χρωμάτων ως ανεκτίμητο πλούτο της ζωντανής πολιτιστικής πραγματικότητας. Όπως προδιαγράφει και την αναγκαιότητα του γόνιμου διαλόγου και της διαρκούς αλληλεπίδρασης των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων ως νόμου της εξέλιξής τους. Δεν είναι όμως πάντοτε αυτονόητως αθώα η επίκλησή της, καθώς, πολύ συχνά, πίσω απ’ τη φετιχιστική της προβολή, κρύβονται ύποπτες προσπάθειες αποδόμησης ενοχλητικών στη νέα τάξη πραγμάτων (και στην ισοπεδωτική ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης!) εθνο/πολιστικών συλλογικοτήτων.
Β. Ολοκληρώνοντας τον εισαγωγικό εγκλιματισμό του πρώτου μέρους της εισήγησής μου, απλώς θα αγγίξω τον αξιακό πυρήνα του πολιτιστικού μας προτύπου, προτάσσοντας λίγες σκέψεις για ό,τι θα αποκαλούσαμε φιλοσοφία αντιμετώπισης του πολιτιστικού μας προβλήματος.
β1. Λένε λοιπόν κάποιοι: «Κινδυνεύουμε, χάνουμε τη γλώσσα μας, τις αξίες μας, την ταυτότητά μας». Οπότε; «Οπότε άμυνα, τείχη, πολιτιστική κάθαρση και πολιτιστική απολύμανση, για να διαφυλάξουμε…την πολιτιστική μας καθαρότητα». Χωρίς να αγνοούμε τους κινδύνους, αλλά και χωρίς να αποδεχόμαστε κινδυνολογικές υπερβολές, γιατί πρέπει να συνεννοηθούμε και στα περί κινδύνων, καθώς δεν εννοούμε όλοι το ίδιο όταν μιλάμε για κινδύνους να χάσουμε την ταυτότητά μας, δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με την απλοϊκή λογική της αμυντικής περιχαράκωσης και τα συνεπαγόμενά της. Όχι γιατί δεν χρειάζεται άμυνα. Χρειάζεται. Αλλά άμυνα ανατροφοδοτική του αξιακού μας συστήματος. Που σημαίνει: παιδεία στη βαθύτερη και ουσιαστικότερη έννοιά της, ποιοτική ελληνική παιδεία. Κάθε άμυνα σε ξενοφοβική, καθαρτική και καθαρολογική βάση είναι αφελής και επικίνδυνη. Είναι αφελής, γιατί είναι σε κάθε περίπτωση ατελέσφορη. Κι αυτό όχι μόνο γιατί εξ αντικειμένου δεν μπορεί να υπάρξει τέτοια άμυνα, ιδίως σε συνθήκες μιντιακής παγκοσμιοποίησης, αλλά ακόμα και αν μπορούσε να υπάρξει, καθώς, όπως ήδη σημειώσαμε, η διαρκής αλληλεπίδραση των πολιτισμών είναι νόμος και οξυγόνο της εξέλιξής τους. Είναι όμως και επικίνδυνη, γιατί, έστω και ασύνειδα σε κάποιες περιπτώσεις, εμπεριέχει τον ρατσιστικό ιό που μολύνει και αναιρεί τη βαθύτερη ουσία της αξιακής βάσης του πολιτισμού μας και της ζωής μας. Γι’ αυτό και λέμε όχι στη λογική της αμυντικής περιχαράκωσης και προπαντός όχι στον ομφαλοσκοπικό, στον αυτιστικό μεγαλοϊδεατισμό μας και στα νοσηρά παρεπόμενά του. Η μόνη άμυνα που χωράει στο μυαλό μου είναι η διά της ποιοτικής παιδείας ανατροφοδότηση της αξιακής βάσης του πολιτισμού μας και η διαρκής ενίσχυση της ποιοτικής πολιτιστικής δημιουργίας του λαού μας, ως του μόνου διαβατηρίου… που αναγνωρίζει η ιστορία και το μέλλον.
β2. Έρχομαι, μετά ταύτα, στο πολύ κρίσιμο ζήτημα του αξιακού μας πυρήνα, που αποτελεί τη βάση της πολιτιστικής, αλλά και της συνολικής επιβίωσης και ύπαρξής μας, καθώς ορίζει την άυλη υπόσταση και τα άυλα σύνορά μας στο παγκοσμιοποιούμενο διεθνές περιβάλλον των ύπουλων καιρών μας.
Θα μπορούσαμε, ξεκινώντας απ’ το ιστορικό του βάθος, να πούμε πολλά για τις κλασικές αξίες, πολλά για την πολύ κρίσιμη ποιοτική διαφορά μεταξύ ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού στο θέμα της γνώσης, με δεδομένο ότι η ρωμαϊκή αντίληψη κληροδοτήθηκε στον δυτικό πολιτισμό. Όπως θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για την επίσης πολύ κρίσιμη φιλοσοφική θέση περί προσώπου, πατερική κληρονομιά της Ορθοδοξίας (με τη ρίζα της στην ελληνική αρχαιότητα), ευθέως αντιπαραθετική κι αυτή στο ατομικιστικό υπόβαθρο του δυτικού πολιτισμού.
Επειδή όμως τα χρονικά περιθώρια δεν μας το επιτρέπουν κι επειδή θα τα θίξω αυτά στο επιλογικό μέρος της εισήγησής μου, εδώ θα περιοριστούμε μόνο σε μια απλή και άνευ σχολίων αναφορά στις πολιτιστικές αντιλήψεις, ρήτρες του πολιτιστικού μας «συμβολαίου», που άντλησε ο καθηγητής Ερατοσθένης Καψωμένος μόνο απ’ τη μελέτη της νεοελληνικής ποίησης και που συνυφαίνονται με τρεις θεμελιώδεις ισορροπίες: τη μεταξύ ατόμου-φύσης, ατόμου-κοινωνίας και πολιτισμού-φύσης, χωρίς τις οποίες ο ανθρώπινος πολιτισμός δεν έχει μέλλον.
Οι πολιτιστικές αυτές αντιλήψεις (βλ. Ερατοσθένης Καψωμένος, Αναζητώντας τον χαμένο ευρωπαϊκό πολιτισμό, εκδ. Πατάκη) είναι:
• η ενότητα ανθρώπου-φύσης, που προδιαγράφει μια προωθημένη οικολογική φιλοσοφία
• η θεώρηση της φύσης ως πηγής όλων των αξιών, που συνεπάγεται την ισοτιμία των φυσικών και των ηθικών αξιών
• η ταύτιση κάλλους-αγαθού, έτσι που το ωραίο είναι αγαθό και το αγαθό είναι ωραίο
• η ενότητα υλικού και πνευματικού κόσμου, κόντρα στα δυϊστικά κοσμολογικά μοντέλα
• η σύνθεση ορθολογισμού-μυστικισμού, που δεν ταυτίζεται με την εργαλειακή περί ορθού λόγου αντίληψη της νεωτερικότητας
• η συνύπαρξη των αντιθέτων, που δέχεται το παράλογο και το τραγικό ως στοιχεία της ζωής
• η υπέρβαση της αντίθεσης ατόμου-κοινωνίας και η συνακόλουθη σύζευξη ατομικών και κοινωνικών αξιών.
Αν στα ευρήματα Καψωμένου προσθέσουμε: τις πολιτικές αξίες, όπως αυτές «επέζησαν» στις ελληνικές κοινότητες (θέμα που έχει αναδείξει σε μελέτες του ο Γιώργος Κοντογιώργης), τη φιλοξενία,  με το αντιρατσιστικό της βάθος, το φιλότιμο, ως έκφραση βαθιάς αξιοπρέπειας και ευγενούς υπερηφάνειας, τη λεβεντιά, στην οποία συνυπάρχει η ευψυχία των αρχαίων και η αντρειοσύνη των νεώτερων Ελλήνων (και η οποία θέλει τον ήρωα να σκοτώνεται για τους άλλους και όχι να σκοτώνει τους άλλους, όπως οι Ράμπο του παγκοσμιοποιημένου αμερικανικού προτύπου), αλλά και τον καημό,  με τον έρωτα για τη ζωή στο βάθος του, θα έχουμε αγγίξει τη βαθύτερη ουσία του αξιακού μας πυρήνα, που είναι η ανεκτίμητη μαγιά της ελληνικής πολιτιστικής πρότασης, στην αντίποδα του κυρίαρχου αμερικανοδυτικού καταναλωτικού πρότυπου ζωής.

Δεύτερο μέρος

Πριν περάσω στο δεύτερο και κύριο μέρος της εισήγησής μου, θα προτάξω μια διαπίστωση και δύο επισημάνσεις:
Η διαπίστωση: Έχουμε μια εκπληκτική πνευματική και πολιτιστική περιουσία, αναξιοποίητη όμως, για να μην πω και κακοποιημένη. Αποκαλούμε μεγαλόστομα τον πολιτισμό «βαριά μας βιομηχανία», χωρίς όμως να έχουμε ποτέ χαράξει πολιτιστική πολιτική βάθους και προοπτικής, που, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα έπρεπε να αποτελεί τη βάση της εθνικής μας στρατηγικής, που κι αυτή δεν υπάρχει. Αλλά και χωρίς, πολύ περισσότερο, να έχουμε εμβαθύνει σε ό,τι θα αποκαλούσαμε θεωρία Ελληνισμού, στη διαχρονική του διάσταση, χωρίς, εννοείται, μεταφυσικές δογματοποιήσεις και «ελληνοκεντρικές» αφελείς υπερβολές.
Πρώτη επισήμανση: Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις πολιτιστικές μας αξίες φετιχιστικά. Είναι η βαθύτερη ουσία της μεγάλης πνευματικής μας κληρονομιάς, αλλά και το απόσταγμα της σοφίας του λαού μας διαμέσου των αιώνων και των χιλιετών. Δεν υπάρχουμε όμως για τις αξίες, αλλά μέσα από τις αξίες και χάρη στις αξίες. Που σημαίνει πως δεν γίνεται να υπάρχουμε ως Έλληνες χωρίς τις αξίες μας. Είναι η ταυτοτική δύναμη του πολιτισμού μας και της ιστορίας μας.
Δεύτερη επισήμανση: Η κρίση που περνάμε προφανώς και δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, οφειλόμενο μόνο σε ενδογενή αίτια. Το βάθος όμως και η έκταση της κρίσης οφείλεται πρωτίστως στα ενδογενή αίτια, στο ότι, δηλαδή, ως χώρα και ως κοινωνία, βρεθήκαμε ανοχύρωτοι μπροστά στα εξωγενή αίτια της κρίσης, που είναι και ευρωπαϊκή και παγκόσμια, έτσι ώστε να μεγιστοποιηθούν οι αρνητικές τους επιπτώσεις. Ούτε, ακόμα ακόμα, κι ο καταναλωτισμός με όλα του τα συμπαρομαρτούντα, που κατά κύριο λόγο συνδέεται με τη βαθιά ηθικο/πνευματική κρίση της κοινωνίας μας, είναι ελληνικό φαινόμενο. Οι μεγιστοποιημένες όμως επιπτώσεις του είναι ελληνικό φαινόμενο.
Αλλά είναι καιρός να προσγειωθούμε στη ζοφερή μας πραγματικότητα και να προσπαθήσουμε να φωτίσουμε το σκοτεινό βάθος της οδυνηρά βιούμενης κακής έκβασης της Μεταπολίτευσης. Θα προσπαθήσουμε, πολύ απλά, να αναδείξουμε τα βαθύτερα αίτια αυτής της χρεοκοπίας, τα πέραν των πολιτικο/οικονομικών, που είναι τα πολιτιστικά, τα σχετικά δηλαδή με το πνευματικό, ηθικό, αξιακό και ταυτοτικό έρμα της εθνικής μας συλλογικότητας. Χωρίς υπερβολή, μπορούμε να μιλήσουμε για μια κερκόπορτα στην πολιτιστική συνείδηση της κοινωνίας μας και του τόπου μας, πεπεισμένοι πως, χωρίς τη σωστή θεώρηση του πώς άνοιξε αυτή η κερκόπορτα, δεν θα συνειδητοποιήσουμε πραγματικά τι και γιατί μας συνέβη και μας συμβαίνει, με αυτονόητη την παραδοχή πως δεν άνοιξε μόνη της.
Προσπερνώντας, για την οικονομία του χρόνου, τον γρίφο της σχέσης πολιτικού-πολιτιστικού, με δεδομένο πάντοτε πως στο βάθος του το πολιτικό είναι και πολιτιστικό, όπως και το πολιτιστικό είναι πρωτίστως και πολιτικό, θα αρχίσω με μια πολύ σύντομη αναφορά στην πολύ προσφιλή σε όλους μας πολιτική διάσταση της τωρινής μας κακοδαιμονίας, μια πολύ σύντομη δηλαδή αναφορά στα πολιτικά αίτια της χρεοκοπίας μας.
α. Τα πολιτικά αίτια της χρεοκοπίας: Αποφεύγοντας, λοιπόν, κοινές και αυτονόητες διαπιστώσεις, θα περιοριστώ στο πολιτικό στίγμα της μεταπολιτευτικής χρεοκοπίας, του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος, του συγκεκριμένου δικομματικού πολιτικού συστήματος, σε μεγάλο βαθμό οφειλόμενο και στο πώς αυτό λειτουργήθηκε.  Καθώς από σύστημα μιας αφετηριακά οριοθετημένης διαχείρισης των κοινών, εννοώ την καραμανλικής επιλογής στρατηγική λογική «ελέγχου» της μεταχουντικής ελληνικής κοινωνίας με «δημοκρατικά» μέσα, μετέπεσε γρήγορα (πρωτίστως δια του Πα.Σο.Κ!) σε σύστημα νομής της εξουσίας, έτσι που, αντί να υπάρχει το πολιτικό σύστημα για την κοινωνία, υπήρχε η κοινωνία για το πολιτικό σύστημα της εναλλασσόμενης και αδηφάγου δικομματικής συγκυριαρχίας. Κι αυτό πώς; Πολύ απλά και χωρίς να υπεισέρχομαι στα «γιατί», με την ιδιοποίηση του κράτους απ’ τα δυο κόμματα εξουσίας και την ομηρεία της κοινωνίας απ’ το αδυσώπητο πλέγμα, απ’ τον πολύποδα κομμάτων εξουσίας και κράτους, με πλήρη ανατροπή της λογικής σχέσης κομμάτων-κράτους-κοινωνίας, έτσι που, όπως ήδη είπα, αντί να υπάρχουν τα κόμματα και το κράτος, με απολύτως διακριτές τις λειτουργίες τους, για την κοινωνία, να υπάρχει η κοινωνία για τα κόμματα εξουσίας και το ιδιοποιημένο απ’ αυτά ως λάφυρό τους κράτος, με μοιραία, εξ αυτού, τα αποτελέσματα που ζούμε.  Γιατί, ούτως εχόντων των πραγμάτων και με τη φορά που αυτά προσέδιδαν στις εξελίξεις, η πολιτική σταδιακά μετέπεσε και ταυτίστηκε στη συνείδηση των πολλών με τη νομή και λαφυραγώγηση της εξουσίας, οι πολιτικοί με νομείς και επικαρπωτές της, ενώ η διαφθορά κατέστη, μοιραία, το καύσιμο λειτουργίας αυτού του τραγικά εκπεσμένου πολιτικού συστήματος.  Αυτή η τόσο απλή και καίρια αλήθεια πόσο αναλύθηκε και πόσο αναδείχτηκε σ’ αυτό το ζοφερό τέλος της Μεταπολίτευσης;  Αλλά και μαζί της, πόσο αναλύθηκε και πόσο αναδείχτηκε η αδυσώπητη ανάγκη να αποκατασταθεί, με ριζικές τομές στην πολιτική μας ζωή, η λογική σχέση κομμάτων-κράτους-κοινωνίας, έτσι που κόμματα και κράτος να υπάρχουν για την κοινωνία, όπως η στοιχειώδης (αστικο)δημοκρατική τάξη και δεοντολογία επιτάσσει;  Πόσο ψάξαμε τις πραγματικές ρίζες της αχαλίνωτης και ανακυκλούμενης διαφθοράς, που είναι απότοκος της αμοιβαίας ηθικής έκπτωσης πολιτικού συστήματος και κοινωνίας; Η απάντηση είναι αυτονόητη, όχι όμως και το γιατί οδηγηθήκαμε  σ’ αυτή  τη μοιραία έκπτωση.
β. Τα πολιτιστικά αίτια της χρεοκοπίας: Έτσι όμως μπαίνουμε στην καρδιά του θέματός μας, που, όπως είπαμε, δεν είναι άλλη απ’ την αναζήτηση του βαθύτερου «γιατί» συνέβη ό,τι συνέβη, του πολιτιστικού δηλαδή «γιατί» (ηθικού, πνευματικού, αξιακού και ταυτοτικού), που προφανώς και συναρτάται, σε διαλεκτική σχέση αλληλοπροσδιορισμού, με το ήθος όλων μας, όσο κι αν, σχεδόν όλοι μας, όταν ψάχνουμε αυτό το «γιατί», κοιτάζουμε… απέναντί μας. Ελπίζω αυτή μου η νύξη να μην εκληφθεί ως υπαινικτική σύμπτωση με τον χυδαίο κυνισμό του «μαζί τα φάγαμε», στον οποίο και υποκρύπτεται η λογική του βιαστή πως …τα ‘θελε κι η βιασθείσα.  Απλώς, επιδιώκοντας να ερμηνεύσω τα γεγονότα και όχι να καταλογίσω ευθύνες, δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ και να μην αναζητήσω το κοινό βάθος αφενός της πολιτικής ενοχής, που άπτεται του πώς και γιατί η καθεστηκυία μεταπολιτευτική πολιτική τάξη έπραξε όπως έπραξε, διέπραξε δηλαδή το έγκλημα της χρεοκοπίας, και αφετέρου της δεδομένης κοινωνικής συνενοχής, που άπτεται του πώς και γιατί ο λαός μας, εμείς όλοι, «συνεργήσαμε» στο έγκλημα με πράξεις, ανοχές και παραλείψεις μας, λιγότερο ή περισσότερο. Γιατί, ας λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, κανένας λαός δεν εκμαυλίζεται ανεπιγνώτως και εν υπνώσει. Κι αυτό σημαίνει πολλά, που πρέπει να τα ψάξουμε με αυτοκριτική γενναιότητα και προπαντός χωρίς να κοιτάζουμε μόνο… απέναντι. Σημαίνει, ας πούμε, μεταξύ πολλών άλλων: ρηχή πολιτική συνείδηση, υπονομευμένη και ρευστοποιημένη πολιτιστική συνείδηση, ελαστική ηθική συνείδηση, αμβλυμένη πατριωτική συνείδηση, ανύπαρκτο πνεύμα συλλογικότητας κι άλλα τέτοια παρόμοια.  Χωρίς, εννοείται, όλα αυτά και όποια άλλα να εκλαμβάνονται  ως απόλυτα μεγέθη, αλλά και χωρίς να αποσυνδέονται, κάθε άλλο, απ’ τα «ιζήματα», στο πολιτιστικό υπόστρωμα της μεταπολιτευτικής μας ζωής.
γ. Επί τον τύπον των ήλων: Αποπειρώμενος να θέσω τα δάχτυλά μου επί τον τύπον των ήλων κι αφού ξανατονίσω πως το πολιτιστικό μας πρόβλημα δεν προσεγγίστηκε ποτέ στην στρατηγική για τη συλλογική μας μοίρα διάστασή του:
Θα ήθελα να τονίσω το κρίσιμο κενό μακρόπνοης πολιτικής πολιτισμού στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, που, μετά την αρχική σωστή μετακίνηση από παρωχημένες στερεοτυπικές ακρότητες, ευτελισμένες και απ’ τη χουντική εφταετία της έτσι κι αλλιώς προβληματικής εθνικής μας ιδεολογίας, καλύφτηκε, σταδιακά και ηγεμονικά, περίπου ως επίσημο υποκατάστατο ιδεολογίας, από ένα ρεύμα προοδευτικοφανούς αποδόμησης παντός του ελληνικού με προσχηματική επένδυση εκσυγχρονισμού και ευρωπαϊσμού.  Περάσαμε έτσι, για παράδειγμα, απ’ τον παρωχημένο ελληνοκεντρισμό στον αστιγματικό αντιελληνοκεντρισμό, για να θυμηθούμε τον Νάσο Βαγενά, απ’ τη νοσηρή προγονολατρία στην ακόμα πιο νοσηρή άρνηση της παράδοσής μας, απ’ την ανάγκη κριτικής θεώρησης των αφελειών της γραμμικής ιστορικής μας συνέχειας, στην πλήρη άρνηση της ιστορικής μας συνέχειας, διανθισμένη με «συνωστισμούς» στο λιμάνι της Σμύρνης (Ρεπούση) και «απώθηση» των Σουλιωτισσών στον γκρεμό του Ζαλόγγου απ’ τους ίδιους τους Σουλιώτες (Ψιμούλη).  Μπορούμε, νομίζω, να σταθμίσουμε τη διαβρωτική λειτουργία αυτού του ρεύματος στη συνείδηση της κοινωνίας μας, ιδίως αν σκεφτούμε πως ήταν κυρίαρχο στα μεγάλα Μ.Μ.Ε., αλλά, απ’ τα μέσα της Μεταπολίτευσης και μετά, περίπου κυρίαρχο και στην πολύπαθη παιδεία μας.
Παρομοίως, θα ήθελα να τονίσω την καταλυτική διάβρωση του συνολικού αξιακού μας συστήματος απ’ τον καταναλωτισμό και τη συνακόλουθη υλικο/ευδαιμονιστική φιλοσοφία του, που θέλει το χρήμα και τα υλικά αγαθά στην κορυφή της κλίμακας των αξιών ως υπέρτατο σκοπό ζωής και τον άνθρωπο στη βάση της ως μέσο και πράγμα.  Ο χρόνος δεν επιτρέπει την ανάλυση της ισοπεδωτικής επέλασης του καταναλωτικού προτύπου ζωής.  Γι’ αυτό θα περιοριστώ να πω πως εδώ βρίσκεται το πιο κρίσιμο κλειδί για την ερμηνεία της συνολικότερης χρεοκοπίας μας, που είναι, το επαναλαμβάνω, πρωτίστως ηθική, πνευματική, αξιακή και εντέλει ταυτοτική χρεοκοπία.  Στα ιζήματα του καταναλωτικού βυθού της μεταπολιτευτικής κοινωνίας μπορούμε να βρούμε όλες τις απαντήσεις: πρώτον για την εξαχρείωση της κοινωνίας μας, που πέρασε απότομα στον «καταναλωτικό παράδεισμο», ρευστοποιώντας με κυνική αφροσύνη μερίσματα των μελλοντικών γενεών, δεύτερον για την εξαχρείωση του πολιτικού μας συστήματος, που, αντί να βάλει χαλινάρι, καβαλίκεψε και επιτάχυνε τον καταναλωτικό κατήφορο, επιτείνοντας, ως σύστημα άγριας νομής της εξουσίας, όλες τις αρνητικές ροπές και όλα τα νοσηρά φαινόμενα της κοινωνίας μας (άκοπος πλουτισμός, λογική της ελάσσονος προσπάθειας, ρουσφέτι, βόλεμα, φοροδιαφυγή, αυθαίρετα και άλλα τέτοια παρόμοια) και τρίτον για την εξαχρείωση του Έλληνα, που, υπό την επήρεια της καταναλωτικής μέθης, έγινε αγνώριστος, άλλοτε πρωταγωνιστώντας, άλλοτε ανεχόμενος και αδιαφορώντας για το εξακολουθητικό βούλιαγμα στο μεταπολιτευτικό τέλμα, έκθετος στην κατακλυσμιαία και αποχαυνωτική υποκουλτούρα των Μ.Μ.Ε και όχι μόνο, με την παιδεία να μην οργανώνει την πολιτιστική μας άμυνα και με τους πνευματικούς μας ανθρώπους να μην ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των καιρών.  Όχι πως τα όσα επισημαίνω είναι καθολικά, πως δεν υπάρχουν αντιστάσεις και αξόδευτο αξιακό υπόλοιπο στην καρδιά του πολιτιστικού μας κυττάρου. Πως δεν υπάρχει άσβηστη αξιακή καταγραφή στον «σκληρό δίσκο» της συλλογικής μας συνείδησης με το τρισχιλιετές ιστορικό και πολιτιστικό της βάθος.  Ευτυχώς υπάρχουν αντιστάσεις, υπάρχει αξιακό υπόλοιπο, υπάρχει άσβηστη αξιακή καταγραφή στον σκληρό δίσκο της συλλογικής μας μνήμης και συνείδησης.
δ. Διά ταύτα: Σ’ αυτή την οριακή μας κατάσταση δεν πρέπει να αφεθούμε στη δίνη των καιρών και στην κακή μας μοίρα, σαν να είμαστε ένας ξοφλημένος λαός.  Έχοντας στο πλάι μας τους αιώνες της ιστορίας μας, όπως το λέει ο Ελύτης, αλλά και πιστεύοντας στον ελληνισμό ως ιδέα της αξιοσύνης, της ελευθερίας και του ανθρωπισμού, όπως τον ορίζει ο Σεφέρης, να συνειδητοποιήσουμε καλά τι μας συνέβη και γιατί μας συνέβη, έτσι ώστε: υφαίνοντας νέο όραμα για το μέλλον του τόπου μας, νέο όραμα ελληνισμού, εμπλουτισμένο από έναν νέο πατριωτισμό και μια νέα συλλογικότητα, να χαράξουμε, διεμβολίζοντας το μεταπολιτευτικό παγιδευτικό δίπολο του νοσηρού ελληνοκεντρισμού, που γέννησε χρυσαυγίτες, και του εξίσου νοσηρού αστιγματικού αντιελληνοκεντρισμού, που γέννησε τη νεοταξική ατοπία των ψευτοπροοδευτικών, μακρόπνοη πολιτιστική πολιτική για τη θέση και την πορεία μας στην Ευρώπη και στο παγκοσμιοποιημένο διεθνές περιβάλλον, που θα είναι η βάση μας για μια αναθεμελιωτική, ανορθωτική και αναγεννητική στρατηγική μας στη δύσκολη ανηφοριά του 21ου αιώνα, με πρώτο ζητούμενο να βγάλουμε την τροϊκανή χανάκα απ’ τον λαιμό μας και να βγούμε σε μετατροϊκανό ξέφωτο. Γιατί, για να βγούμε, εντέλει, απ’ τον σκοτεινό λαβύρινθο της μεταπολιτευτικής χρεοκοπίας, χρειαζόμαστε οδηγητικό «μίτο», καμωμένο απ’ τη συλλογική μας «Αριάδνη» με «ίνες» απ’ την αξιακή μας παρακαταθήκη ή, έστω, απ’ το αξιακό υπόλοιπο της σκόρπιας ψυχής μας, που, παρ’όλες τις κακοποιήσεις που της επιφυλάξαμε, ο εσώτατος αξιακός της πυρήνας αντέχει ακόμη. Κι αν ισχύει πως στα δύσκολα οι λαοί κρατιούνται απ’ την ψυχή τους, εμείς, κι απ’ το υπόλοιπο της ψυχής μας αν κρατηθούμε, θα μπορέσουμε να σηκώσουμε κεφάλι και να βρούμε τη σωστή περπατησιά μας προς το μέλλον.

Επίλογος

Καθώς δεν έχω χρονικά περιθώρια να αναφερθώ στο πώς θα συμμαζέψουμε τη σκόρπια ψυχή μας, ενοχλημένος απ’ το κλίμα περιφρόνησης που, πολύ συχνά, εκπέμπουν εναντίον της χώρας μας άσπονδοι φίλοι μας στην Ευρώπη, με συνηγορία των ψοφοδεών της οργανικής μας διανόησης, θα μου επιτρέψετε την επιλογική παρέκβαση για να καταθέσω, ως νότα έλλογης υπερηφάνειάς μας, πως τούτος ο τόπος, ο τόπος μας, που τόσο κι οι ίδιοι έχουμε αδικήσει, εξακολουθεί να είναι ανεκτίμητο για όλη την ανθρωπότητα κοίτασμα πολιτισμού και να έχει ακόμα και τώρα εν δυνάμει ηγεμονικό πολιτιστικό λόγο ουκουμενικής εμβέλειας, που είναι μάλιστα και σηματοδοτικός μιας εναλλακτικής προς την κυρίαρχη της δυτικογενούς παγκοσμιοποίησης καταναλωτική φιλοσοφία ζωής. Για του λόγου το αληθές, θα δώσω,  πολύ συνοπτικά (ελλειπτικά) και αντιπαραθετικά, το στίγμα των δύο αυτών φιλοσοφιών ζωής, της δυτικής (κράμα ρωμαϊκής και προτεσταντικής λογικής) και της ελληνικής, μέσα από τρία πολύ ενδεικτικά γνωρίσματά τους:
Α. Δυτική πολιτιστική φιλοσοφία
Τα τρία πολύ ενδεικτικά γνωρίσματά της είναι, πρώτον, η χρηστική αντίληψη για τη γνώση, που έρχεται απ’ ρωμαϊκή πνευματική κληρονομιά, δεύτερον, η καρτεσιανική νοησιαρχία και ο εργαλειακός ορθολογισμός, που έρχεται απ’ τη νεωτερικότητα, τρίτον, η ατομοκρατία ως συστατικό γνώρισμα των δυτικών κοινωνιών, επίσης νεωτερικής προέλευσης. Τα τρία αυτά ενδεικτικά γνωρίσματα, γιατί υπάρχουν κι άλλα, μόνο άσχετα δεν είναι από τη δογματική σύνδεση της γνώσης με την παραγωγή, απ’ τη θεοποίηση της παραγωγικότητας και του ανταγωνισμού, από την πρόταξη της οικονομίας και των αγορών, απ’ τον καταναλωτισμό και τον υλικό ενδαιμονισμό, από την ατομοκρατία και την ηθική της, από την υποκατάσταση της παιδείας από την πραγματιστική εκπαίδευση, κι άλλα τέτοια παρόμοια, που όλα μαζί, με συνακόλουθή τους την οικολογική σε πλανητικό επίπεδο ασφυξία, προδιαγράφουν αναποτρέπτως το πλήρες αδιέξοδο στην πορεία της ανθρωπότητας. Γιατί, ό,τι κι αν λέγεται, οι ράγες αυτού του δυτικού πολιτισμού και της «παγκοσμιοποίησης», που είναι το σημερινό στάδιο στην εξέλιξή του, οδηγούν μοιραία σε εφιαλτικό αδιέξοδο.

Β. Ελληνική πολιτιστική φιλοσοφία

Τα τρία πολύ ενδεικτικά γνωρίσματά της είναι, πρώτον, η γνώση ως μέσο για την αρετή και με συνακόλουθη την κατ’ αρετήν χρήση της, που έρχεται απ’ την αρχαία ελληνική κληρονομιά, δεύτερον, ο  επίσης αρχαίος ελληνικός ορθός λόγος, που συνιστά εναρμόνιση νοητικών, βουλητικών και συναισθηματικών δυνάμεων, τρίτον, η περί προσώπου αντίληψη, που έρχεται από την ελληνική αρχαιότητα και την πατερική κληρονομιά, όπου το πρόσωπο, έννοια ενική και πληθυντική ταυτόχρονα, έχει ενσωματωμένη στην ουσία του την ετερότητα, προδιαγράφοντας κοινότητες συνανθρώπων και όχι αριθμητικά σύνολα ανταγωνιζομένων ατόμων (homo homini lupus!). Αν συνυπολογίσουμε τα τρία αυτά κρίσιμα γνωρίσματα με το σύνολο των κλασικών αξιών και με τις ρήτρες του νεοελληνικού πολιτιστικού προτύπου, προπαντός με τις τρεις θεμελιώδεις ισορροπίες, για τις οποίες έχουμε ήδη μιλήσει, μόνο αφελώς και ατόπως ελληνοκεντρική δεν θα θεωρηθεί η άποψη πως απ’ τον εσώτατο αξιακό πυρήνα όλων αυτών μπορεί να προκύψει εναλλακτική πολιτιστική φιλοσοφία ζωής και πολιτιστικές συντεταγμένες για να αντιπαλέψει η ανθρωπότητα τα πνιγηρά αδιέξοδα στα οποία τη σπρώχνει η κυρίαρχη δυτική φιλοσοφία της «παγκοσμιοποίησης» και του αμερικανοδυτικού καταναλωτικού προτύπου ζωής.
Που σημαίνει πως στο ελληνικό παράδειγμα ενυπάρχει, σε επίπεδο πολιτιστικής φιλοσοφίας πάντοτε, το αντίδοτο σε ό,τι θα αποκαλούσαμε δυτική παγκοσμιοποιητική εκτροπή, έστω κι αν, για πολλούς λόγους που εξηγούνται, δεν σταθήκαμε ικανοί να το αρθρώσουμε και θεωρητικοποιήσουμε πειστικά, να το αναδείξουμε και πολύ περισσότερο να κάνουμε πράξη ζωής το αξιακό του διατακτικό. Που είναι και ο θεμελιώδης όρος της αναθεμελιωτικής ανασύνταξής μας για να βγούμε κι εμείς απ’ το τροϊκανό χαντάκι που έχουμε «πέσει».

*Ομιλία στο «Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Αλιάρτου» (19.01.2013)

“να τα δείτε σε πέντε χρόνια” (ΜΕΡΟΣ Δ)

«να τα δείτε σε πέντε χρόνια» (μέρος Δ)

αφήγημα του Γιώργου Μήτρου

(ΜΕΡΟΣ Α)

(ΜΕΡΟΣ Β)

(ΜΕΡΟΣ Γ)

…Ποδηλάτησε ανάμεσα σε κόσμο λιγοστό για την εποχή και κατευθύνθηκε στο μαγαζάκι. Το βρήκε πολύ αλλαγμένο, με σιδερένιο υπόστεγο κι ελάχιστα τραπέζια στον ήλιο. Κοίταζε μέσα να δει αν του θύμιζε κάτι. Τίποτε. Ένας νεαρός ως τα εικοσιπέντε, έκοβε βόλτες κουβαλώντας τα μαναβικά και χαιρετήθηκαν.

-Το βράδυ σερβίρουμε εκτός κι αν θέλετε καφεδάκι ή τσάι με βότανα από το νησί.

-Εσείς το έχετε τώρα το μαγαζί;

Του εξήγησε ότι το πήρε ο «δήμαρχος» από τον προηγούμενο που «δεν πήγαινε καλά» και το δουλεύουν σαν δημοτικοί υπάλληλοι.

-Δηλαδή;

-Παίρνουμε από ένα μισθό, οι νυχτερινοί το νυχτερινό, συν τα εξτρά, πουρμπουάρ και τα γνωστά, κλείνει στις δυο. Έξι άτομα, από ένα εννιάωρο ο καθένας μας. Δυο το πρωί και τέσσερις το βράδυ. Αυτοί παίρνουν τα βραδινά μεροκάματα. Κυλιόμενο, κατάλαβες…

-Και βγαίνει;

-Όλοι βγαίνουμε. Εμείς καλό μεροκάματο και τα κέρδη πάνε στο δήμαρχο.

-Στο δήμαρχο;

-(Γέλασε) Όχι, στο δήμαρχο, στο Δήμο εννοώ. Τα καλοκαίρια μέσο όρο γύρω στα 250 με 300 και το χειμώνα πέφτει στα 150 με 200 την ημέρα, με τα παλιά ευρώ… Εμείς σταθερά μεροκάματο… Το χειμώνα παίρνουμε άδειες όλοι. Κυλιόμενες κι αυτές. Δεν κάθεστε να πιείτε καφεδάκι;

Άκουσε φωνές για κάτι μαναβικά που ήρθαν από Κυψέλη κι έφυγε να τα παραλάβει.

-Όλα ντόπια είναι. Μόνο το καλοκαίρι εισάγουμε από τον Πόρο και τα Μέθανα. Εκεί κι αν έχουν παραγωγή. Και το αλεύρι για το ψωμί δικό μας είναι. Δηλαδή ντόπιο.

-Μύλους;

-Έχουμε δυο. Έναν ιδιωτικό και έναν δημοτικό. Όλοι στο Δήμο πηγαίνουνε. Ο άλλος βαράει μύγες. Και πιο φτηνά έρχεται και καλύτερη δουλειά και μένουν τα λεφτά στον τόπο. Μ’ αυτά και μ’ αυτά δουλεύει κόσμος. Μέχρι και μουσείο-εργαστήριο κάνανε, ο Δήμος στο Μεσαγρό, στο χωριό μου, με τους δυο κανατάδες που είχαν μείνει. Θέλουν να φτιάξουν και σχολή να ‘ρχονται παιδιά από αλλού, αλλά ακόμα δεν ξέρω τι γίνεται. Ξέρεις πόσοι έχουμε κανάτια τώρα στο τραπέζι μας για το νερό;

-Το βάζετε από τα πλαστικά στην κανάτα;

Του ‘δειξε το ψυγείο.

-Για κοίτα. Τα βλέπεις τα μπουκάλια; Αχρησιμοποίητα είναι. Μόνο κάτι σικ από την Αθήνα και ξένοι μας ζητάνε μπουκάλι. Το νερό του νησιού φτάνει για όλους. Μόνο το καλοκαίρι κουβαλάμε τρεις ή τέσσερις φορές το μήνα και τον Αύγουστο μέρα παρά μέρα, από την Αθήνα. Και το καράβι δικό μας.

Έπαθε σοκ. Ήθελε να ξεκουμπιστεί από το μαγαζί για να πάει στην Κολόνα. Ένιωσε αμήχανα.

-Πού έχει ρε μάστορα νερό; Θα με τρελάνεις;

Γέλασε ο νεαρός.

-Παντού έχει νερό. Αντί να το διώχνουμε στη θάλασσα το κρατάμε στη στεριά, δεν τα είδατε τα φράγματα;  Έπειτα τα παλιά πηγάδια που πουλούσαν το νερό, τα πήρε ο Δήμος, βρήκε κάτι παλιά κιτάπια ότι ανήκουν στο υδραγωγείο και τους υποχρέωσε με κάτι νόμους δε ξέρω ‘γω τι, να παίρνει το νερό τους. Αυτοί μπορούν να ποτίζουν τα δέντρα τους, αλλά όχι να το πουλάνε.

-Με το μαγαζί τι γίνεται; Σας ελέγχουνε;

-Ναι, τώρα δεν ξέρω έρχονται κάτι λογιστές κάθε μήνα και δεν ξέρω τι κάνουνε. Ο Μπάμπης ξέρει καλύτερα. Πάντως καλά πάει. Είπανε για «πείραμα» ότι θα είναι μαζί με κάτι άλλα μαγαζιά.

-Ποια μαγαζιά;

-Δυο καφενεία στα βόρεια, δυο ξενοδοχεία που τα νοικιάζει από ιδιώτες εδώ, ένα σουβενίρ, και δυο φιστικάδικα με άλλα συσκευασμένα, ένα εδώ κι ένα Σουβάλα. Λένε ότι πάνε πολύ καλά. Τι να σας πω; Εμείς εδώ πάντως πολύ καλά.

Ο Μπάμπης από μέσα είχε αρχίσει να πετάει κάτι άγριες ματιές στο συνάδελφό του.  

-Ο Δήμος, ο Δήμος, έχει τα πάντα από φυλλάδια αν θέλετε να ρωτήσετε, ότι θέλετε. Θα έρθεις να συνεχίσουμε; Θα μας βρίζουν οι άλλοι και με τα δίκια τους, όπως χθες που δεν είχαμε έτοιμο το κερεμέζι. Άντε έλα..

Ρούφηξε γρήγορα τον καφέ του. Χαιρετήθηκαν. «Άλλη όρεξη δεν έχω να πάω στο δημαρχείο» σκέφτηκε. «Ένα κατιτίς στο δρόμο και ντουγρού για την Κολόνα». Φεύγοντας ξανακοίταξε πίσω του. «Κούβα το ‘καναν εδώ πέρα». Δεν πρόλαβε να αποσώσει κι άκουσε λάτιν από πίσω του. Ο Μπάμπης ή ο άλλος, μάλλον ο άλλος, μεράκλωσε και τραγουδούσε…

(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ Β.Α. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

αναδημοσίευση

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ Β.Α. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

 

  Τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι της Ιερισσού και της Μ. Παναγίας διεξάγουν έναν πολύμορφο, μαχητικό και ανυποχώρητο αγώνα ενάντια στα σχέδια της εταιρίας Ελληνικός Χρυσός (της οποίας σημαντικός μέτοχος είναι ο όμιλος Ελλάκτωρ του Μπόμπολα και αποτελεί θυγατρική της καναδικής πολυεθνικής Εldorado Gold) για εγκατάσταση μεταλλουργίας χρυσού στη Β.Α. Χαλκιδική που θα σημάνει τον αφανισμό της φύσης και των χωριών της περιοχής.

Ο αγώνας ενάντια στο καταστροφικό έργο της εταιρίας, εξαιτίας της αποφασιστικότητας, της μαζικότητας και της αδιαλλαξίας του, βρίσκεται διαρκώς αντιμέτωπος με τις κατασταλτικές επιθέσεις του κράτους ως εγγυητή για την υλοποίηση των σχεδίων των χρυσοθήρων .

 

 

Ιδιαίτερα μετά την επίθεση-σαμποτάζ στο εργοτάξιο της Ελληνικός Χρυσός που έγινε στις 17 Φλεβάρη στα πλαίσια αυτού του πολύμορφου αγώνα, η κατασταλτική πίεση στους αγωνιζόμενους κατοίκους εντείνεται. Τις εβδομάδες που ακολουθούν της επίθεσης, τα χωριά της Ιερισσού και της Μ. Παναγίας τίθενται υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης. Πραγματοποιούνται από τις κατασταλτικές δυνάμεις συνεχείς και καθημερινές προσαγωγές κατοίκων, που συνοδεύονται με υποχρεωτική λήψη DNA, καθώς και αλληλέγγυων ενώ στις 7 Μαρτίου γίνεται εισβολή τεράστιας αστυνομικής δύναμης από ΜΑΤ και ΕΚΑΜ στην Ιερισσό. Στην επιχείρηση αυτή όπου γίνονται έρευνες σε σπίτια και συλλαμβάνονται τέσσερεις κάτοικοι, το χωριό αντιδρά και ξεσπούν πολύωρες συγκρούσεις με τις δυνάμεις των ΜΑΤ οι οποίες επιτίθενται με ξύλο και ανελέητη ρίψη χημικών στους δρόμους, τα σπίτια και το σχολείο του χωριού. Δύο εβδομάδες αργότερα ασκούνται διώξεις κακουργηματικού χαρακτήρα σε 20 κατοίκους της Ιερισσού και της Μ. Παναγίας. Ταυτόχρονα και βοηθητικά προς την επιχείρηση του κράτους δουλεύουν και τα ΜΜΕ που από τη μία επιδίδονται σε μια προπαγάνδα παραπληροφόρησης σχετικά με τον αγώνα στην περιοχή και τις στιγμές του και από την άλλη προωθούν την εταιρία και τα σχέδιά της ως ευεργετικά για τον τόπο.    

 

 

Η οξυμένη καταστολή των τελευταίων εβδομάδων αποτελεί τη συνέχεια της καταστολής των δυναμικών μαζικών κινητοποιήσεων των κατοίκων αλλά και αλληλέγγυων ενάντια στην εγκατάσταση της εταιρίας στο όρος Κάκαβος όλο το προηγούμενο διάστημα.

Το κράτος και η εταιρία έχοντας αποτύχει παταγωδώς στη δημιουργία συναινετικού κλίματος στην περιοχή, καταφεύγουν στην τρομοκράτηση και τη βίαιη αντιμετώπιση των αγωνιζόμενων. Έτσι, οι διαδηλώσεις στο βουνό καταστέλλονται βάναυσα με ξυλοδαρμούς διαδηλωτών, βροχή χημικών άλλοτε μέσα στο δάσος προκαλώντας εστίες φωτιάς και άλλοτε πάνω σε διαδηλωτές ακόμα και μέσα στα αμάξια τους, και δεκάδες συλλήψεις από τις ισχυρές κατασταλτικές δυνάμεις που έχουν σταλεί στην περιοχή.

Η εφαρμογή του δόγματος της μηδενικής ανοχής και οι συνεπαγόμενες κατασταλτικές επιθέσεις εναντίον κάθε κινητοποίησης και δράσης των αντιστεκόμενων έχει έναν συγκεκριμένο στόχο. Την εξουδετέρωση του αγώνα στην περιοχή στο σύνολό του. Κράτος και κεφάλαιο επιχειρούν, μέσω της βίας και της τρομοκράτησης, να κάμψουν τους αγωνιζόμενους και να εξουδετερώσουν την αντίσταση σε όλες τις μορφές της, για να συνεχίσουν απρόσκοπτα τους λεηλατικούς και καταστροφικούς σχεδιασμούς τους τόσο στη Χαλκιδική όσο και σε άλλες περιοχές της χώρας.

 

 

Ο ανυποχώρητος αγώνας των κατοίκων της Β.Α. Χαλκιδικής που έχουν δηλώσει πως θα συνεχίσουν να αγωνίζονται με «κάθε πρόσφορο μέσο» ενάντια στην εγκατάσταση της εταιρίας στην περιοχή τους έχει ιδιαίτερη σημασία ως σημαντικό ανάχωμα απέναντι στη φρενήρη λεηλασία και καταστροφή του φυσικού κόσμου στο όνομα της ανάπτυξης . Καθώς επίσης Κιλκίς, τον Έβρο και τη Ροδόπη όπου σχεδιάζονται ανάλογες μεταλλευτικές δραστηριότητες από τους χρυσοθήρες των πολυεθνικών.

Στεκόμαστε αλληλέγγυοι στο πλευρό της αγωνιζόμενης τοπικής κοινωνίας που υπερασπίζεται αδιαπραγμάτευτα το βουνό, το δάσος, το νερό και τη ζωή της. Αντιστέκεται, όχι μόνο στην εταιρία με πλήθος εκδηλώσεων, κινητοποιήσεων στο βουνό, στις πόλεις και στα χωριά καθώς και με ακόμα πιο δυναμικές μορφές αντίστασης προκειμένου να σταματήσει την υλοποίηση του έργου, αλλά και στην κρατική τρομοκρατία που εντείνεται ολοένα και περισσότερο επιχειρώντας να εκβιάσει την παράδοση του αγώνα.

 

 ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΥΣ ΔΙΩΚΟΜΕΝΟΥΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΧΡΥΣΟΘΗΡΩΝ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΜΕ ΑΦΑΝΙΣΜΟ ΤΗ ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ Β.Α. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΗ ΛΕΗΛΑΣΙΑ – ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Πρωτοβουλία Αγώνα για τη Γη και την Ελευθερία
11 Απρίλη 2013

“να τα δείτε σε πέντε χρόνια” (ΜΕΡΟΣ Γ)

(ΜΕΡΟΣ Α)

(ΜΕΡΟΣ Β)

«να τα δείτε σε πέντε χρόνια»

αφήγημα του Γιώργου Μήτρου (ΜΕΡΟΣ Γ)

…Έφυγε από τον Ασώματο, αφήνοντας αυτή τη «μακάβρια» διαδήλωση και κατευθύνθηκε προς την Αίγινα. Σα σαν μην είδε τίποτε, στη σκέψη του ήταν η εμμονή που του κόστισε αποχή από το νησί που αγαπούσε, οχτώ χρόνια. (Δεν ήταν βέβαια μόνο αυτό. Τσακώθηκε με δυο απ’ την παρέα και είπαν τα εξ’ αμάξης, χώρισε με μια «κοπελιά ετών 39» που τα είχαν και έχει σπίτι στην Αίγινα… τέλος πάντων δεν ήταν «η διαφορά των 20 ευρώ και τέσσερις γαύροι που παρίσταναν τις σαρδέλες…») Κατεβαίνοντας προς την παραλία και πηγαίνοντας προς το γήπεδο διαπίστωσε και εκεί αλλαγές. Ο χώρος του γηπέδου είχε αλλάξει πολύ. Δεν ήταν γήπεδο πια. Μια αυτοσχέδια ταμπέλα με χρώματα έγραφε «πάρκο-μαθητικός συνεταιρισμός». Η αγάπη του όμως για τη μπάλα τον έκανε να ρωτήσει τον πρώτο τυχόντα απ’ αυτούς που μπαίνανε στο χώρο.

-Έφυγε το γήπεδο. Το πήγαν στο Μεσαγρό. Αν έχουμε ματς; Συνέχεια. Κάθε Κυριακή γίνεται χαμός. Από το πρωί μέχρι το βράδυ. Έχουμε 10 τοπικές ομάδες (του τις είπε), καλά μην περιμένεις φανέλες, προέδρους, χορηγούς και τέτοιες επισημότητες. Μόνο η παλιά ομάδα του Σαρωνικού παίζει σε κατηγορία. Πάω γιατί βιάζομαι. Από πού είσαι;

Κατευθύνθηκαν μαζί στο πάρκο που καταλάμβανε το μισό γήπεδο ποδοσφαίρου. Είχε ένα μικρό θεατράκι που είχε κόσμο εκείνη τη στιγμή και δυο ή τρεις οχτάγωνες κατασκευές με παγκάκια (“Κάποιος ξύπνιος τα πήρε εργολαβία”, σκέφτηκε). Πήγε στο θεατράκι για να χαζέψει. Στον υπόλοιπο χώρο έβλεπε παιδιά, κάπως μεγάλα, που έσκαβαν και περιποιούνταν τους κήπους τους. Διέκρινε ταμπέλες όπως «2ο Δημοτικό», «1ο Γυμνάσιο» και λοιπά. Η συζήτηση κι ό,τι άρπαξε από αυτήν γινόταν για τη δημιουργία ενός συνεταιρισμού για να κατασκευάζουν ρούχα. Κάθισε περίπου είκοσι λεπτά και πιο πολύ πρόσεχε τα πιτσιρίκια που ήταν μαζί με κάτι παππούδες που τους έλεγαν τι να κάνουν. Οι φωνές από τη συζήτηση γίνανε πιο έντονες κι αποφάσισε να την κάνει. “Ελλαδάρα μου”, σκέφτηκε.”Πότε θα συνεννοηθούμε; Ποτέ!”

Με τη στροφή δεξιά είδε απέναντί του στο το μαγαζί, δίπλα στην παιδική χαρά, που ήταν πάνω στην παραλία ότι δεν υπήρχε πια. Από την παιδική χαρά και μέχρι και πέρα προς το ΝΟΑ, ένα στριμωξίδι από υπαίθρια μανάβικα. Δεν άντεξε και πήγε. Και τι δεν είχαν. Τα πάντα και σε ποσότητα. Πολύς κόσμος ψώνιζε.

-Όλα ντόπια, του είπε ένας με φανερή διάθεση. Πάρε για την κυρά φασολάκια, πάρε κρεμμυδάκι, πάρε μαϊντανό, πάρε και κερεμέζι από το Νεκτάριο, πάρε και κρασί από Αγίους -κάτσε μη μας ακούσει ο Κυψελιώτης- να την κάνεις να χαρεί.

Μπάκουρας ο Κώστας Γ., χαμογέλασε.

-Μ’ αυτά βρίσκεις γκόμενα; αντείπε.

-Αν θες για γκόμενα θα πάς αφ’ του Τζίμη (του τον έδειξε) που έχει λουλούδια, έχει βότανα, φκιάνει κάτι κρέμες μόνος του, φκιάνει κάτι λιβάνια που τα βάζεις κι η γκόμενα πέφτει.

Ο Τζίμης, μια ωραία φιγούρα, του είπε για όλα τα βότανα της Αίγινας και τον ξενάγησε στον πάγκο του. Στο τέλος πήρε από αυτόν κάτι για «μια φίλη».

-Πού να πάω για μεζέ και τσίπουρο;

Ο Τζίμης κούνησε τους ώμους του, περίπου σαν «ξέρω ‘γώ»;

Έφυγε για την παραλία να βρει τον εφιάλτη του…

(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)

 

 

 

 

αλληλεγγύη για τον αγώνα στις Σκουριές

αναδημοσίευση
10 Aπριλίου: Έφοδοι σε σπίτα των δυνάμεων καταστολής και απαγωγές στην Ιερισσό
Οι συλληφθέντες μεταφέρονται στα δικαστήρια Πολύγυρου και από εκεί στα δικαστήρια Θεσσαλονίκης.
Άμεσα πραγματοποιείται πορεία από την Καμάρα στα δικαστήρια Θεσσαλονίκης [ Ενημέρωση ]  ενώ μετά τα επικοινωνιακά παιχνίδια των μπάτσων η πορεία αλληλεγγύης κατευθύνεται στη ΓΑΔΘ

ΠΟΡΕΙΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ στον αγώνα των κατοίκων της Β.Α. Χαλκιδικής (Σάββατο 13 Απρίλη)

Στη Χαλκιδική, εδώ και καιρό γίνεται ένα πείραμα καταστολής του αυθόρμητου, γνήσιου λαϊκού κινήματος ενάντια στην επέκταση των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων και την καταστροφή της φύσης, το οποίο έχουν προσπαθήσει να φιμώσουν με την αλόγιστη αστυνομική βία, τις αθρόες και τυφλές προσαγωγές, την παράνομη λήψη DNA, την ρίψη δακρυγόνων μέσα σε χωριά  και σε σχολεία , την στοχευόμενη παραπληροφόρηση από πολλά  ΜΜΕ και ιδιαίτερα από τους μεγάλους τηλεοπτικούς σταθμούς. Κράτος και κεφάλαιο αφού προσάρμοσανόπως βόλευε τον νέο “αναπτυξιακό” νόμο,  χρησιμοποιούν όλα τα μέσα (μπάτσους και εργαζόμενους στην El Dorado) για να κάμψουν τις αντιστάσεις και τον αγώνα των κατοίκων ενάντια στη λεηλασία της φύσης και της ζωής τους.

Έτσι, για δεύτερη φορά τα ξημερώματα της Τετάρτης 10 Απρίλη κατασταλτικές δυνάμεις εισβάλλουν στα σπίτια κατοίκων της Ιερισσούσπάζοντας τις πόρτες και απαγάγοντας 2 άτομα. Αμέσως κινητοποιήθηκε όλο το χωριό και μαζί με αλληλέγγυους από τα διπλανά χωριά εισέβαλλαν στο ήδη εγκαταλειμμένο Α.Τ της Ιερισσού. Το πρωί της ίδια μέρας οι κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν έξω από τα Δικαστήρια του Πολύγυρου, όπου συγκεντρώθηκαν κάτοικοι της Ιερισσού και των γύρω χωριών, αντιμέτωποι με 3 κλούβες ΜΑΤ, ενώ περιμένουν κι άλλες κατασταλτικές δυνάμεις από την Θεσσαλονίνη.

Για την ιστορία, μετά τη νύχτα της Κυριακής 17/2, εξαπολύεται μια ευρείας κλίμακας τρομοκρατική-κατασταλτική επιχείρηση, η οποία συνοδεύεται από μαζικές ποινικές διώξεις αγωνιζόμενων κατοίκων.  20 κάτοικοι της Ιερισσού που με παρόμοιο βίαιο τρόπο είχαν απαχθεί από τους μπάτσους, διώκονται με στημένο κατηγορητήριο  –με μοναδικούς μάρτυρες μπάτσους και τους ανθρώπους της εταιρίας–  με 7 κακουργήματα και 9 πλημμελήματα. Στόχος τους η εξάλειψη της σθεναρής αντίστασης των κατοίκων και των αλληλέγγυων και η παράδοση ενός ασφαλούς πεδίου –χωρίς κοινωνικές αντιδράσεις– στην εταιρία, για τη συνέχιση των λεηλατικών της εργασιών.

Αλληλέγγυα και συνεργατική οικονομία

αναδημοσίευση από τη “Δοκιμή”

Αλληλέγγυα & Συνεργατική οικονομία: Ρήξη ή Ενσωμάτωση; [εισήγηση]

by  on 04/04/2013

*Η εισήγηση της εκδήλωσης «Συνεργατική & Αλληλέγγυα Οικονομία: Ρήξη ή Ενσωμάτωση;» που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 30/3 στο Αυτόνομο Στέκι.

Το ζήτημα “ρήξη ή ενσωμάτωση” δεν είναι φυσικά ένα ζήτημα που τέθηκε αποκλειστικά γύρω από το θέμα της Συνεργατικής ή της Αλληλέγγυας Οικονομίας, αντίθετα είναι ένα ζήτημα που απασχολεί τα αντικαπιταλιστικά πολιτικά ρεύματα και τα κοινωνικά κινήματα από την στιγμή που άρχισαν να αμφισβητούν ριζικά τον καπιταλισμό. Το ζήτημα της “ρήξη ή ενσωμάτωση” δεν έχει να κάνει με κάποιους “κανόνες” με κάποια “μέτρα και σταθμά” που πρέπει να πιστοποιηθούν για να τοποθετηθεί ένα κίνημα, ένα κοινωνικό εγχείρημα, ένας εργατικός αγώνας, ένα ρεύμα ιδεών στην μια ή την άλλη όχθη. Αν αντιμετωπίσουμε το ζήτημα “ρήξη ή ενσωμάτωση” με έναν στατικό τρόπο σαν να είναι δύο σαφείς διακριτοί πόλοι, δεν θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε πολλά πράγματα. Πρώτα και κύρια γιατί το κεφάλαιο έχει δείξει τόσο ισχυρούς μηχανισμούς ενσωμάτωσης όλων των μορφών αμφισβήτησης του από την μια, και από την άλλη γιατί παρ όλη την τεράστια ιδεολογική ηγεμονία και τα αστείρευτα μέσα κατασκευής συνέσεων αλλά και πειθάρχησης/καταστολής, τα σημεία ρήξης δεν σταματάνε ποτέ να επανεμφανίζονται και να αμφισβητούν τον καπιταλισμό.

Το ζήτημα  “ρήξη ή ενσωμάτωση” πρέπει να ιδωθεί σαν μια διαρκή κίνηση των στρατηγικών που επινοούν οι από κάτω απέναντι αλλά και ενάντια στις επιλογές του κεφαλαίου και ταυτόχρονα των στρατηγικών που συγκροτεί το κεφάλαιο ώστε να ξανά εγκολπώσει στις δικές του παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις αφυδατώνοντας το ριζοσπαστικά του χαρακτηριστικά. Αυτές οι κινήσεις δεν έρχονται κατ’ ανάγκη σε μια μετωπική αντιπαράθεση με ξεκάθαρα τα μέτωπα της σύγκρουσης αλλά συνήθως αντιπαρατίθενται διασχίζοντας η μια εγκάρσια την άλλη και προσπαθώντας η μια να διαβρώσει των σκληρό αξιακό (και άρα ανταγωνιστικό πυρήνα) της άλλης. Αντιλαμβανόμαστε το ζήτημα “ρήξη ή ενσωμάτωση” ως διαλεκτική αντίφαση της κίνησης του κεφαλαίου και της άρνησης του και όχι ως ένα δίπολο “καταστάσεων” ως τις δύο όχθες του ταξικού ανταγωνισμού.

Και μόνο η ονοματόδοτηση αυτού για το οποίο θέλουμε να μιλήσουμε σήμερα με το όνομα “Συνεργατική & Αλληλέγγυα Οικονομία” και όχι ως “Κοινωνική Οικονομία” έχει ακριβώς να κάνει μ” αυτήν την διαρκή σύγκρουσή για την νοηματοδότηση αυτών των παραγωγικών/οικονομικών πρακτικών, που εν μέσω κρίσης συγκροτούν τμήματα των από κάτω. Όχι μόνο ως μορφές οικονομικής επιβίωσης ή απαντήσεις στην καταστροφική διαδικασία υποτίμησης της εργασίας και των νέων περιφράξεων των μέσων της κοινωνικής αναπαραγωγής, αλλά και ως μια προσπάθεια εξεύρεσης εκ νέου του περιεχομένου της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Προφανώς η Συνεργατική & Αλληλέγγυα Οικονομία δεν μπορεί να έχει από μόνη της των χαραχτήρα των στρατηγικών που περιγράψαμε παραπάνω. Αντίθετα είναι αναγκαίο να συναρθρωθεί μια σειρά από άλλες μορφές, περιεχόμενα, δομές, κινήματα, αντιστάσεις για να ξεπεράσει τον απλό χαραχτήρα των οικονομικών εγχειρημάτων και να αποτελέσει μέρος της συνολικότερης κίνησης των από κάτω που έρχεται σε ρήξη με το κεφάλαιο.

Γιατί όμως η Συνεργατική & Αλληλέγγυα Οικονομία μπορεί να είναι μέρος αυτής της κίνησης πια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που της επιτρέπουν να συναρθρώνεται με τις στρατηγικές της ρήξης;

Αμφισβήτηση της υποτίμησης της εργασίας.  Η Σ&Α-Ο κατά κύριο λόγο αποτελεί κομμάτι της προσπάθειας των από κάτω να απαντήσουν στην υποτίμηση της αξίας της εργατικής δύναμης, βασικό συστατικό της στρατηγικής του κεφαλαίου για την ανασυγκρότηση της κερδοφορίας του. Σ” ένα περιβάλλον που η ανεργία φτάνει το 30% και στην νεολαία ξεπερνάει το 50% η δυνατότητα εργατικών αγώνων για την υπεράσπιση του μισθού και ενάντια στις απολύσεις γίνεται όλο και πιο μικρή. Αυτός ο ταξικός συσχετισμός αποτυπώνεται και στις αλλαγές της εργατικής νομοθεσίας. Όταν το ίδιο το κεφάλαιο αρνείται να αξιοποιήσει την εργατική δύναμη ελπίζοντας ότι αύριο θα το κάνει με ακόμα πιο συμφέροντες όρους, η λύση της αυτοαξιοποίησης από την μεριά εργαζομένων που βρίσκονται στα αζήτητα, αποτελεί μια μορφή απάντησης. Δεν είναι όμως απλά το θέμα “να βρούμε ένα μεροκάματο χωρίς αφεντικό”. Οι πρακτικές της αυτοαξιοποίησης, που φυσικά δεν εξαντλούνται στα πλαίσια της Σ&Α-Ο ανοίγουν ευρύτερα ζητήματα. Καταρχάς βάζουν το θέμα αυτοαξιοποίησης των ικανοτήτων παραγωγής  αλλά και της αυτοδιαχείρισης των μέσων παραγωγής, όχι με γνώμονα στενά  την οικονομική βιωσιμότητα όσων συμμετέχουν στις συνεργατικές κολεκτίβες, αλλά με ευρύτερα κριτήρια που έχουν να κάνουν με το περιεχόμενο και την ποιότητα της παραγωγής, την σύνδεση της με κοινωνικές ανάγκες, συμβιωτικές σχέσεις με το περιβάλλον και την φύση κλπ. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι συνεργατικές κολεκτίβες λειτουργούν εκτός αγοράς, αλλά μάλλον στα όρια της.

Αμφισβήτηση της μισθωτής εργασίας. Όχι της αμειβόμενης εργασίας, αλλά της μισθωτής εργασίας, δηλαδή της εργασίας που αμείβεται με βάση την αξία της εργασίας- εμπόρευμα στα πλαίσια της καπιταλιστικής σχέσης. Αντίθετα στα πλαίσια της Σ&Α-Ο τα κριτήρια της αμοιβής της εργασίας μπορεί να είναι τελείως διαφορετικά από αυτά της αγοράς και το βασικότερο να είναι αποτέλεσμα της κοινής απόφασης της συνέλευσης των μελών της κάθε κολεκτίβας. Σαν χαρακτηριστικό παράδειγμά θα φέρουμε τους εργάτες της Ζανόν που την  στιγμή που μπορούσαν αντί να αυξήσουν τις αποδοχές τους αποφάσισαν να τους διατηρήσουν στο ίδιο επίπεδο και να εντάξουν στην κολεκτίβα τους νέα μέλη από το κίνημα ανέργων και την γειτονία βοηθώντας έτσι την σύσφιξη των σχέσεων τους με τα κοινωνικά κινήματα. Οι συμμετέχοντες σε μια συνεργατική κολεκτίβα δεν είναι συνεταίροι όπως πολλές φορές λέγεται, δεν εμφανίζεται ο ένας απέναντι στον άλλο με βάση το ποσοστό συμμετοχής στο αρχικό κεφάλαιο, όπως σε μια επιχείρηση. Αντίθετα ο καθένας από αυτούς συμμετέχει ισότιμα στην συλλογική λήψη των αποφάσεων. Η εργασία δεν αμείβεται το ίδιο για όλους και εκτός πολύ σπάνιων εξαιρέσεων δεν υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν είναι μέλη της κολεκτίβας γιατί τότε θα είχαμε την επανεισαγωγή της μισθωτής εργασίας.

Αμφισβήτηση των όρων της κερδοφορίας. Ο βασικός στόχος της Σ&Α-Ο δεν είναι η αύξηση της κερδοφορίας, είναι από την μια η οικονομική επιβίωση όσων συμμετέχουν σε αυτές αλλά και η δυνατότητα όρων δημιουργίας μιας άλλου τύπου παραγωγής όπου η σημασία του ΤΙ- ΠΩΣ- ΓΙΑΤΙ παράγεται είναι εξίσου σημαντική με τον πρώτο στόχο. Αυτό δεν είναι μονάχα μια “ιδεολογικού τύπου” τοποθέτηση, αλλά απορρέει από τον τοπικό προσανατολισμό της Σ&Α-Ο και την άμεση συσχέτιση της με της τοπικές κοινωνίες. Τα κριτήρια της παραγωγής είναι λοιπών πολύ πιο πολυδιάστατα σε σχέση με το βασικό κριτήριο της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής. Ακόμα και σε σχέση με την ίδια την εργασία πχ οι όροι ασφάλειας & υγιεινής, η εντατικοποίηση της εργασίας, το περιεχόμενο της κλπ αποτελούν συλλογικά πεδία διαμόρφωσης.

Αμφισβήτηση του διευθυντικού ρόλου στην παραγωγή.  Ο βασικός τρόπος ελέγχου της εργασίας από το κεφάλαιο μέσα από μια σειρά  μορφών ιεραρχήσεων, απόσπασης του ελέγχου των εργαζομένων πάνω στην παραγωγική διαδικασία και την γνώση της είναι από της βασικές στρατηγικές του κεφαλαίου όχι μόνο για την πειθάρχηση των εργαζομένων αλλά και τον έλεγχο πάνω στους ρυθμούς εργασίας. Στην Σ&Α-Ο δεν σημαίνει ότι αναγκαστικά καταργούνται οι συγκεκριμένες δεξιότητες ή γνώσεις καταργούνται ή δεν παίζουν ρόλο, δεν έχουν όμως αποφασιστική σημασία στην λήψη των αποφάσεων αφού αυτή αφορά όλα τα μέλη της κολεκτίβας.

Αμφισβήτηση του εμπορευματικού χαραχτήρα της παραγωγής. Χωρίς να ξεχνάμε ούτε στιγμή ότι η Σ&Α-Ο λειτουργεί στα όρια αλλά μέσα στην οικονομία της αγοράς, ακόμα και στην βαθμό που έρχεται σε ρήξη μαζί της, μπορεί να θέσει ζητήματα που αμφισβητούν τον εμπορευματικό χαραχτήρα της παραγωγής. Αυτή η αμφισβήτηση αφορά τόσο το περιεχόμενο της παραγωγικής διαδικασίας (παραγωγή με βάση της ανάγκες των κοινωνιών) αλλά και την προσπάθεια αναδιανομής ενός μέρους της παραγωγής όχι στην αγορά ή μέσω της ανταλλαγής αλλά μέσα από το πρίσμα της αναδιανομής του κοινωνικού πλούτου, του χαρίσματος & του δώρου, της συγκρότησης δεσμών με κοινότητες και κινήματα.

Αμφισβήτηση της ανάπτυξης και της μεγέθυνσης. Ο βασικός οικονομικός στόχος της Σ&Α-Ο δεν είναι η αύξηση του ποσοστού κέρδους, η μεγέθυνση του επενδεδυμένου κεφαλαίου η συνεχόμενη αύξηση της παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι οι ρυθμοί παραγωγής μπορεί να επιβραδύνονται από λόγους άσχετους με την ίδια την παραγωγή πχ συμμετοχή στην υπεράσπιση μια κατάληψης ή μιας απεργίας για να ξαναφέρω το παράδειγμα της ΖΑΝΟΝ. Άλλοι λόγοι μπορεί να έχουν να κάνουν με την ηπιότητα των επιπτώσεων της παραγωγής στο περιβάλλον. Επίσης το περίσσευμα δεν αντιμετωπίζεται αναγκαστικά ως κέρδος που πρέπει να ξαναπενδηθεί ή να μετατραπεί σε μέρισμα, μέσα της αλληλεγγύης και της στήριξης αναλόγων εγχειρημάτων μπορεί να συντελέσει σε μια κοινωνική αναδιανομή των πόρων.

Τα παραπάνω σημεία είναι μερικά από τα σημεία που λειτουργούν όχι ως λίστα κριτηρίων αλλά ως διαρκή διακυβεύματα στα εγχειρήματα  Σ&Α-Ο που έχουν να κάνουν με το ζήτημα “ρήξη ή ενσωμάτωση”. Οι πρακτικές απαντήσεις που κάθε φορά δύνονται στα παραπάνω σημεία καθορίζουν και την φυσιογνωμία που αποκτούν ή στην οποία τείνουν τα εγχειρήματα της Σ&Α-Ο. Τα παραπάνω σημεία έχουν να κάνουν πιο πολύ με το εσωτερικό των εγχειρημάτων. Δεν είναι όμως τα μόνο υπάρχουν επίσης μια σειρά από σημεία στα οποία διακυβεύεται η φυσιογνωμία των εγχειρημάτων στο πάνω στο ζήτημα “ρήξη ή ενσωμάτωση” που έχουν να κάνουνε τις σχέσεις τους προς εξωτερικούς παράγοντες.

Η αυτονομία από το κράτος. Είναι ένα ίσως από τα πιο πολύπλοκα ζητήματα στα οποία καλούνται να απαντήσουν τα εγχειρήματα της Σ&Α-Ο. Είναι προφανές ότι το Κράτος υπάρχει και παίζει ρυθμιστικό ρόλο στην παραγωγή και την αγορά, η ανοχή του απέναντι στην Σ&Α-Ο εξαρτάται από τους πολιτικούς συσχετισμούς και από το εάν αυτή περιορίζεται σε έναν στενό παράλληλο ρόλο με την οικονομία της αγοράς και δεν παίρνει μερίδιο στο οποίο αποσκοπεί αυτή. Θα μπορούσε μάλιστα να δει την Κοινωνική Οικονομία ως μορφή ξεπεράσματος του Κοινωνικού Κράτους, μεταθέτοντας τις υποχρεώσεις του σε αυτή, με μικρότερο κόστος και λιγότερες ευθύνες. Η δυνατότητα των εγχειρημάτων Σ&Α-Ο εξαρτάτε σε μεγάλο βαθμό από την διεκδίκηση απέναντι στο κράτος. Η διεκδίκηση αυτή όμως πρέπει να έχει ως προσανατολισμό την διαφύλαξη της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας απέναντι στην προσπάθεια του κράτους να ελέγξει θεσμικά, να εξαρτήσει χρηματοδοτικά  και να περιορίζει σε πολύ συγκεκριμένους ρόλους την Κ&Α-Ο. Συγκεκριμένα οι διεκδικήσεις απέναντι στο κράτος πρέπει να κινούνται προς την κατεύθυνση του ανοίγματος των δυνατοτήτων ώστε η Κ&Α-Ο να είναι βιώσιμη με τους δικούς όρους και όχι να εξαρτάται από αυτό. Για να το κάνουμε πιο συγκεκριμένο είναι άλλο πράγμα να διεκδικείς ειδικό φορολογικό καθεστώς ή πρόσβαση σε έναν με ευνοϊκούς όρους δανεισμό και είναι τελείως διαφορετικό να διεκδικήσεις και εν τέλη να εξαρτάσαι από προγράμματα επιδοτήσεων τα μπορεί να μετατραπούν  σε μηχανισμούς ελέγχου αλλά και νέου τύπου πελατειακών σχέσεων. Εδώ εμπειρία από την λειτουργία των ΜΚΟ είναι πολύ αποκαλυπτική.

Η ανάδυση στον δημόσιο χώρο. Το ότι η Σ&Α-Ο διεκδικεί την αυτονομία της από το κράτος και δεν αποδέχεται τον ρόλο του ως ελεγκτικό μηχανισμό δεν σημαίνει ότι τα εγχειρήματα της Σ&Α-Ο λειτουργούν αυτοαναφορικά και σε μια σφαίρα εσωτερικής αυθαιρεσίας. Αναδεικνύεται η ανάγκη δημιουργίας μιας δημόσιας σφαίρας όπου αντικαθιστά τον ελεγκτικό ρόλο του κράτους και τους ρυθμιστικούς μηχανισμούς της αγοράς. Σε αυτή την δημόσια σφαίρα και μέσα από τις σχέσεις αμοιβαιότητας, εμπιστοσύνης, διαλόγου και κριτικής τα συγκεκριμένα εγχειρήματα βρίσκονται σε έναν διαρκή κοινωνικό έλεγχο σε σχέση με την λειτουργία τους, την ποιότητα των προϊόντων τους, την συμβιωτική τους σχέση με την φύση, την προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο, την σύνδεση τους τ\με τις κοινότητες και τα κινήματα.

Η συμπληρωματικότητα με τις στρατηγικές της ρήξης.  Όπως αναφέραμε και στην αρχή η Σ&Α-Ο δεν αποτελεί παρά μια από τις πολλαπλές όψεις των στρατηγικών της ρήξης και για να είναι όψη αυτών των στρατηγικών πρέπει να είναι σε άμεση διασύνδεση και συμπληρωματικότητα με τις υπόλοιπες όψεις. Αυτές  μπορεί να έχουν να κάνουν με την αυτοαξιοποίηση των ικανοτήτων και την αυτοδιαχείριση των μέσων/ πόρων από εγχειρήματα/δομές που δεν εντάσσονται στην σφαίρα της οικονομίας/παραγωγής και της ανταλλαγής αλλά κυρίως στην σφαίρα της ανα/παραγωγής του μοιράσματος και της ανακτήσεις/δημιουργίας των Κοινών, που συμβάλουν μέσω της αλληλεγγύης στην ανασύσταση του κοινωνικού ιστού. Μπορεί επίσης πρόκειται  κινήματα που μέσα από την συνεχή διεκδίκηση προωθούν την διεύρυνση του κοινωνικού και εργατικού ελέγχου πάνω  τόσο στην ιδιωτική παραγωγή όσο και στον κρατικό τομέα. Είτε να είναι κινήματα που προσπαθούν να θέσουν όρια στην καταστροφική ανάπτυξη του κεφαλαίου (βλέπε νέες περιφράξεις) ή να διευρύνουν την έννοια και το περιεχόμενο των κοινών αγαθών, μέσα από την συγκρότηση νέων μορφών κοινοτήτων και σχέσεων.

Το βασικό και αυτό που είναι στο επίκεντρο για το ζήτημα “ρήξη ή ενσωμάτωση” είναι η συμπληρωματικότητα της Σ&Α-Ο ως προς την κίνηση για την διαρραγή του  κυρίαρχου φαντασιακού όπου ο καπιταλισμός παρουσιάζεται ως “ο μόνος δυνατός κόσμος”, το οποίο κυρίαρχο αυτό φαντασιακό έχει αποικίσει ακόμα και τα πιο ριζοσπαστικά υποκείμενα αμφισβήτησης και αντίστασης  στον παλιό κόσμο.

“να τα δείτε σε πέντε χρόνια” (ΜΕΡΟΣ Β)

συνέχεια από το μέρος Α

“να τα δείτε σε πέντε χρόνια” (μέρος Β)

αφήγημα του Γιώργου Μήτρου

Έκαναν ανάπαυλα στο ίδιο σημείο κι έβγαλαν σάντουιτς από τα σακίδια. Διπλάρωσε κάποιους από αυτούς που του θύμισαν τα παιδικά του χρόνια.

-Ρε μάγκες, τι κάνετε δω; Καμιά παραλία, δεν έχει σήμερα;

-Ουφ! Του είπε ο ένας. Μας έφερε εδώ και μετά θα μας πάει, παραλία. Αυτή ήταν η συμφωνία.

-Και τι παραλία… είπε ο άλλος. Σε μια αρχαία κολόνα. Πριν από τρία χρόνια που είχαμε έρθει με το Δημοτικό είχαμε πάει σε μια που ήταν απίθανα. Κάτσαμε σε ξαπλώστρες, πήραμε πορτοκαλάδες, παίξαμε μπιτς βόλει… Σ’ αυτήν που θα πάμε δεν έχει τίποτε. Μόνο γεμάτη αρχαία κεραμικά είναι.

-Θα μας ζαλίσει με τα αρχαία πάλι.

Του δόθηκε η ευκαιρία να τους μιλήσει για την Κολόνα που λάτρευε. Δεν έδειχνε να τους πείθει αλλά τον άκουγαν. Στο τέλος χαιρετήθηκαν εγκάρδια με μπασκετικό τρόπο.

Κατέβηκε ξανά προς τη μονή από το μονοπάτι. Στο δρόμο του συνάντησε κάτι δανούς και μίλησε λίγο στ’ αγγλικά μαζί τους. Είχαν έρθει με το τουριστικό γραφείο που άνοιξε ο Δήμος Αίγινας κι έρχονταν ειδικά για να γνωρίσουν την άγνωστη (ή μυστική, κάπως έτσι την είπαν) Αίγινα. Θα διέμεναν στον ξενώνα «Σχολείο» που ήταν κάποτε, του είπαν, το δημοτικό σχολείο του Μεσαγρού. Την Κυριακή θα πήγαιναν για περιήγηση στο ρέμα ή ποτάμι του Γραμματικού, κάτι τέτοιο,  που «έχει πολύ νερό». Αποφάσισε να πάει το απόγευμα για να κλείσει κρεβάτι. Από την πόλη που ερχόντουσαν είχαν πάει πολλοί και είχαν μείνει ευχαριστημένοι. Μάλιστα μερικοί όπως πρόλαβε να του πει, μια, μάλλον συνομήλική του, είχαν ξανάρθει. Σκοπεύουν να καλέσουν μαθητές από το χωριό και να τους φιλοξενήσουν με χαμηλό κόστος στην πόλη τους, αλλά δεν έχουν βρει το πλαίσιο.

Όταν κατέβηκε η παρέα, τα ‘δινε όλα. Είχαν πιάσει το χορό. Ήθελε να κάτσει αλλά στο μυαλό του είχε το τσιπουράδικο της παραλίας στην Αίγινα που είχαν προσπαθήσει «να τον γδύσουν», όπως έλεγε. Πήρε πίσω το δρόμο για την Αίγινα με το ποδήλατο και διαπίστωσε κατεβαίνοντας, στα δεξιά του, αλλαγές. Δεκάδες άνθρωποι ήταν στα χωράφια και δούλευαν ενώ πρόσεξε ότι στις πλαγιές σε συγκεκριμένα σημεία έχτιζαν. Τι έχτιζαν; Είχε βέβαια και εκείνους τους «διαόλους» τα φωτοβολταϊκά αλλά παντού υπήρχαν άνθρωποι και καλλιέργειες. Σταμάτησε σε ένα πλάτωμα για να τους παρατηρήσει και να δει και τη θέα στη θάλασσα. Ήταν περιποιημένο με οχτάγωνο στέγαστρο και παγκάκια, γύρω-γύρω. Πρόσεξε πως χαμηλά έχτιζαν ξερολιθιές, όπως στο χωριό του πατέρα του, στην Πελοπόννησο και λίγο πιο ψηλά και αριστερότερα έχτιζαν με έναν παράξενο τρόπο, κάτι που δεν ήταν ξερολιθιές. Έκατσε να πιει το νεράκι του και πριν φύγει πλάκωσε μια παρέα με ποδήλατα. Ο ένας καβαλούσε «κινέζικο». «Ένας γείτονας μου το χάρισε». Πιάσανε κουβέντα για τα ποδήλατα. Ένα άλλος φώναξε κοροϊδευτικά απέναντι σ’ αυτούς που χτίζανε ψηλά. Ο άλλος του απάντησε με σεξίστικα υπονοούμενα και χειρονομίες. Φεύγοντας ρώτησε για τη δουλειά του φίλου του.

-Φράγματα χτίζουν, μικρά, για να κρατάνε το νερό της βροχής. Αφ’ το 2015 μπήκαμε σε πρόγραμμα με το Δήμο για αυτά. Πήραν και λεφτά από την ΕΟΚ. Έσπα, βέσπα, κάτι τέτοιο.

-ΕΟΚ; Υπάρχει ΕΟΚ ακόμα; Γέλασε και τους χαιρέτησε.

Στο δρόμο που κατέβαινε του έκανε εντύπωση που ήταν παιδιά στο δρόμο δίπλα σ’ ένα σχολείο. Ήταν ντυμένα με μαύρα και σταματούσαν τους οδηγούς. Μαζί τους ήταν και μεγάλοι κι αυτοί τα πρόσεχαν κατά κάποιο τρόπο. Κρατούσαν πλακάτ και φορούσαν στα ρούχα τους συνθήματα: «ΟΧΙ ΑΛΛΟ ΑΙΜΑ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ», «ΜΗΝ ΤΡΕΧΕΙΣ» «ΠΑΩ ΑΡΓΑ ΓΙΑ ΝΑ ΦΤΑΣΩ ΓΡΗΓΟΡΑ», ΟΔΗΓΩ ΣΑΝ ΚΟΤΑ», «ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΑΡΓΗΣΩ ΠΑΡΑ ΝΑ ΜΕ ΚΛΑΨΕΙ Η ΜΑΝΑ ΜΟΥ», «ΚΑΒΑΛΑ ΚΑΙ ΚΑΝΕΝΑ ΠΟΔΗΛΑΤΟ». Κατάλαβε τι ήταν. Μίλησε με την ψιλικατζού, που μπήκε για να πάρει ένα χυμό. Του είπε για πολλά περιστατικά πριν από 4 χρόνια με νεκρά πολλά παιδιά. Από τότε και κατά διαστήματα τα παιδιά των σχολείων συνεννοούνται βγαίνουν έξω και σταματούν τους οδηγούς στο δρόμο. Αν δουν κανένα πιτσιρικά ή «κανένα μαλάκα-με συγχωρείτε για την έκφραση» να τρέχει τον καταχερίζουν με αδιάκριτο τρόπο.

-Αν το ήπιατε, αφήστε το μπουκάλι στην κλούβα.

Κοίταξε το μπουκάλι: «ΑΙΓΙΝΑ-ΤΡΟΙΖΗΝΑ, με πορτοκάλια ντόπια».

-Ντόπια;

-Τα φέρνουν από απέναντι από τον Πόρο και τον κάμπο της Τροιζηνίας. Έπεφταν για χρόνια και έκαναν μια συμφωνία με το συνεταιρισμό τους. Τώρα ποιος το διαχειρίζεται το εργοστάσιο, τι να σας πω… Ο Δήμος; ο συνεταιρισμός του Μαραθώνα; η εκκλησία του χωριού, νομίζω, με τον παπά κάτι συμμετέχει κι αυτός. Πάντως καλή δεν είναι; Έχουν φτιάξει κι άλλη μια χωρίς ζάχαρη. Δουλεύουν πολλά παιδιά δικά μας εκεί. Αφήστε που γίνεται χαμός με τις φλούδες. Όσοι έχουν κατσίκες πηγαίνουν και παίρνουν με τα φορτηγάκια. Τίποτα δεν πετάνε… σας άρεσε τελικά;

Κατέβηκε προς την παραλία για να βρει τον εφιάλτη που τον κράτησε μακριά 8 χρόνια από το νησί. Και να πιει και το τσιπουράκι του…

(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)