Ας φωτίσουμε ξανά τις ζωές μας

Θα περίμενε κανένας σε συνθήκες κρίσης η ΔΕΗ (μια δημόσια επιχείρηση που δημιουργήθηκε από το κόπο και της θυσίες των εργατών της και όλων μας) να στήριζε πολύπλευρα την κοινωνία. Αντίθετα όμως, ακολουθώντας πιστά τις εντολές των κρατούντων, μετατράπηκε σταδιακά σε έναν ανελέητο, εκβιαστικό, φοροεισπρακτικό και κατασταλτικό μηχανισμό.

Με το σχέδιο ιδιωτικοποίησης της ΑΔΜΗΕ, που προωθείται αυτές τις μέρες στη βουλή, και το τελευταίο κάθε φύλο συκής δημόσιας λειτουργίας πέφτει καθώς η ΔΕΗ ουσιαστικά περνάει στα χέρια ιδιωτικών εταιριών. Έτσι τα χρήματα και ο κόπος μας γίνονται κεφάλαιο για μια δράκα αρπακτικών.

Εδώ και χρόνια με αποφάσεις της ΕΕ για “απελευθέρωση” της αγοράς ενέργειας (η έννοια της ελευθερίας για την ΕΕ συνδέεται μόνο με την αγορά ιδιωτικών επενδύσεων) οι κυβερνήσεις χάρισαν στο ιδιωτικό κεφάλαιο τεράστια μερίδια της δημόσιας περιουσίας. Η ίδρυση ιδιωτικών σταθμών παραγωγής ενέργειας σήμαναν τη συρρίκνωση του αριθμού των εργαζομένων της επιχείρησης και την κατακόρυφη αύξηση του κόστους, καθώς η ΔΕΗ ήταν υποχρεωμένη να αγοράζει την παροχή των ιδιωτών σε προσυμφωνημένη τιμή πολύ υψηλότερη από το δικό της κόστος!

Έννοιες όπως οικολογία και «πράσινη» ενέργεια χρησιμοποιούνται προσχηματικά από το κράτος για την αρπαγή του πλούτου. Βιομηχανίες παραγωγής φωτοβολταϊκών και ανεμογεννητριών έλαβαν κολοσσιαία τραπεζικά δάνεια με κρατικές εγγυήσεις παίρνοντας στα χέρια τους πολύτιμους πόρους και υποδομές (όπως τα δίκτυα) που ανήκαν αποκλειστικά στην κοινωνία.

Όλα τα παραπάνω αύξησαν κατακόρυφα το κόστος της ενέργειας με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι σήμερα να αδυνατούν να πληρώσουν το ρεύμα. Αν συνυπολογίσει κανένας και το χαράτσι που οι κρατούντες, εντελώς εκβιαστικά, ενσωμάτωσαν στο λογαριασμό έχουμε μπροστά μας τις συνθήκες ενός νέου ενεργειακού/κοινωνικού αποκλεισμού για δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Μόνο στην πόλη της Πάτρας δύο χιλιάδες σπίτια δεν έχουν να πληρώσουν το λογαριασμό. Έτσι, μέσα στο κρύο στερούνται κάτι που για τους σύγχρονους καιρούς μας ήταν θεωρητικά αυτονόητο. Kαι η στέρηση αυτή έχει πολλές φορές τραγικές συνέπειες – όπως μας έδειξαν ο πρόσφατος θάνατος του κοριτσιού στη Θεσσαλονίκη. Γιατί κάτω από το στυγνό εκβιασμό των κρατούντων ο θάνατος από έλλειψη βασικών αγαθών έρχεται να προσθέσει δίπλα στις απεγνωσμένες χειρονομίες των αυτοκτονιών και τα εργατικά “ατυχήματα” μια ακόμα κρατική δολοφονία.

Στο περιβάλλον της κρίσης το κράτος, αποξενωμένο οριστικά από την κοινωνική βούληση, χρησιμοποιεί την ενέργεια ως μηχανισμό ομηρείας υποχρεώνοντας μας μαζί με το ρεύμα (που αποτελεί έτσι και αλλιώς ένα μικρό κλάσμα του λογαριασμού) να πληρώνουμε χαράτσια και άλλους φόρους. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι φόροι εξυπηρετούν αναγκαιότητες που επιβάλουν οι συνθήκες και πως “χωρίς αυτούς δε θα είχαμε πρόσβαση σε υγεία, παιδεία, λεφτά για συντάξεις”. Αναρωτιόμαστε όμως γιατί αντί για τα πενιχρά εισοδήματα των φτωχών που αγωνιούν καθημερινά για τη ζωή τους δεν απαλλοτριώνεται ο αμύθητος πλούτος που λιμνάζει στις καταθέσεις των ολιγαρχιών; Αναρωτιόμαστε γιατί τα κλειδωμένα εργοστάσια που εγκαταλείφθηκαν από τα αφεντικά δεν δίνονται στον κόσμο της εργασίας για να παράγει ότι η κοινωνία χρειάζεται; Αναρωτιόμαστε γιατί χιλιάδες εγκαταλειμμένα σπίτια και ακαλλιέργητη γη δεν δίνεται σε άνεργους και αστέγους; Η απάντηση είναι απλή: Γιατί το κράτος, από την ίδρυσή του, έχει πάρει σαφώς θέση υπέρ αυτών που σήμερα και πάντα ήταν η αιτία της κοινωνικής καταστροφής, των αφεντικών.

Η εμπορευματοποίηση όλων των πτυχών της ανθρώπινης ζωής είναι σήμερα ζωτικής σημασίας στα σχέδιά τους. Όχι τόσο γιατί ελπίζουν στο λογιστικό κέρδος από το ξεπούλημα των δημόσιων αγαθών, αλλά για λόγους κυρίως ιδεολογικούς. Γιατί το να μας επιβάλουν να ζούμε σε μια κοινωνία που όλα μετατρέπονται σε αντικείμενα εμπορικής συναλλαγής (ακόμα και η ίδια η φύση – όπως επιχειρείται με την ιδιωτικοποίηση/εμπορευματοποίηση των ανανεώσιμος πηγών ενέργειας, δηλαδή του ήλιου και του αέρα), που όλα “πωλούνται και αγοράζονται με κέρδος”, είναι σαν να μας λένε πως “δεν υπάρχει άλλος δρόμος”, πως “είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε σε έναν κόσμο που όλα τα αγαθά θα είναι εμπορεύματα” και πως “κάθε αντίσταση είναι μάταιη”, γιατί το κέρδος και ο ανταγωνισμός είναι ο “φυσικός” νόμος της κοινωνίας.

Σήμερα λοιπόν απαιτείται εκτός από την αυτονόητη αντίσταση στην κοινωνική καταστροφή να επιμείνουμε στο αίτημα: κανένας άνθρωπος χωρίς πρόσβαση σε κοινά αγαθά. Η αντίσταση στο ξεπούλημα της ΔΕΗ στους ιδιώτες θα πρέπει να εκκινήσει μια συζήτηση για το καθεστώς διαχείρισης της ενέργειας και κάθε δημόσιου αγαθού. Τόσα χρόνια είδαμε πως το δίλημμα “κρατική ή ιδιωτική” επιχείρηση είναι πλαστό τη στιγμή που το κράτος λειτουργεί ως προέκταση των επιχειρηματικών συμφερόντων. Πρέπει λοιπόν να ανοίξουμε τη συζήτηση ένα βήμα παραπέρα παλεύοντας για δημόσιο κοινωνικό έλεγχο και εργατική διαχείριση στο σύνολο του κοινωνικού πλούτου με στόχο της ελεύθερη και δωρεάν παροχή των αγαθών σύμφωνα με τις ανάγκες μας.

• Άμεση επανασύνδεση των σπιτιών της πόλης 
• Μπλοκάρουμε το ξεπούλημα της ενέργειας 
• Κοινός συντονισμός εργαζομένων της επιχείρησης και κινήματος αντίστασης

Δημόσιο κοινωνικό έλεγχο και εργατική διαχείριση της ΔΕΗ (και κάθε κοινωνικής υποδομής)
Ελεύθερη πρόσβαση στην ενέργεια / εμπόρευμα μόνο για τις εταιρίες

No Man’s Land
ελευθεριακή πρωτοβουλία ενάντια
στο κράτος και στο κεφάλαιο
3/2/2014

Δίπλα στο μαχαίρι του χρυσαυγίτη που κυνηγά μετανάστες στο κέντρο της Αθήνας, έχει θέση η μπότα του λιμενικού που χτυπά τον μετανάστη που προσπαθεί να σωθεί από τον πνιγμό ….

Το πρωί της Δευτέρας 21 Ιανουαρίου 2014, σκάφος που μετέφερε τουλάχιστον 28 μετανάστες βυθίστηκε ενώ έπλεε στα ανοιχτά του Φαρμακονησίου.
 Ο πνιγμός 12 μεταναστών, μεταξύ των οποίων και 9 παιδιά, ήρθε να προστεθεί στον τεράστιο κατάλογο θανάτου που έχει ανοίξει εδώ και χρόνια στα νερά του Αιγαίου και στα ελληνικά σύνορα, μόνο που αυτή τη φορά συνοδευόταν από τις σαφείς μαρτυρίες των επιζώντων μεταναστών για τις συνθήκες του γεγονότος.
Η έκπληκτη για μια ακόμα φορά ελληνική κοινωνία, που φαίνεται να ξεχνά πόσες φορές τα τελευταία χρόνια έχει ακούσει για παρόμοια γεγονότα, πληροφορείται πως τα «γενναία παλικάρια» του λιμενικού σώματος προσπάθησαν να απωθήσουν βίαια προς την πλευρά των τουρκικών χωρικών υδάτων το σκάφος εν μέσω θαλασσοταραχής ενώ απέτρεψαν τη μετεπιβίβαση των επιβατών του σκάφους και άφησαν όσους έπεσαν στο νερό στην τύχη τους. Στη συνέχεια ζήσαμε ακόμα πιο προχωρημένες οργουελιανές σκηνές, όταν υπουργοί της κυβέρνησης επέμεναν να διαψεύδουν τη δημόσια μαρτυρία ενός χαροκαμένου πατέρα σε συνέντευξη τύπου στο Σύνταγμα. Δίπλα στο μαχαίρι του χρυσαυγίτη που κυνηγά μετανάστες στο κέντρο της Αθήνας, έχει θέση η μπότα του λιμενικού που χτυπά τον μετανάστη που προσπαθεί να σωθεί από τον πνιγμό ….

Ο παραπάνω παραλληλισμός απεικονίζει γλαφυρά το πρόσωπο της κυριαρχίας και του καθεστώτος εξαίρεσης που θέλει να επιβάλει. Ο φασισμός, πολύ παραπάνω από την ιδεολογία μερικών χιλιάδων ψηφοφόρων της χρυσής αυγής, αποτελεί την βαθύτερη και καθαρότερη μορφή του πνεύματος της κυριαρχίας και της ανισότητας. Είναι η πεμπτουσία κάθε κρατικής εξουσίας, που βρίσκεται κρυμμένη μέσα στις δομές της όταν υπάρχει σταθερότητα, ηρεμία και σχετική ευδαιμονία, αλλά εκδηλώνεται ξεκάθαρα σε περιόδους και συνθήκες κρίσης.
Όπως ακριβώς αυτές που ζούμε σήμερα. Όταν μάλιστα τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού έχει μια δεξιά κυβέρνηση, στην ηγεσία αλλά και στους συμβούλους της οποίας κυριαρχούν τα ακροδεξιά στοιχεία, τότε οι φασιστικές αντιλήψεις και πρακτικές παύουν να αποτελούν απλά μια λύση ανάγκης για την επιβίωση της εξουσίας και την επιβολή καταστολής. Εντάσσονται οργανικά και γίνονται αναπόσπαστο τμήμα στον κεντρικό πολιτικό σχεδιασμό. Και την υλοποίηση τους αναλαμβάνουν αυτοί που πρόσφατα χαρακτηρίστηκαν από ανώτατο δικαστήριο ως «σκληρός πυρήνας του κράτους που χρήζει ειδικής προστασίας και μεταχείρισης», δηλαδή τα σώματα ασφαλείας (αστυνομία, αντιτρομοκρατική, λιμενικό) και ο στρατός. Συνεπώς, ο πνιγμός των 12 μεταναστών στη θάλασσα του Φαρμακονησίου, είναι ένα ακόμα αποτέλεσμα της άσκησης μιας πολιτικής ολοκληρωτισμού, αποκλεισμού και καταστολής (Ο υιός Πλεύρης πρόσφατα είχε υποστηρίξει πως θα υπάρξουν νεκροί μετανάστες στα σύνορα. Η ευχή του εκπληρώθηκε πολύ γρήγορα). Είναι ένα ακόμα επεισόδιο της επίθεσης της κρατικής εξουσίας ενάντια στην κοινωνία, είναι ένα ακόμα επεισόδιο του πολέμου που έχει κυρηχθεί από την αστική τάξη στις τάξεις των καταπιεσμένων.
Του ίδιου πολέμου που σκοτώνει τους χιλιάδες που «αυτοκτονούν με τη θέληση τους» τα τελευταία χρόνια, που σκοτώνει αυτούς που καίγονται από μαγκάλια και ξυλόσομπες στην προσπάθεια τους να ζεσταθούν, που σκοτώνει όσους πνίγονται στα νερά της Μεσογείου στην προσπάθεια τους να μεταναστεύσουν.
Είναι ένα ακόμα επεισόδιο του ταξικού πολέμου που, μονόπλευρα προς το παρόν, εντείνεται και από τον οποίο, ας είμαστε έτοιμοι να μετράμε και «Έλληνες λαθρομετανάστες» τα επόμενα χρόνια, ανάμεσα στους πνιγμένους στα σαπιοκάραβα για Ευρώπη και στην κάθε Λαμπεντούζα. Άλλωστε, και οι ίδιοι οι μετανάστες θύματα του ίδιου ταξικού πολέμου που μαίνεται στις πατρίδες τους είναι. Αυτός τους ξερίζωσε από τους τόπους που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Από την άλλη πλευρά σε αυτόν τον πόλεμο, παίρνουν μέρος οι δουλέμποροι και συνεργαζόμενα δίκτυα διεθνών κυκλωμάτων, εθνικών κρατών, υπηρεσιών ασφαλείας, φασιστών, μεγαλοκαπιταλιστών. Όλοι αυτοί που, τώρα που οι μετανάστες δεν είναι πια φτηνότεροι από τους ντόπιους εργάτες, χρησιμοποιούν την Ελλάδα ως χώρα τράνζιτ, στην οποία γίνεται και μια αρχική διαλογή των καλύτερων υποζυγίων για τα εργοστάσια και τα γιαπιά της Ευρώπης.
Οι παραγωγικά άχρηστοι, οι αδύναμοι, τα παιδιά, οι γέροι μπορούν να ταίσουν τις αλανιάρες τσιπούρες στο Ιόνιο, το Λυβικό, το Αιγαίο …. Πολύ περισσότερο από την αλληλεγγύη μας στην ταυτότητα του μετανάστη, που την αναγνωρίζουμε ως μια συνθήκη ακραίου και βίαια εξωθούμενου στην εκμετάλευση υποκειμένου, υπερασπιζόμαστε τους μετανάστες ως ανθρώπους της τάξης μας. Αναγνωρίζουμε μια κοινότητα που εδράζεται στην κοινή ταξική θέση και με βάση αυτό επιδιώκουμε την κοινωνική ένταξη των μεταναστών στο πλαίσιο μια συνολικής συγκρότητησης κοινοτήτων αγώνα των εκμεταλλευόμενων και καταπιεζόμενων. Ακριβώς κατά τον ίδιο τρόπο που θεωρούμε και αντιμετωπίζουμε συνολικά ως εχθρούς μας τους πλούσιους και τους ισχυρούς, τους εξουσιαστές, τους μαφιόζους και τους φασίστες όλου του πλανήτη. Είτε ζουν στην Ελλάδα, τη Γερμανία, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, το Πακιστάν, ή τη Σομαλία. Ως διεθνιστές είμαστε ενάντια τόσο στα εθνικά σύνορα, όσο και στην παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου που αντικαθιστά και εξαργυρώνει αυτά τα σύνορα με την μπίζνα του δουλεμπορίου.
Η επιλογή μας, που θεωρητικά αναγνωρίζουμε ως ορθή κοινωνικά και ταξικά, είναι να μένουμε στον τόπο που μεγαλώσαμε και να αγωνιζόμαστε για την ανατροπή. Και για όποιους θελήσουν αυτό να το προσάψουν ως επιχείρημα ενάντια στον ερχομό των μεταναστών, θα γελάγαμε ειρωνικά, αναλογιζόμενοι τόσο την κατάπτυστη υποταγή του μεγαλύτερου μέρους της ελληνικής κοινωνίας στους δυνάστες της, όσο και τη διογκούμενη τάση μετανάστευσης των Ελλήνων (προφανώς μετανάστες «καλής ποιότητας») στις ίδιες ακριβώς χώρες που προτιμούν και οι υπόλοιποι (και κατά τον Δένδια «κακής ποιότητας») μετανάστες. Αναγνωρίζουμε ότι η “σύγκρουση” του κράτους με τον άμεσο πολιτικό εκφραστή του φασισμού, τη χρυσή αυγή, δεν είναι τίποτα άλλο από ενδοεξουσιαστική διαμάχη. Η ασκούμενη φασιστική πολιτική, οι μέθοδοι και πρακτικές της, ενσωματωμένα στο καθεστώς, στράφηκαν ενάντια στη χρυσή αυγή, όταν τα μυαλά της ηγεσίας της πήραν αέρα και φαντάστηκαν ότι με ένα ρεσάλτο το παρακράτος θα γινόταν κράτος. Ο καυγάς γίνεται για τη δύναμη και τα πρόσωπα που θα την κρατάνε στα χέρια τους. Τη δύναμη να μαχαιρώνουν τον Παύλο Φύσσα ή να πνίγουν μετανάστες. Μπροστά στο γεγονός ότι δολοφονούν ανθρώπους της δικιάς μας τάξης οι διαφορές κράτους και παρακράτους είναι επουσιώδεις. Για εμάς είναι απόλυτη αλήθεια το να πούμε ότι τον Φύσσα τον έσφαξε το κράτος και τους μετανάστες στο Φαρμακονήσι τους έπνιξε η χρυσή αυγή. Κρατικός και παρακρατικός ο φασισμός είναι ένας. Και θα του κάνουμε τον βίο αβίωτο.

ΚΑΛΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 18:00 ΜΜ

 ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ.

 Αναρχικοί για την Κοινωνική Απελευθέρωση (ΑΚΑ)

Η αλληλεγγύη είναι το όπλο των λαών

Ύστερα από μια διετία αγώνων, μετά την επιβολή του μνημονίου στη χώρα και κατόπιν μιας χρονιάς γεμάτης από νέες επιθέσεις της κυβέρνησης-Γερμανικής κατοχής που διανθίστηκε από την ενίσχυση του φασιστικού παράγοντα και της Καραμανλικής «σοφής» θεωρίας (του αριστεροχουντισμού της μεταπολίτευσης) των δυο άκρων, περνάμε μια περίοδο αδράνειας. Αδράνειας και αναμονής για την έλευση μιας πιο δίκαιης κυβέρνησης. Η αναμονή αυτή κυβερνοποιεί τη συλλογική σκέψη αδρανοποιώντας την πολιτική δράση για την υπέρβαση της κατάστασης.

Η ελληνική κυβέρνηση των Γερμανών κατακτητών και ντόπιων συνεργατών τους, νίπτοντας τας χείρας της και περιορίζοντας το φασιστικό παράγοντα στην κατά το δοκούν δράση και χρησιμοποιώντας τον ως μπαμπούλα –όπως «σοφά» έπραττε η μεταπολιτευτική κυβέρνηση Καραμανλή με τη γνωστή προώθηση της φοβίας απέναντι σε πραξικοπήματα τύπου πιτζάμας-, επιδιώκει να συνεχίσει την επέλαση του Μνημονίου στις ζωές μας.

Σε μια περίοδο ανακατατάξεων σε πεδίο κορυφής, αναμονής προς ένα νέο ΠαΣοΚ (ΣΥΡΙΖΑ; Κέντρο;)  που υπόσχεται να ξαναφέρει ανάπτυξη και ευημερία, είναι καιρός να βγούμε για όλα αυτά που μας απασχολούν στην καθημερινότητα, όχι πια ως μια διαφαινόμενη καταστροφή δικαιωμάτων αλλά ως πραγματικότητα που γίνεται όλο και πιο απεχθής-όλο και πιο μόνιμη. Η φτωχοκτονία και ο ολοκληρωτισμός είναι οι δυο πυλώνες για τη συνέχιση της παγκόσμιας τάσης του κεφαλαίου, που δεν τους έχουμε, απλά, μπροστά μας, τους ζούμε.  

Η τοπικοποίηση της πολιτικής και της δράσης για την δικαιότερη οργάνωση της κοινωνίας μας είναι μονόδρομος απέναντι στο μονόδρομο της καταστροφής και ήδη τα τοπικά μνημόνια όπως έχουν καταστεί οι δήμοι και οι περιφέρειες πολλαπλασιάζουν τις συνέπειες.

Οι δικές μας ιδιαιτερότητες είναι το νερό και η λαϊκή του διαχείριση, ο τουρισμός με την αποκέντρωση και την ποιοτική του αναβάθμιση στην κατεύθυνση της ισχυροποίησης δεσμών μεταξύ ντόπιων και επισκεπτών, η δωρεάν, καθολική και δημόσια υγεία και περίθαλψη, η παιδεία, οι μεταφορές και η ανασύσταση της τοπικής οικονομίας με τον προσανατολισμό στον πρωτογενή τομέα, την σχετική μεταποίηση και τις υπηρεσίες που θα κρατούν το εισόδημα για τους φτωχούς του νησιού μας. Η πολιτική των πολιτών, οι δημοκρατία των συνευρέσεων και η μόρφωση είναι τα πολιτικά όπλα χειραφέτησης. Το κοινωνικό συνδικάτο, το συνδικάτο για όλους αυτούς που ζουν στη φτώχεια είναι αυτό που πρέπει. Για να πάρουμε όσα ετοιμάζουν να δώσουν για τα αφεντικά, των νέων ταμείων, που θα περάσουν απ’ τις πλάτες μας δίνοντάς μας τα ψίχουλα. Ιδού ο δρόμος.

Η υπόγεια διαδρομή του εκπαιδευτικού κινήματος

Σ’ αυτόν τον τόπο όσοι αγαπούνε, τρώνε βρώμικο ψωμί

Από το 2010 και την υπαγωγή της χώρας στην Τρόικα και στην νέα Γερμανική κατοχή η οποία έχει εισπράξει μέχρι τώρα 41 δις ευρώ από την Ελλάδα, το μικρό μας νησί την υποδέχτηκε με την μαυραγορίτικη αντίληψη του Π. Κουκούλη για την κρίση «ως ευκαιρία για την Αίγινα». Η συνέχεια τον διέψευσε όχι διότι απλά η νέα μας τοπική κυβέρνηση ήταν «ανίκανη» όπως ακούγεται, αλλά διότι ο Καλλικράτης είναι ένα τοπικό μνημόνιο. Η αναντίρρητη εφαρμογή του, πλην της ρητορικής της Λαϊκής Συσπείρωσης η οποία συμμετέχει στο Δημοτικό Συμβούλιο, έδειξε ότι ο συνδυασμός υποτέλειας και αδιαφορίας για τις υποδομές του τόπου και εφαρμογής της νεοφιλελεύθερης συνταγής (χρήμα για εργολάβους, δανεισμός, υποβάθμιση κοινωνικών υπηρεσιών, περεταίρω γραφειοκρατία, περεταίρω χρέωση, εγκατάλειψη υποδομών) επιδείνωσε τη ζωή μας δίπλα στις επιταγές των μνημονίων:

Έχοντας δεκάδες σπίτια χωρίς ρεύμα ή με τη διαρκή απειλή για τη διακοπή ρευματοδότησης,

με εκατοντάδες άνεργους ή εργαζόμενους στη «μαύρη» εργασία,

με σχολεία στα όρια της εγκατάλειψης τα οποία υπολειτουργούν με κενά ειδικοτήτων όπως το ΕΠΑΛ μετά τις απολύσεις και τα δημοτικά που προωθούν σχέδια άλλα απολύσεων και συμπτύξεων,

με ένα κέντρο υγείας που ετοιμάζονται να το υποβαθμίσουν σε Περιφερειακό Ιατρείο ή να το κλείσουν προς όφελος μιας προοπτικής αναβάθμισης του «μαγαζιού» της τοπικής Εκκλησίας και των ιδιωτών που θα συρρεύσουν,

με σκουπίδια στους δρόμους που εγκυμονούν κινδύνους για τη δημόσια υγεία,

με νερό που χρυσοπληρώνεται σε έναν εργολάβο για την δια θαλάσσης μεταφορά του από την χερσαία Αττική και το οποίο κόβεται ειδικά το καλοκαίρι,

με νερά που πέφτουν ακόμα από τον ουρανό και διοχετεύονται στη θάλασσα αντί να συλλέγονται και με αρχαίες ή νεώτερες υποδομές που παραμένουν αχρησιμοποίητες,

με τουρισμό συγκεντρωμένο στα 200 μέτρα της παραλίας της Αίγινας και στις καρκατσουλευμένες προεκτάσεις της,

με έργα που ετοιμάζονται για να φουσκώσουν οι τσέπες των μεγαλο-εργολάβων (ούτε καν για την τοπική απασχόληση)

με ένα ταμείο Σόι-Μπλε που θα έρθει-αν έρθει για τα μάτια των τραπεζών, του Ρίαλ Εστέιτ και των διαπλεκομένων της πολιτικής, των αφεντικών και των ΜΜΕ

με ένα σύνολο εκτάσεων ακαλλιέργητων που περιμένουν χέρια να δουλέψουν, με ένα σχέδιο απαγόρευσης της εκτροφής οικόσιτων και της περιορισμένης για νησί κτηνοτροφίας,

με ανύπαρκτες υποδομές ακόμα και για να κοπούν τα κλαριά των ευκαλύπτων (στα οποία θα έπρεπε να ζουν κοάλα για να τρώνε το φύλλωμα),

με συγκοινωνία που ακόμα και μαθητές θα βάλουν το κατιτίς τους για τη βενζίνη σε περιπτώσεις ή θα περιμένουν ματαίως στη στάση

με θαλάσσια συγκοινωνία που είναι πανάκριβη ενώ ένα λιμάνι περιμένει στο Λεόντι

με αγωνίες αληθινών ανθρώπων να μην αρρωστήσουν γιατί παρόλη την κοροϊδία των υποσχέσεων θα ξηλωθούν για να βρουν 400, χώρια το φακελάκι (στην αναμονή για το ρεφενέ, πέθανε συντοπίτης μας)

με μνημονιακή αυτοκτονία στις αρχές του καλοκαιριού,

με ένα κοινωνικό ιστό που καταρρέει και επιτρέπει στα παιδιά να είναι ελεύθερα να σκοτώνουν και να σκοτώνονται από την ταχύτητα,

με μια κοινωνία διαιρεμένη σε αντιπαλότητες και σε καχυποψία,

με ένα αγανακτισμένο κόσμο που θα δώσει την ψήφο του σε ψεύτικες υποσχέσεις,

με διαμαρτυρίες που γίνονται υπόθεση του πληκτρολογίου και του τοπικού διαδικτύου…

Από την άλλη, όμως, η Αίγινα δεν είναι πια η ίδια.

Έχει πραγματοποιήσει τις μικρές της επαναστάσεις:

η επανάσταση της συλλογής ελαιοκάρπου και η μικρή αλλά σημαντική διαμαρτυρία για την απαγόρευση των οικόσιτων ή της μικρής μας κτηνοτροφίας,

η στροφή ενός σημαντικού αριθμητικά κόσμου προς το ψάρεμα για τη συμπλήρωση του εισοδήματος,

η στροφή ενός λιγοστού τμήματος της κοινωνίας μας στον πρωτογενή τομέα και με περίσκεψη για συνεργατισμό,

η ολοένα και περισσότερο ενδυνάμωση μιας τάσης συσπείρωσης των απλών ανθρώπων και της έκθεσής τους στο κοινό, με διαμαρτυρίες, όπως αυτές με αφορμή τις απολύσεις στο ΕΠΑΛ και την κατάργηση ειδικοτήτων σε αυτό,

η προηγούμενη και βραχύβια παρουσία σε συμβολικές κι όχι πρακτικές δράσεις της συνέλευσης των αγανακτισμένων Αίγινας, της οποίας δεν έχει εκτιμηθεί ακόμα η συνεισφορά στα κοινά ούτε όμως και οι αδυναμίες της,

η ολοένα και περιστασιακή αλλά συλλογική σκέψη γύρω από πρακτικές λύσεις για την υπέρβαση της κατάστασης…

Λίγα αλλά ικανά εφόδια για να προχωρήσουμε.

Απέναντι σ’ αυτές τις μικρές και επισφαλείς κατακτήσεις, στάθηκαν οι φωνές της διαίρεσης και του παραγοντισμού όπως και οι εξωθεσμικές εγκλήσεις και δραστηριότητες (καταγγελίες για απειλές με τους χρυσαβγίτες, πρωτοφανείς παρεμβάσεις στην Κολόνα, εκδηλώσεις τσαμπουκά σε δράση των Αγανακτισμένων, εντάσεις και απειλές σε συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου, κλπ.) για τη διευθέτηση των προβλημάτων που ανέκυπταν από τη δράση των καθημερινών ανθρώπων του αγώνα. Είναι όμως τόσο μηδαμινές παρόλη την αντιδραστικότητα που εμπεριέχουν ή διάδοση καμώνονται πως έχουν. Αυτό που πραγματικά είναι το τείχος, που αν όχι αναχαιτίζει, αλλά ευνοεί την επέλαση του μνημονίου και του τοπικού μας μνημονίου του Καλλικράτη, είναι αυτή η αμηχανία, η μεταφυσική καρτερία ότι κάτι θα αλλάξει, η προσκόλληση στους κομματικούς μηχανισμούς η οποία πλέον και λόγω της εγγενούς αδυναμίας του αρχίζει και σπάει, η πίστη στους μηχανισμούς της ενημέρωσης που ακόμα είναι ισχυρή και η απομόνωση των ανθρώπων που έχει προκύψει από παλαιότερους ανταγωνισμούς και διαλυτικές καταστάσεις. Κι ακόμα ένα μέλλον χωρίς όνειρο και κοινό όραμα. Χωρίς προοπτική επιβίωσης και πολιτισμού.

Σε μας όμως ανήκει το μέλλον. Χωρίς πληκτρολόγια και φανφάρες.

ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ ΚΑΛΟΥΝ

ΓΟΝΕΙΣ, ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ

ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 16/9/2013 ΚΑΙ ΩΡΑ 12:00

-1η ΗΜΕΡΑ ΑΠΕΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ-

ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΠΡΟΒΛΗΤΑ

ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Δυο κείμενα που μοιράζονται τις μέρες αυτές στην παλαιά Προβλήτα της Αίγινας        

ΑΝ Η ΚΑΜΗΛΑ ΔΕΝ ΓΟΝΑΤΙΖΕ ΔΕΝ ΘΑ ΤΗΝ ΦΟΡΤΩΝΑΜΕ

Στις 9-7-2013 ο υπουργός Παιδείας με ένα non paper ανακοίνωσε στους εκπαιδευτικούς, στους μαθητές και στους γονείς ότι καταργεί άμεσατον τομέα Υγείας και Πρόνοιας και τον τομέα Γραφιστικής και Εφαρμοσμένων Τεχνών στα ΕΠΑΛ και όλες τις ειδικότητες στις ΕΠΑΣ. Συνολικά καταργήθηκαν 52 ειδικότητες και 2500 εκπαιδευτικοί τέθηκαν σε διαθεσιμότητα από τις 22-7-2013.

Η κατάργηση των ειδικοτήτων έγινε χωρίς να παρουσιαστεί από το Υπουργείο οποιαδήποτε σχετική και τεκμηριωμένη μελέτη. Η αιτιολόγηση ήταν, ότι οι καταργούμενες ειδικότητες δεν προσέφεραν επαγγελματική αποκατάσταση στους αποφοίτους και ότι υπήρχε σύγχυση στα επαγγελματικά δικαιώματα γιατί αντίστοιχες ειδικότητες λειτουργούσαν σε κάποια Δημόσια ΙΕΚ, σε όλα τα ιδιωτικά ΙΕΚ και στα ΤΕΙ.

Είναι έτσι όμως;

Ο τομέας Υγείας και Πρόνοιας λειτουργούσε σε όλα τα ΕΠΑΛ  και συγκέντρωνε τον μεγαλύτερο αριθμό μαθητών, δεν είχε υπεράριθμους καθηγητές, και είχε υψηλό ποσοστό επιτυχίας πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση(Α.ΤΕΙ).

ΟΛΑ τα ιδιωτικά ΙΕΚ διαθέτουν τομέα Υγείας με όλες τις ειδικότητες. Το Υπουργείο Παιδείας ισχυρίζεται ότι το Δημόσιο Σχολείο δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της αγοράς, τότε, γιατί άραγε οι ιδιοκτήτες- επιχειρηματίες της Ιδιωτικής εκπαίδευσης επενδύουν συστηματικά σε αυτόν τον τομέα;;   Όλα τα παραπάνω ισχύουν και για τον τομέα Γραφιστικής, ο οποίος λειτουργούσε σε κάποια ΕΠΑΛ και για τις ειδικότητες των ΕΠΑΣ όπως πχ Κομμωτικής, Αισθητικής κα

Ο σκοπός είναι προφανής: δώρο στην ιδιωτική εκπαίδευση ειδικότητες υψηλής προτίμησης . Ταυτόχρονα επιτυγχάνεται ο απαιτούμενος αριθμός εκπαιδευτικών που πρέπει να τεθούν σε διαθεσιμότητα κατά την απαίτηση της τρόικας. Να σημειώσουμε ότι οι εκπαιδευτικοί διορίζονται με απόλυτα διαφανή τρόπο, είτε με την επετηρίδα είτε μέσω ΑΣΕΠ.

Μετά την διαμορφωθείσα κατάσταση υπάρχουν ερωτήματα των μαθητών, των γονέων και των εκπαιδευτικών. Οι 20000 μαθητές που έχουν τελειώσει την Β΄ΕΠΑΛ και την Α΄ΕΠΑΣ των καταργούμενων ειδικοτήτων πώς θα αποφοιτήσουν; Ποιοι θα τους διδάξουν  τα μαθήματα ειδικότητας όταν οι καθηγητές τους έχουν τεθεί σε διαθεσιμότητα;

Ως εκπαιδευτικοί έχουμε ξεκινήσει έναν αγώνα εδώ και μερικούς μήνες γιατί βλέπουμε ξεκάθαρα πώς το σχολείο που είχαμε (ανοργάνωτο, φτωχό,  δίχως έμπνευση ,δυστυχώς) γίνεται κι αυτό πια μια αποθήκη κακοστοιβαγμένων ψυχών, που προορίζονται να γίνουν το λιπαντικό στις μηχανές της προαναγγελθείσας ανάπτυξης.  Μετά από ημέρες μαγειρεμάτων και ελάχιστη δημόσια διαβούλευση η κυβέρνηση κατέθεσε το νομοσχέδιο για το Νέο Λύκειο. Το σχέδιο νόμου διακρίνεται από την προχειρότητά του, καθώς δεν αποτελεί μέρος ενός συνεκτικού σχεδίου για την εκπαίδευση, αλλά είναι ένα κακοφτιαγμένο πλάνο που διακρίνεται από την μπακαλίστικη λογική του στην επιλογή των γνωστικών αντικειμένων και συμπληρωνόταν μέχρι την τελευταία στιγμή με «μπαλώματα», ώστε να κατευναστούν αντιδράσεις.

Το νέο πρόγραμμα μαθημάτων σε γυμνάσιο και λύκειο εντατικοποιεί περαιτέρω την εκπαιδευτική διαδικασία και εισάγονται εξετάσεις μικτού τύπου (πανελλαδικές και  ενδοσχολικές) από την Α΄ έως την Γ΄ Λυκείου, γεγονός που θα οδηγήσει τα περισσότερα παιδιά εκτός σχολείου, αποστερώντας τους κάθε δυνατότητα σοβαρής μόρφωσης και στέλνοντάς τα κατευθείαν σε σχολές κατάρτισης ή μαθητείας όπου θα εργάζονται απλήρωτοι. Είναι τραγικό και κτηνώδες αφού τα 15χρονα παιδιά θα παίρνουν τις δουλειές των γονιών τους, οι οποίοι είναι εξειδικευμένοι εργάτες σε επιχειρήσεις, εργαστήρια, συνεργεία, κυριολεκτικά για ένα κομμάτι βρώμικο ψωμί.

Οι δρακόντειοι όροι προαγωγής σε συνδυασμό με την αναχρονιστική λογική του σχολείου αποστήθισης θα εκδιώξουν χιλιάδες παιδιά,  από την εκπαιδευτική διαδικασία και θα αναγκάσουν τους γονείς να «επενδύσουν» εκατομμύρια ευρώ σε φροντιστήρια για να αντέξουν τα παιδιά τους τον τριετή μαραθώνιο βαθμοθηρίας και μαθησιακής επιβίωσης.

Το είδος της παιδείας που προσφέρει μια χώρα στα παιδιά της φανερώνει και το είδος της κοινωνίας που θέλει να δημιουργήσει.

Οικογένειες των οποίων τα εισοδήματα έχουν μειωθεί έως μηδενιστεί, που με τεράστια δυσκολία τα βγάζουν πέρα, πού θα στείλουν τα παιδιά τους όταν το Δημόσιο Σχολείο οδηγείται σε διάλυση; Το δικαίωμα στην μόρφωση θα μετατραπεί σε προνόμιο για λίγους;   Πρέπει να θυσιάσουμε μαθητές και εκπαιδευτικούς για να πάρουμε την δόση, η οποία θα χρησιμοποιηθεί κυρίως για την εξόφληση ομολόγων που γλύτωσαν(!!!) το κούρεμα;;

Επίσης,  118 Δημοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία  καταργούνται, με ότι αυτό συνεπάγεται για τα παιδιά και τους γονείς τους. Το δημοσιοοικονομικό όφελος από την κατάργηση των σχολείων για το 2013-2014 θα είναι 76000€. Πριν λίγες ημέρες έγινε γνωστό ότι ο υπουργός οικονομικών έδωσε αύξηση στο πρόεδρο του γενικού συμβουλίου του ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας 75.000€, ποσόν που προστίθεται στον ετήσιο μισθό  του, ύψους 100.000€.

Πιστεύετε ότι η διάλυση του Δημόσιου Σχολείου, η διάλυση των Δημόσιων υπηρεσιών Υγείας (κλείνουν δεκάδες νοσοκομεία) την εποχή της κρίσης είναι αυτό που πρέπει να γίνει για το καλό του εξαθλιωμένου Έλληνα;

Ας μη γελιόμαστε! Αυτή είναι μόνο η αρχή! Τα σχολεία, τα νοσοκομεία, οι δημόσιες συγκοινωνίες, οι δρόμοι, τα λιμάνια, φυσικός πλούτος , το νερό, και   όλες οι υποδομές των φορέων του Δημοσίου έχουν φτιαχτεί με δικά μας χρήματα, μας ανήκουν και δεν πρέπει να τους αφήσουμε να τα ξεπουλήσουν χυδαία στους ιδιώτες.

«Πώς πρέπει να απαντήσουμε στον θυμό ,στην απελπισία, στην οργή που νοιώθουμε όλοι (μαθητές – γονείς – εκπαιδευτικοί –εργαζόμενοι –φοιτητές – συνταξιούχοι ). Ας σταματήσουμε τον φόβο που είναι η δύναμή τους. Ας σταματήσουμε να φοβόμαστε μήπως χάσουμε τα λίγα που μας έχουν αφήσει (ακόμα) και ας απαιτήσουμε πίσω αυτά που μας στέρησαν.

ΟΛΟΙ μας ας παραμερίσουμε τα λίγα που μας χωρίζουν και ας δούμε τα πολλά που μας ενώνουν. Η εργασία και η εκπαίδευση είναι δικαίωμα για όλους και όχι πολυτέλεια για λίγους.

Ήρθε η ώρα για μαζικούς κοινωνικούς  αγώνες. Αυτή η στιγμή δεν ανήκει σε κανένα σωτήρα, σε κανένα κόμμα, σε κανένα κλάδο. Ανήκει στον ΛΑΟ.»

ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟΥΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΜΕ !!!

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ – ΜΑΘΗΤΕΣ – ΓΟΝΕΙΣ ΑΙΓΙΝΑΣ

——————————————————————

ΠΟΙΟΣ ΤΕΛΙΚΑ ΘΑ ΚΛΕΙΣΕΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ;

1.   Μπορούν να λειτουργήσουν τα σχολεία με 16.000 λιγότερους εκπαιδευτικούς;

2.   Μπορούν να λειτουργήσουν τα σχολεία όταν μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να

μετακινούνται  καθημερινά χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι τους απ’ τη στιγμή που το σχολείο που

φοιτούσαν μέχρι τώρα δεν υπάρχει πια; (118 Δημοτικά σχολεία και Νηπιαγωγεία καταργήθηκαν –

συγχωνεύτηκαν).

3.   Μπορούν να λειτουργήσουν τα σχολεία με  30αρια τμήματα, με μετακινήσεις μαθητών και

κατευθύνσεων;
4.   Μπορούν να λειτουργήσουν τα σχολεία χωρίς ένας μεγάλος αριθμός μαθητών των ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ

(περίπου 15.000) να βρίσκει τον καθηγητή του και τον τομέα στον οποίο φοιτούσε και θα ήθελε να

συνεχίσει να φοιτά;
5.   Μπορούν να λειτουργήσουν τα σχολεία με λειτουργικές δαπάνες μειωμένες κατά 50%. Χωρίς

χρήματα για ρεύμα, νερό, θέρμανση; Χωρίς συγκοινωνίες για τη μετακίνηση των μαθητών;
6.   Μπορούν να λειτουργήσουν τα σχολεία με προγράμματα αποσπασματικά – επιστημονικά αντικείμενα

κατακερματισμένα- με πληροφορίες ατάκτως εριμμένες αντί της γνώσης σε βάθος και πλάτος των

γνωστικών αντικειμένων;
7.   Μπορούν να λειτουργήσουν τα σχολεία και να ανταποκριθούν οι μαθητές που προέρχονται από

φτωχές οικογένειες στον εξεταστικό λαβύρινθο που ετοιμάζουν, με εξετάσεις τύπου πανελληνίων

στις τρεις τάξεις του Γενικού και Επαγγελματικού Λυκείου  και μάλιστα χωρίς καμιά υποστηρικτική

διαδικασία; Με αμφισβήτηση και αυτής της δυνατότητας να πάρουν απολυτήριο;
8.   Μπορούν να λειτουργήσουν σχολεία που μετατρέπουν τα οράματα και τις προσδοκίες των μαθητών

για επαγγελματική εκπαίδευση, σε απλήρωτη, ανασφάλιστη εργασία μέσω της μαθητείας, για να

αυξάνουν τα κέρδη τους οι εργοδότες;
9 . Θα αποδεχτούμε για τα παιδιά μας τη θέση ενός μισοκαταρτισμένου εργάτη σε μια ειδικότητα που θα

υπάρχει όσο εξασφαλίζει κέρδη στους εργοδότες και θα καταργείται όταν ο εργοδότης αυτός βρει

αλλού, σε άλλο τόπο και κλάδο δυνατότητες για να αυξάνει τα κέρδη του;
10. Μπορούν να λειτουργήσουν και να παράγουν ποιοτικό έργο οι εκπαιδευτικοί σε σχολεία που

λειτουργούν με την απειλή του ελεγκτή της δημόσιας διοίκησης, την απειλή των κακόβουλων

καταγγελιών που οδηγούν σε βαριές πειθαρχικές ποινές και αργία όσους δε συμμορφώνονται με τις

επιλογές τους;
Για όλους αυτούς τους λόγους και πολλούς άλλους εμείς οι εκπαιδευτικοί, μαζί με τους μαθητές και τους γονείς και όλους τους εργαζόμενους ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ «ΑΝΟΙΞΟΥΜΕ» ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ:

• Στην ουσιαστική μόρφωση για όλους τους μαθητές, χωρίς εξεταστικούς και ταξικούς φραγμούς,
• Στη σταθερή, μόνιμη αξιοπρεπή εργασία τόσο για τους εκπαιδευτικούς, όσο και για τους μαθητές – αυριανούς εργαζόμενους και για τους γονείς τους – τωρινούς εργαζόμενους κι ανέργους.
• Στην ελευθερία της γνώσης και το δικαίωμα της επιλογής του παρόντος και του μέλλοντος όλων μας.
•  Στο να αποφασίζουμε εμείς για τις τύχες μας κι όχι η κυβέρνηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ!

ΓΙΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ:

ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: ΑΠΕΡΓΙΑ!

ΟΧΙ ΣΤΟ ΦΟΒΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΤΑΓΗ! ΟΛΟΙ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ!

Αναδημοσιεύεται από το “Άρδην” κείμενο προβληματισμού, συνοπτικό, για την ιστορία του ελληνικού κοινοτισμού ο οποίος διεκόπη βιαίως από τα πρώτα βήματα της ίδρυσης του ελληνικού κράτους. Οι ημέρες που διανύουμε και ιδιαίτερα μετά την τελευταία 30ετία σε συνδυασμό με τις δημαγωγικές μεταρρυθμίσεις που δήθεν ευνοούν την αποκέντρωση, το καθιστούν επίκαιρο. Η διάλυση του κοινοτικού ιστού των γειτονιών και των χωριών, η σχεδόν απόλυτη σύνδεση της κοινωνίας με το κράτος, η διάλυση των παραγωγικών δυνατοτήτων του ντόπιου πληθυσμού και των συνεργατικών του δυνατοτήτων βρίσκονται μπροστά σε ένα δίλημμα: ή που θα ακολουθήσουν κατά γράμμα ό,τι έρχεται από μακριά μη δυνάμενες να το συνδυάσουν με τις εγχώριες επιβιώσεις ή που θα εγκλωβιστούν σε προγονόπληκτα σχήματα της παράδοσης που είναι απολύτως ξεπερασμένα.

Των Ελλήνων οι κοινότητες

by admin

Αν ανατρέξομε στην ελληνική ιστορία θα διαπιστώσουμε πως οι περίοδοι της ακμής και της υψηλής δημιουργικής δραστηριότητας των Ελλήνων υπήρξαν εκείνες που διαπνέονταν από το κοινοτικό πνεύμα και ήθος. Ο ελληνισμός της αρχαιότητας, μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους, θα συγκροτείται από πόλεις-κράτη, –πάνω από εφτακόσια–, ενώ στην πρόσφατη ιστορία μας, στη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας μέχρι το 1922, και πάλιν οι κοινότητες θα συντελέσουν αποφασιστικά στην ακμή του νεώτερου ελληνισμού. Η συγκρότηση μεγαλυτέρων κρατικών οντοτήτων, είτε στους ελληνιστικούς χρόνους και στο Βυζάντιο –με την σταδιακή ελληνοποίηση της Ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας– είτε στο σύγχρονο ελληνικό έθνος κράτος, στα οριστικά ελλαδικά σύνορά του, μετά το 1922, ενώ αποτέλεσε συχνά μία αδήριτη ιστορική ανάγκη, στο βαθμό που αντιπαρατέθηκε στο κοινοτικό πνεύμα σημάδεψε μια απομείωση και συρρίκνωση του δημιουργικού πνεύματος του ελληνισμού. Μοιάζει ως εάν οι Έλληνες να μπορούν να δημιουργούν και να αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους πολύ πιο εύκολα και ευρύτερα μέσα από κοινοτικές δομές, ενώ αντίθετα νεκρώνονται στις συνθήκες των συγκεντρωτικών και γραφειοκρατικών κρατικών οντοτήτων.

Παρόλο που δεν υπάρχουν αυστηρές τυπολογίες εθνών και παραδόσεων, ωστόσο κάθε έθνος περιοχή ή τύπος παραδόσεων συναρτάται με ορισμένες πολιτικές ή πολιτειακές μορφές που σφραγίζουν τον εθνικό ή τοπικό χαρακτήρα των συλλογικών υποκειμένων. Έτσι η Κινεζική παράδοση π.χ. είναι παράδοση αυτοκρατορική και συγκεντρωτική. Και το ίδιο σε άλλη κλίμακα ισχύει για τη γαλλική. Η ρωσικήπαράδοση είναι ταυτοχρόνως συγκεντρωτική-δεσποτική και κοινοτιστική. Η ελβετικήείναι κοινοτιστική και αποκεντρωτική. Και το ίδιο ισχύει για τον Καναδά ή την Ινδία σε διαφορετικό βαθμό. Η εβραϊκή και η ελληνική παράδοση είναι κατ’ εξοχήνκοινοτικές και κοινοτιστικές, αλλά με αρκετά διαφορετικό τρόπο. Στους Εβραίους, οι κοινότητες, ήδη από την εξορία στη Βαβυλώνα, για δυόμισι χιλιάδες χρόνια περίπου, είναι κοινότητες των πόλεων και σχεδόν ποτέ εθνοτικά αμιγείς. Οι εβραϊκές κοινότητες είναι κοινότητες μειονοτικές, στα πλαίσια άλλων πλειοψηφικών εθνοτήτων και εθνών. Δεν περιλαμβάνουν αγροτικούς πληθυσμούς και συγκροτούνται από κοινότητες εμπόρων, βιοτεχνών και εργατών[1]. Οι ελληνικές κοινότητες από την αρχαιότητα είναι αγροτικές και αστυκές ταυτόχρονα. Οι αρχαίες πόλεις-κράτη είναι αγροτικά και“αστυκά” μορφώματα και γι’ αυτό δεν χαρακτηρίζονται από τη διχοτόμηση πόλης και υπαίθρου που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες κοινωνίες. Οι αγρότες, οι βιοτέχνες και οι έμποροι είναι εξ ίσου πολίτες της αρχαίας πόλης. Και το ίδιο θα επαναληφθεί στην δεύτερη μεγάλη κοινοτική περίοδο της ιστορίας μας, την εποχή της τουρκοκρατίας. Στα Αμπελάκια, τα Ζαγοροχώρια και αλλού θα συνδυάζονται οι αγροτικές με τις δευτερογενείς (βιοτεχνία-κατασκευές) και τις τριτογενείς δραστηριότητες (εμπόριο). Παράλληλα βέβαια υπάρχουν και άλλες μορφές κοινότητας –αποκλειστικά αστυκές– όπως συμβαίνει με τις παροικίες –στα Βαλκάνια, την Αυστροουγγαρία και αλλού στη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου– ή μεταλλευτικού –πχ. Μαντεμοχώρια– ή ναυτικού τύπου –τα ναυτικά νησιά, κλπ. κλπ. ή ακόμα και στρατιωτικού, όπως οι Σουλιώτες ή οι αρματολοί και οι κλέφτες. Πάντως ο πυρήνας της ελληνικής κοινότητας και στην αρχαιότητα και στη νεώτερη Ελλάδα είναι μια κοινότηταπολλαπλών δραστηριοτήτων ενταγμένη σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό τόπο.

Αυτό το κοινοτικό αποκεντρωτικό πνεύμα της μακράς ελληνικής παράδοσης εκκινά από γεωγραφικό-ιστορικούς παράγοντες –διάσπαρτη γεωγραφικά δομή του ελληνικού χώρου, νησιά, μικρές κοιλάδες, οροπέδια, ορεινή συγκρότηση και πολλαπλή φυλετική συγκρότηση, παράδοση εξισωτισμού των ελληνικών φύλων– και καταλήγει στην ιδιαίτερη διαμόρφωση του ελληνικού “δαιμονίου”, που κινητοποιείται και αναπτύσσεται σε μικρά σχήματα και μονάδες, ενώ παραλύει μέσα σε μεγα-σχηματισμούς και γραφειοκρατικά δομημένα σύνολα.

Σε περιόδους που το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον συγκροτεί μεγάλες ενότητες –ελληνιστικοί χρόνοι, ρωμαιοκρατία, βυζάντιο– αυτό το κοινοτιστικό ήθος θα “δραπετεύει” σε άλλες μορφές κοινότητας, τις θρησκευτικές, είτε σε μικρότερες μονάδες –και κατ’ εξοχήν στην οικογένεια. Όταν η “εκκλησία του Δήμου” ωςπολιτειακή μορφή θα υποχωρήσει, θα αναπτυχθεί η χριστιανική “εκκλησία” ως χώρος αυτοδιοικούμενος και αυτοδιαχειριζόμενος, που για αρκετούς αιώνες θα εκλέγει τους κληρικούς και θα συγκεντρώνει την πνευματική δραστηριότητα των Ελλήνων. Το κοινοτικό πνεύμα θα επιβιώνει στα μοναστήρια, στις ομάδες των παρανόμων, στις κτηνοτροφικές και νομαδικές κοινότητες, και θα αναπαράγεται εν σμικρογραφία στην ευρύτερη οικογένεια που θα λειτουργεί ως μία κοινότητα, με τις ιεραρχήσεις της και την εσωτερική της συγκρότηση. Το ιδιαίτερο βάρος της κοινοτιστικής παράδοσης των Ελλήνων αντανακλάται και στην ιεραρχική συγκρότηση της ελληνικής ορθοδοξίας. Εδώ οι κατά τόπους επίσκοποι είναι ουσιαστικώς αυτόνομοι και δεν υπάρχει η αυστηρή και πυραμιδική ιεραρχία της καθολικής εκκλησίας[2]. Δηλαδή ακόμα και στις περιόδους που η κοινότητα τίθεται εκποδών στο θεσμικό επίπεδο, το κοινοτικό ήθος αναπτύσσεται μέσα από δρόμους πολλαπλούς έστω και σκολιούς, διότι είναι στενότατα συνδεδεμένο με την ιδιοπροσωπία των Ελλήνων.

Ακμή και παρακμή του νεοελληνικού κοινοτισμού

Όταν, αργότερα, στις συνθήκες της τουρκοκρατίας, θα δοθεί εκ νέου η δυνατότητα για την ανάπτυξη των κοινοτήτων, το κοινοτικό ήθος θα εκδιπλωθεί και πάλιν ακέραιο και θα επιτρέψει την μεγάλη πολιτιστική αναγέννηση που από τα 1700 έως το 1922 θα σφραγίσει τον νεώτερο ελληνισμό.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε κατ’ εξοχήν φορο-εισπρακτικές σχέσεις με ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού χώρου. Ενδιαφερόταν για την είσπραξη των φόρων και κατά συνέπεια η κοινοτική οργάνωση των ραγιάδων αποτελούσε μάλλον εγγύησηκαι πλεονέκτημα γι’ αυτήν. Επί πλέον ο περιορισμός των κατακτητών, κυρίως στις διοικητικές και στρατιωτικές δραστηριότητες, άφηνε ελεύθερο το πεδίο για την ανάπτυξη βιοτεχνικών, εμπορικών και χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων στις επι-μέρους εθνότητες, ιδιαίτερα στους Έλληνες, τους Εβραίους, τους Αρμένιους. Τέλος η πολυεθνική και πολυεθνοτική συγκρότηση της αυτοκρατορίας, και κατ’ εξοχήν στις μεγάλες πόλεις, ευνοούσε την συγκρότηση των πληθυσμών κατά κοινότητες. Έτσι το κοινοτικό πνεύμα και η κοινοτική μορφή οργάνωσης κυριαρχούν σε όλα τα πεδία. Η ανάπτυξη του ναυτικού θα γίνει με κοινοτικές-συνεργατικές μορφές (αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα εξισωτικές˙ ο καπετάνιος-πλοιοκτήτης παίρνει περισσότερα μερδικά από τους απλούς ναύτες, ωστόσο η συνεταιριστική μορφή παραμένει κυρίαρχη.) Τον ίδιο θα συμβεί με το τσελιγκάτο, στην κτηνοτροφία, με τις στρατιωτικές κοινότητες των Σουλιωτών και των Μανιατών, με τις κοινότητες των Ελλήνων στη Βιέννη και τη Βουδαπέστη. Οι κοινότητες θα δημιουργήσουν τα σχολεία και τα πρώτα νοσοκομεία, και θα επιβάλλουν ακόμα και το δίκαιό τους, παράλληλα με το Οθωμανικό ή το εκκλησιαστικό δίκαιο. Ακόμα και στην Επανάσταση του 1821 η κύρια μορφή οργάνωσης των ένοπλων δυνάμεων, θα είναι κοινοτική.

Ωστόσο, και παρά το γεγονός ότι στα πρώτα Συντάγματα αναγνωρίζεται η σημασία και ο ρόλος της κοινότητας, όπως επίσης και από την διακυβέρνηση του Καποδίστρια, μέχρι την Ε’ Εθνοσυνέλευση το 1832, και γίνεται μια προσπάθεια συγκερασμούκοινοτικής και συγκεντρωτικής οργάνωσης, στη συνέχεια, η βαυαροκρατία θα εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς που θα βρίσκεται στον αντίποδα της παλιάς κοινοτικής οργάνωσης. Και αυτό το καθεστώς θα παραμείνει αναλλοίωτο μέχρι το 1912, ξεριζώνοντας βίαια την κοινοτική παράδοση της χώρας. Οι δημοτικοί θα διορίζονταικαι η κοινότητα θα λειτουργεί ως κρατική διοικητική υποδιαίρεση. Μόνο με το Σύνταγμα του 1912, μετά την επανάσταση του 1909, και από το 1925 και μετά, το Σύνταγμα θα αναγνωρίσει την σημασία της κοινότητας και θα αναθέσει στο κράτος μόνο την εποπτεία στους κοινοτικούς και δημοτικούς οργανισμούς. Όμως μετά τον πόλεμο και ως συνέπεια του εμφυλίου, το σύστημα θα γίνει και πάλι απόλυτα συγκεντρωτικό, με αποκορύφωμα το χουντικό Σύνταγμα του 1968. Η εκπαίδευση θα αφαιρεθεί σε όλες τις βαθμίδες της από τις κοινότητες, καθώς και πολλοί οργανισμοί κοινής ωφέλειας (οργανισμοί ηλεκτροδότησης, συγκοινωνιών, κλπ.). Το συγκεντρωτικό κράτος θα στηριχτεί πλέον και στην πληθυσμιακή και οικονομική συρρίκνωση των κοινοτήτων και θα ταυτιστεί με το Αθηνοκεντρικό κράτος. Αν ηΑθήνα αντιπροσώπευε κάποτε ένα πολλοστημόριο του συνολικού πληθυσμού και μέχρι το 1941 δεν θα ξεπερνά το 10% του συνόλου, στα 2001 θα αντιπροσωπεύει το 35-40% και οι αγροτικές κοινότητες –ιδιαίτερα οι ορεινές–, βάθρο του αρχέγονου κοινοτισμού, θα συρρικνωθούν μέχρις εξαφανίσεως. Η είσοδος εκατομμυρίων προσφύγων, μετά το 19222, η εσωτερική και η εξωτερική μετανάστευση, η καταστροφή των παλιών συνοικιών και της γειτονιάς, η μαζική είσοδος ξένων μεταναστών από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, η εκβιομηχάνιση και η αυξανόμενη διαφοροποίηση χώρου κατοικίας και χώρου εργασίας στις μεγαλουπόλεις, αποτέλεσαν παράγοντες παραπέρα αποσύνθεσης της παραδοσιακής κοινοτικής δομής .

Ένας επί πλέον αποφασιστικός παράγων για την υποχώρηση του κοινοτικού ήθους υπήρξε η καταστροφή του ευρύτερου ελληνισμού, που συντηρούσε την κοινοτική παράδοση έξω από το ελλαδικό κράτος. Οι κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, –στα Βαλκάνια και τη Μικρά Ασία– της Αιγύπτου, της Μέσης Ανατολής, της Μεσευρώπης, της Νότιας Ρωσίας, η μια μετά την άλλη, θα συρρικνωθούν βίαια ή σταδιακά, από το 1914 και στο εξής, διαδικασία που θα συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, με το ξερίζωμα των Βορειοηπειρωτών και των Ελλήνων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Και αυτές οι κοινότητες του ευρύτερου ελληνισμού συνέχιζαν μια παράδοση τριών ή τεσσάρων χιλιάδων χρόνων που φαίνεται να οδηγείται στο οριστικό τέλος της. Οι πολυεθνικές αυτοκρατορίες, ιδιαίτερα η Οθωμανική, επέτρεπαν την επιβίωση των διαφορετικών εθνικών και θρησκευτικών κοινοτήτων ή μιλέτ. Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ το 1864 με το νέο Σύνταγμα στην Ελλάδα αγνοούνταν πανηγυρικά ο ρόλος των κοινοτήτων, την ίδια στιγμή, το 1865 το Οθωμανικό Σύνταγμα αναβάθμιζε το ρόλο των νομαρχιών, ενώ οι κοινότητες συνέχιζαν να παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην εκπαίδευση, την κοινωνική πρόνοια, τη θρησκεία κ.λπ. που το κεντρικό κράτος εγκατέλειπε στα χέρια των κοινοτήτων. Αντίθετα τα νέα εθνικά κράτη συγκροτήθηκαν ακριβώς επί τη βάσει της συντριβής των κοινοτήτων, εξέλιξη που για έναν λαό “κοινοτικό”, όπως οι Έλληνες, υπήρξε καθοριστικό. Η συρρίκνωση του ελληνισμού υπήρξε ταυτόσημη με την κατάρρευση των κοινοτήτων και του αντίστοιχου ήθους.

Έτσι, στο εσωτερικό του ελλαδικού κράτους ο συγκεντρωτισμός και έξω από αυτό ή συρρίκνωση του ελληνισμού, θα συμβάλλουν, μέχρι τις μέρες μας, στην υποχώρηση του παραδοσιακού κοινοτισμού.

Από πρώτοι… έσχατοι

Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε μια παράδοξη, από πρώτη άποψη εικόνα. Ένας λαός κατ’ εξοχήν κοινοτικός, όπως ο ελληνικός, εισάγοντας το δυτικό –ευρωπαϊκό– συγκεντρωτικό πρότυπο διακυβέρνησης, που στηρίζεται στο κοινοβουλευτικό ατομοκρατικό σύστημα δημοκρατίας, διαθέτει τους ασθενέστερους κοινοτικούς θεσμούς από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, όπως και από τις χώρες του Τρίτου Κόσμου!

Σε ότι αφορά στις ευρωπαϊκές χώρες, ο βαθμός του συγκεντρωτισμού είναι μικρότερος: Το Παρίσι και το Λονδίνο φθάνουν μόλις το 20% του συνολικού πληθυσμού Γαλλίας και Αγγλίας˙ η περιφερειακή οργάνωση του κράτους εδραία – από τα γερμανικά και ισπανικά ομόσπονδα κράτη έως τις ιταλικές περιφέρειες˙ και οι κοινοτικοί θεσμοί κάθε είδους ασύγκριτα ισχυρότεροι – από τις δημοτικές επιχειρήσεις έως τους πανίσχυρους σκανδιναβικούς και ελβετικούς συνεταιρισμούς και τις εναλλακτικές επιχειρήσεις της Γερμανίας και τις οικολογικές οργανώσεις με τα εκατομμύρια μέλη της Βρετανίας. Και αυτό διότι οι κοινωνικοί και πολιτικοί αγώνες των υπόλοιπων ευρωπαϊκών λαών, όπου οι παραδοσιακές κοινότητες συρρικνώθηκαν πολύ ενωρίτερα από την Ελλάδα, –ήδη από την εποχή του διαφωτισμού– αποκρυσταλλώθηκαν σε νέα κοινοτικά ή κοινοτιστικά μορφώματα που αντιστρατεύονται την ισοπεδωτική λογική του κεφαλαίου.

Στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, το παλιό κοινοτικό πνεύμα είναι ακόμα πολύ ισχυρότερο, διότι η αποσύνθεση που έχει υποστεί από τη λογική του κεφαλαίου μικρότερης κλίμακας και έκτασης απ’ ότι στην Ελλάδα. Ο μουσουλμανικός κόσμος διέπεται από ένα πανίσχυρο κοινοτιστικό ήθος θρησκευτικού χαρακτήρα που διατηρεί τη συνοχή της κοινωνίας και αντιτάσσει την κοινοτική θρησκευτική αλληλεγγύη στις δυτικές αξίες (βλέπε τα δίκτυα αλληλεγγύης της “Χαμάς”, τις ισλαμικές τράπεζες, το Ιράν, την εφαρμογή του “ζακάτ” στο Ιραν, κλπ). Στη Λατινική Αμερικήσυνδυάζονται οι παλιές κοινοτικές αρχές των ινδιάνικων κοινοτήτων με τη “θεολογία της απελευθέρωσης”, τις ευαγγελικές και προτεσταντικές αιρέσεις και τα σύγχρονα επαναστατικά κινήματα (χαρακτηριστικές περιπτώσεις τα κινήματα των Ινδιάνων Ζαπατίστας, η ιδεολογία του Τσάβες στη Βενεζουέλα, του Κόμματος Εργασίας στη Βραζιλία). Στην Ινδία και τη Νοτιοανατολική Ασία –Μπάγκλα Ντες, Μαλαισία, Ινδονησία, Σρι Λάνκα– η αγροτική κοινότητα είναι πανίσχυρη ακόμα και έχουν δημιουργηθεί ρωμαλέα κινήματα για την υποστήριξη των κοινοτήτων –η Γκράνμεν Μανκ στο Μπάγκλα Ντες που δανείζει και υποστηρίζει εκατομμύρια φτωχούς αγρότες είναι μόνο ένα παραδειγμα. Η μαύρη Αφρική εξακολουθεί να ζει ακόμα εν πολλοίς σε μια κοινοτική μορφή στο υπόβαθρο της οποίας αναπτύσσονται νέες μορφές κοινοτικής αλληλεγγύης.

Το ελληνικό παράδοξο

Η Ελλάδα –και ίσως το σύνολο του “ορθόδοξου ευρωπαϊκού χώρου”– αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση και ένα “μυστήριο” για την παραδοσιακή κοινωνιολογική σκέψη. Η καταστροφή του κοινοτικού ήθους δεν θα πραγματοποιηθεί μέσα από την άμεση ξένη κατάκτηση και αποικισμό –αντίθετα την εποχή της ξένης κατάκτησης θα ανθίσουν οι κοινότητες–, αλλά μέσα από την εθελούσια προσχώρηση των ελίτ και των “λογίων” του ελληνικού κράτους στο δυτικό υπόδειγμα. Ο ελληνικός κοινοτισμός θα καταρρεύσει όταν το ελληνικό έθνος θα αντιπαρατεθεί με την ανάγκη δημιουργίας ευρύτερων συσσωματώσεων, είτε στους αρχαίους χρόνους, είτε –κατ’ εξοχήν και παραδειγματικά– μετά την επανάσταση του 1821. Το κοινοτικό πνεύμα θαεκφυλίζεται σε πνεύμα διάσπασης, αντιπαράθεσης και εμφυλίου, ενώ ο συγκεντρωτικός δεσποτισμός της βαυαροκρατίας και γενικότερα του νεωτερικού έθνους-κράτους θα εμφανίζεται ως το μόνο αντίδοτο στις “διαλυτικές” εκφάνσεις του εκφυλισμού του κοινοτικού πνεύματος. Η Αθηναϊκή ομοσπονδία θα μεταβληθεί σε Αθηναϊκή τυραννία στην αρχαία Ελλάδα, ενώ η καποδιστριακή απόπειρα ενός συγκερασμού εθνικού κράτους και κοινότητας θα αποδειχτεί βραχύβια και θα λήξει τραγικά μέσα από την δολοφονία του κυβερνήτη. Εν τέλει θα επιβληθεί ένα μοντέλο συγκεντρωτικού κράτους που θα βρίσκεται στον αντίποδα της κοινοτικής οργάνωσης, και το οποίο σταδιακώς θα συρρικνώσει τις δυνάμεις του ελληνισμού, παρόλο που το έθνος-κράτος θα εμφανίζεται ταυτόχρονα ως η μόνη καταφυγή για τη διάσωση του, σε έναν κόσμο που θα κυριαρχείται από τα έθνη κράτη και θα αποκλείει την κοινοτική μορφή οργάνωσης.

Η εποχή των εθνών-κρατών, στον 19ο και κατ’ εξοχήν τον 20ό αιώνα, θα συνοδευτεί με την κυριολεκτική κατάρρευση του κοινοτικού ήθους και –πράγμα ταυτόσημο– της ισχύος και της επιρροής του ελληνισμού. Αυτή η συρρίκνωση θα συμβάλει αποφασιστικά και στην μεταβολή του κοινοτικού ήθους σε έναν διεστραμμένοοικογενειοκρατικό ατομισμό, ως υποκατάστατου του κοινοτικού ήθους. Το κοινοτικό ήθος θα υποστραφεί σε τετράστενη οικογενειοκρατία. Εδώ θα πρέπει να αναζητήσουμε και την αδυναμία της συγκρότησης ενός σύγχρονου κοινωνικού και συλλογικού ήθους στην Ελλάδα. Το συλλογικό, στη δική μας παράδοση είναι κοινοτικό και κοινοτιστικό και μόνο μια “ομοσπονδιακού” τύπου δομή θα επέτρεπε την μετεξέλιξή του. Η αποκλειστική δυνατότητα για την ομαλή μετεξέλιξη του ελληνικού ήθους ήταν μόνο μια ομοσπονδιακή μετεξέλιξη του κοινοτισμού, τέτοια που φάνηκε να διαγράφεται στα πρώτα χρόνια της επανάστασης του ’21 ή σε μικρότερη κλίμακα στην “Ελεύθερη Ελλάδα” στη διάρκεια της Αντίστασης ενάντια στους Γερμανούς. Το συγκεντρωτικό πρότυπο που επιβλήθηκε μετά το 1832 μαζί με το κοινοτικό πνεύμακατέπνιξε και κάθε δυνατότητα για τη συγκρότηση ενός ελληνικού συλλογικού ήθους. Αντ’ αυτού επιχειρήθηκε να επιβληθεί βιαίως μια δυτικού τύπου συλλογικότητα –ταύτιση με το κράτος– η οποία παρήγαγε ένα υποκείμενο που αδυνατεί να αναχθεί στο γενικό συμφέρον, μια και αυτό εμφανίζεται ως ένα ξενόφερτο και επιβεβλημένο κράτος και εγκλωβίζεται σε μια οικογενειοκρατική ατομικότητα, υποκατάστατο και εκφυλισμένη μορφή της παλιάς κοινοτικής ατομικότητας.

Και όμως η “εκσυγχρονιστική” θεωρία και πρακτική όχι απλώς δεν διδάσκεται από την αποτυχία διακόσιων χρόνων κρατοκεντρικού “εκσυγχρονισμού”, αλλά αντίθετα, ακόμα και σήμερα, επιχειρεί να μας πείσει για την ανάγκη παραπέρα “εμβάθυνσης” στο δρόμο του “εκσυγχρονισμού” ώστε να συγκροτηθεί μια “μοντέρνα” ατομικότητα. Ο Στέλιος Ράμφος, στον Καημό του ενός και τα άλλα του πονήματα, κατακεραυνώνει τον οικογενειοκρατικό ατομισμό των ελλήνων και μας καλεί “επί τέλους” να ενστερνιστούμε το δυτικό πρότυπο της εξατομίκευσης, η οποία δεν είναι οικογενειοκρατική αλλά μοναδοκρατική! Και αυτό, τη στιγμή που το δυτικό πρότυπο καταρρέει στην ίδια τη Δύση και η εισβολή του στην Ελλάδα τείνει να εκθεμελιώσει και τα τελευταία υπολείμματα του παλιού συλλογικού πνεύματος, το οποίο για να διασωθεί καταφεύγει στο οικογενειακό σύστημα και την Πα­ρά­δο­ση –εθνική, πολιτιστική και θρησκευτική. Και όμως ο ηροστράτειος εκσυγχρονισμός κανοναρχεί καθημερινά “θάνατος στην παράδοση” για να γίνουμε επιτέλους δυτικοί, χωρίς να υποπτεύεται πως χάνοντας τη δική μας παράδοση δεν γινόμαστε δυτικοί ούτε ενστερνιζόμαστε τη δυτική μορφή της εξατομίκευσης, αλλά αντίθετα μεταβαλλόμαστε σε παρίες και μπαίγνια της Δύσης. Μέσα σε έναν αιώνα από τους “πρώτους στην Ανατολή” γίναμε οι “έσχατοι της Δύσεως”.

Παγκοσμιοποίηση και κοινοτισμός

Το ερώτημα επιστρέφει αδήριτο. Αυτό που δεν μπορέσαμε να κάνουμε στον 19ο και τον 20ό αιώνα, όταν ακόμα ήταν ενεργή και λαμπρή η κοινοτική μας παράδοση, είναι δυνατό να το πραγματοποιήσουμε σήμερα, πάνω στα συντρίμμια του ελληνικού τρόπου; Είναι δυνατό το κοινοτικό ήθος και η κοινοτική μορφή οργάνωσης νααναβιώσουν την εποχή των μεγαπόλεων, των τεράστιων μετακινήσεων πληθυσμών, των πολυεθνικών επιχειρήσεων; Μήπως πρόκειται απλώς για μια ρομαντική φυγή από την πραγματικότητα χωρίς καμιά δυνατότητα εκπλήρωσης;

Στο “Άρδην” είμαστε πεισμένοι πως ακόμα και το όνειρο θα ήταν προτιμότερο από την απάνθρωπη και αποκρουστική ουτοπία που βαφτίζεται ως ο ρεαλισμός του παρόντος. Και όμως δεν είναι ονειροφαντασία, αλλά το μόνο εναλλακτικό πρόταγμα που μπορεί να τεθεί σήμερα, ένα πρόταγμα που στηρίζεται σε αυθεντικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις και κινητοποιεί δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη και έχει πάρει τη μορφή του αντι-παγκοσμιοποιητικού κινήματος.

Σήμερα, μετά την αποτυχία των παγκοσμιοποιητικών συστημάτων, –του υπαρκτού σοσιαλισμού και του νεοφιλελευθερισμού– ο κοινοτισμός, ή ακριβέστερα οι πολλαπλές μορφές του κοινοτισμού, αναδεικνύεται στη μοναδική οικουμενικήεναλλακτική πρόταση απέναντι στη παγκοσμιοποίηση. Από τους Ζαπατίστας που προσπαθούν να οικοδομήσουν ένα κοινοτιστικό μοντέλο αυτοδιοίκησης έως τουςΙνδούς αγρότες, περνώντας από τις κοινοτικές εμπειρίες του Πόρτο Αλέγκρε στη Βραζιλία, και φθάνοντας στους συνεταιρισμούς του Μοντραγκόν, στη χώρα των Βάσκων, κ.λπ. κ.λπ. η καρδιά του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος κτυπάει στην κατεύθυνση του κοινοτισμού. Και οι οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις αρχίζουν να είναι και πάλι ευνοϊκές για ένα τέτοιο μοντέλο.

Η ανάπτυξη της πληροφορικής και του Διαδικτύου αφαιρεί παραδόξως από τους μεγάλους και κεντρικούς σχηματισμούς τα πλεονεκτήματά τους έναντι των μικρών και έκκεντρων. Πλέον η πρόσβαση στις πληροφορίες και την τεχνολογία είναι ανοικτή σε όλους. Οι μεγάλες μονάδες παραγωγής συρρικνώνονται και επεκτείνονται μικρότερες, διασυνδεδεμένες μεταξύ τους, μονάδες. Η αποτυχία της βιομηχανικής γεωργίας στον τομέα των τροφίμων επαναφέρει την παραδοσιακή και βιολογική καλλιέργεια. Οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας, ήλιος, αέρας, νερό, δίνουν τη δυνατότητα της επανατοπικοποίησης της παραγωγής της ενέργειας. Τέλος η παγκοσμιοποίηση εισέρχεται σε περίοδο κρίσης –κατάρρευση των χρηματιστηρίων, “σύγκρουση των πολιτισμών” μετά την 11η Σεπτεμβρίου, σταδιακή επιστροφή του οικονομικού προστατευτισμού λόγω των κολοσσιαίων ελλειμμάτων των ΗΠΑ. Κρίση, η οποία οδηγεί σε μείωση των μετακινήσεων, επιβράδυνση της επέκτασης των μεγαπόλεων και περιορισμό της δυνατότητας “εξαγωγής” των αντιθέσεων και αδιεξόδων του Τρίτου Κόσμου προς τις Μητροπόλεις. Τα διεθνή μεταναστευτικά ρεύματα θα περιοριστούν – βλέπε την αντιμεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε. Οι οικολογικές συνέπειες ενός τύπου ανάπτυξης στηριγμένου στην καύση του άνθρακα –φαινόμενο του θερμοκηπίου κλπ.– θα οδηγήσουν στην κρίση του και θα ενισχύσουν τις εναλλακτικές και αποκεντρωμένες πηγές ενέργειας. Τέλος η μεγάληπληθυσμιακή έκρηξη του 20ου αιώνα που οδήγησε σε τετραπλασιασμό του πληθυσμού του πλανήτη και σε επίταση των μετακινήσεων μεταβάλλοντας σε φενάκη οποιαδήποτε κοινοτικού τύπου ανάπτυξη, φαίνεται πως οδηγείται στο τέλος της και σε 30 έως 50 χρόνια ο πληθυσμός του πλανήτη θα σταθεροποιηθεί, ενώ στην Ευρώπη απειλείται ήδη και μείωση των πληθυσμών.

Ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων, δημιουργεί τους αντικειμενικούς οικονομικο-κοινωνικούς όρους για μια δυναμική επιστροφή του κοινοτικού φαινομένου σε παγκόσμια κλίμακα. Ταυτόχρονα η αποτυχία των κολεκτιβιστικών μοντέλων και το αδιέξοδο του νεοφιλελευθερισμού, στρέφει και πάλι την αναζήτηση προς μορφές οικογενειακής, συνεταιριστικής και κοινοτιστικής παραγωγής.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες είναι δυνατό να ενεργοποιηθεί και στην Ελλάδα το καταπιεσμένο κοινοτιστικό ήθος, να συναντήσει τα νέα παγκόσμια ρεύματα του κοινοτισμού, και να έχουμε επί τέλους μια “ενάρετη” μεταστροφή της οικογενειοκρατικής εξατομίκευσης προς την κοινοτική κοιτίδα της, και τη συγκρότηση ενός “ομοσπονδιακού” δημόσιου χώρου.

Υπό το φως αυτών των διαπιστώσεων, η “επιστροφή” στον Καραβίδα και τονΠανταζόπουλο, τον Μαλούχο και τον Μοσχοβάκη, τους θεωρητικούς δηλαδή του νεοελληνικού κοινοτισμού, δεν αποτελεί απλώς ένα φόρο τιμής σε μια χαμένη ευκαιρία του ελληνισμού, αλλά μία προσπάθεια επανασύνδεσης με την κοινοτική παράδοση μέσα σε ένα νέο ιδεολογικό πλαίσιο, τοπικό και παγκόσμιο, όπου οκοινοτισμός αναδεικνύεται και πάλι ως η μοναδική εναλλακτική λύση έναντι του κολεκτιβισμού του κράτους ή της αγοράς.

Στην ίδια την Ελλάδα, μετά από μία περίοδο που ευνοούσε την διάλυση των κοινοτήτων (1922-2000), υπάρχει μια δυνατότητα αναστροφής των παλιότερων τάσεων. Το ρεύμα της μετανάστευσης των Ελλήνων έχει εξαντληθεί προ πολλού, ενώ έχει παρέλθει και η στιγμή της μαζικής εισόδου ξένων μεταναστών στην Ελλάδα (1985-2000). Οι επαρχιακές πόλεις σταθεροποιούνται πληθυσμιακά και έχει κοπάσει η μαζική φυγή προς την Αθήνα. Η Αθήνα έχει γίνει αβίωτη και το υψηλό περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος της δημιουργεί ένα ασθενές ακόμα αλλά ενισχυόμενο ρεύμα απομάκρυνσης από αυτή, που θα γίνει εντονότερο μετά το 2004 και την κατάρρευση που θα ακολουθήσει. Τέλος ισχυροποιούνται και πάλι οι τάσεις για την ενίσχυση της τοπικοποίησης, στο επίπεδο γειτονιάς και δήμου, μετά την τερατώδη αποεδαφικοποίηση που επέφερε η αυτοκίνηση. Χαρακτηριστική ως προς αυτό είναι η ενίσχυση των τοπικών αγορών στους περιφερειακούς δήμους της Αθήνας. Βεβαίως οι αντίθετες τάσεις εξακολουθούν να είναι κυρίαρχες και κάποιες ενισχύονται (διάχυτη προαστειοποίηση και δεύτερη κατοικία συνδεδεμένη με την αυτοκίνηση), ωστόσο δεν είναι πλέον μοναδικές και αδιαμφισβήτητες. Οιτεχνολογικές εξελίξεις επιτρέπουν την διάχυση πληροφοριών και υπηρεσιών στα πιο απομακρυσμένα μέρη (π.χ. Τράπεζες ή ακόμα και τοπικές τηλεοράσεις και ραδιόφωνα), καθώς και την αποκεντρωμένη παραγωγή ή επιδιόρθωση προϊόντων ή μηχανών. Η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στους δήμους και τις περιφέρειες καθώς και οι δυνατότητες των εναλλακτικών πηγών ενέργειας, τις οποίες μπορούν διαχειρίζονται ακόμα και οι μικρότεροι δήμοι, δίνει τη δυνατότητα να μεταφερθεί το επίπεδο του πολιτικού ενδιαφέροντος στο τοπικό πεδίο, δεδομένης μάλιστα της αποξένωσης από το κεντρικό πολιτικό επίπεδο.

Και αν υπάρχει ένα σκάνδαλο στην Ελλάδα είναι πως οι σύγχρονες κοινοτιστικές τάσεις –εναλλακτικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη, Πόρτο Αλέγκρε, αυτοδιαχείριση στην Αργεντινή, Ζαπατίστας, Μοντραγκόν στη Χώρα των Βάσκων, εναλλακτικές κοινότητες νέων, θεραπευτικές κοινότητες, βιοκαλλιεργειες, κ.λπ– προβάλλονται ή και υποστηρίζονται από ένα μέρος του λεγόμενου ελληνικού αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος, χωρίς καμία αναφορά στην εγχώρια κοινοτική παράδοση. Και αντίστροφα όσοι αναφέρονται σε αυτή παραμένουν στην πλειοψηφία τους προσκολλημένοι στο παρελθόν ή τις επιβιώσεις της –Άγιο Όρος, κοινοτικά στοιχεία του πολιτισμού (δημοτικοί χοροί) και της εκκλησίας (ενορία)– χωρίς να επιχειρούν μία σύνδεσή τους τόσο με το διεθνές κοινοτικό ρεύμα και πειραματισμούς, όσο και με τους αναγκαίους θεσμικούς μετασχηματισμούς στο πολιτειακό επίπεδο (ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, τοπικές επιχειρήσεις, συνεταιρισμοί, κλπ)

Είχαμε επισημάνει ότι εδώ και δυο χρόνια έχει ξεκινήσει η συγκομιδή της ελιάς ως μια πρωτόγνωρη φάση που περνά η Αίγινα τους τελευταίους χειμώνες της κρίσης. Τις τελευταίες μέρες η αυτονόητη διαμαρτυρία κατόχων οικόσιτων ζώων ανέδειξε μια άλλη Αίγινα, την Αίγινα των πραγματικών ανθρώπων που επιμένουν -στη δεδομένη περίσταση- ενάντια στη γενικευμένη ηλιθιότητα  που ευνοεί η παρασιτική πολυνομία που χαρακτηρίζει τον ελλαδικό χώρο σε συνδυασμό με την περιρρέουσα αντίληψη για τον τουρισμό, να έχουν κάποια οικόσιτα στο σπίτι τους ή να επιβιώνουν -στο όριο της επιβίωσης- ακόμα και επαγγελματικά. Ένα πλήθος, αυτών που δεν έχουν φωνή κι απαίτησαν, σε εποχή που ζούμε το αδιανόητο, το αυτονόητο από τους ανόητους, έδωσαν το στίγμα της άλλης Αίγινας. Αυτής της καταφρονεμένης από άρχοντες που έχοντας χάσει τον στοιχειώδη πατριωτισμό τους και την αγάπη τους για το νησί επιδιώκουν να το καταδικάσουν σε νησί υπηρετών και δούλων προς όφελος ενός υποδείγματος τουρισμού που επιβιώνει για χάρη ολίγων. 

Μα από τι μεγάλωσαν τα κωθώνια που διοικούν η επιχειρούν να διοικήσουν αυτό το τεμάχιο -σύμφωνα με την αντίληψή τους- με γύρω-γύρω θάλασσα; Δεν ήπιαν το γάλα της κατσίκας της θείας τους; Δε ρούφηξαν το αυγό που ζεστό έβγαζε η κότα της μάνας τους; Δεν βούτηξαν την παπάρα μόλις έβγαινε το λάδι στο λιοτρίβι; Δε μεγάλωσαν με το όνειρο του σπουδαγμένου να κάνουν το καλό στο νησί τους; Από τι μεγάλωσαν τα κωθώνια που απειλούν με τον πιο εύσχημο τρόπο τους ανθρώπους που παντού αναρωτιόνται:  “Μα τώρα σ’ αυτήν την εποχή, που πρέπει να έχουμε μια κότα και μια κατσίκα για να ζήσουμε, τώρα σ’ αυτήν την εποχή απαγορεύονται;”

Ας μη συνεχίσουν να αναρωτιόνται. Η 2η επανάσταση στην Αίγινα ξεκίνησε. Και δεν κρύβεται κανείς πίσω από αυτήν. Ίσως μόνο οι κότες που δεν μπορούν να μιλήσουν.