Με αφορμή τις εξελίξεις για τον υποθαλάσσιο αγωγό στην Αίγινα

Η έγκριση των όρων του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης για την κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού από το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής, προϋπολογισμού 32.520.000 ευρώ, είναι ένα βήμα για την κατασκευή ενός μοναδικού έργου στα ελληνικά χρονικά. Το έργο χωροθετείται στο θαλάσσιο χώρο του Σαρωνικού κόλπου μεταξύ Σαλαμίνας και Αίγινας και εκτείνεται στην ξηρά των δύο νησιών, μέχρι τα σημεία σύνδεσής του με τα σχετικά χερσαία έργα ύδρευσης στα δύο νησιά. Ξεκινά από το καταληκτικό σημείο του ήδη κατασκευασμένου αγωγού ύδρευσης στη Σαλαμίνα, στην περιοχή της Πέρανης, ο οποίος τροφοδοτείται από την ΕΥΔΑΠ, διασχίζει τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Σαλαμίνας και Αίγινας με χάραξη σχεδόν τεταμένη, παρακάμπτοντας προς ανατολάς τις βραχονησίδες Λαούσες και καταλήγει στο λιμάνι του Λεοντίου, όπου συνδέεται με τα χερσαία έργα ύδρευσης της Αίγινας.
Το έργο αυτό είναι αποτέλεσμα και πιθανή εφαρμογή μύθων μαζικής κατανάλωσης δυο περίπου δεκαετιών, αφού οι τοπικές αρχές από την περίοδο της χούντας είχαν εγκαταλείψει κάθε μέριμνα για τις υποδομές του τόπου, ενός τόπου με τις ίδιες αναφορές στην τουριστική-οικοδομική ανάπτυξη. Από τις αρχές της δεκαετίας του 60, με τον ανύπαρκτο σχεδιασμό εκ μέρους των κυβερνήσεων και με την ανοχή-συναίνεση της πλειοψηφίας των κατοίκων δημιουργήθηκε το έκτρωμα της νησιωτικής Ελλάδας. Έτσι, ένα μικτό αγροτοκτηνοτροφικό-αλιευτικό μοντέλο εξελίχθηκε βαθμιαία ως ραγδαία σε ένα μοντέλο παροχής τουριστικών υπηρεσιών δίπλα στην πάγια οικοδομική δραστηριότητα που εντάθηκε. Ανάμεσα στα δυσμενή αποτελέσματα, το κορυφαίο, και το οποίο αναδεικνύεται στις μέρες μας, δυστυχώς μόνο από την πλευρά της εμπορευματοποίησης, ήταν η προβληματοποίηση ενός απόλυτου αγαθού, του νερού, το οποίο υπέκυψε κυριολεκτικά απέναντι στο νέο καταναλωτικό υδροβόρο μοντέλο:
-εγκαταλείφτηκαν δημόσιοι τρόποι συλλογής και αποθήκευσης νερού: δημόσια πηγάδια, σουβάλες ή άλλοι ταμιευτήρες
-αγνοήθηκαν συστηματικά τρόποι συγκράτησης των όμβριων υδάτων (π.χ. φράγματα ανάσχεσης) ενώ εξυφάνθηκαν σχέδια και εφαρμογές αντιπλημμυρικών όπως και δεν αξιοποιήθηκαν τα αρχαία υδραγωγεία
-εγκαταλείφθηκαν οι οικιακοί τρόποι συλλογής και αποθήκευσης όπως η στέρνες ενώ καμιά άδεια για οικοδομή δεν προέβλεπε υποχρεωτικά τη στέρνα
-μετατράπηκαν τα πηγάδια σε βόθρους
-έγιναν ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις με αποτέλεσμα την ραγδαία υφαλμύρωση των υπόγειων νερών
-ευνοϊκή μεταχείριση προς τις τουριστικές περιοχές εις βάρος των εναπομενουσών αγροτοκτηνοτροφικών ή μη τουριστικής σημασίας
-διαχωρίστηκε το νερό της λάτρας από το πόσιμο
-ενεργοποιήθηκαν τρόποι μεταφοράς νερού από άλλες περιοχές
-αναδείχθηκε η κατανάλωση του εμφιαλωμένου ως ο μοναδικός τρόπος ασφαλούς κατανάλωσης
Όλες αυτές οι συνέπειες σε όλη την παράλια Ελλάδα, και ιδιαιτέρως για την Αίγινα, δημιούργησαν ένα είδος πολιτικών ηγεμονιών που ταύτισαν την τεχνική άσκησης εξουσίας, με ένα σύμπλεγμα κοινωνικών-πολιτικών-οικονομικών συμφερόντων που είχε βασική αναφορά του την λύση του προβλήματος του νερού. Η μεταπολεμική ηγεμονεύουσα τάξη η οποία υπονόμευσε συστηματικά κάθε παραγωγική δυνατότητα στη χώρα ενδίδοντας στον παρασιτισμό της μονομέρειας του τουρισμού, της οικοδομής και του μεταπρατισμού, μέσα σε μια 50ετία μετέτρεψε τη χώρα σε δυτική αποικία παραθερισμού και θερινής διαμονής. Έτσι, κάθε μαγική λύση θα μπορούσε να είναι κοινώς αποδεκτή, βασίζεται στη μαγική τεχνολογία, στο βαθμό που αυτή υπόσχεται την αέναη και απρόσκοπτη κατανάλωση. Ο υποθαλάσσιος αγωγός στην Αίγινα που είναι ίσως ο πιο συχνός τουριστικός προορισμός δίπλα στην Αττική, έγινε η καραμέλα στο στόμα των τοπικών ομάδων που επιβουλεύονταν την τοπική εξουσία.
Παρόλο που «ο αγωγός είναι προ των πυλών», όπως αναφωνούν οι τοπάρχες με στόμφο χιλίων στρατηγών, σε μια κρίσιμη περίοδο για τη χώρα δίπλα σε βασικές αναφορές τοπικού αγώνα οφείλουν να ειπωθούν κάποια βασικά σημεία που αφορούν στο ίδιο το έργο και την επισφάλεια που αυτό επισύρει:
α) Νερό που πιθανόν να μην είναι αρκετό σε συνθήκες ανόδου του πληθυσμού και των φαντασιακών δυνατοτήτων που πηγάζουν από το υπάρχον καταναλωτικό μοντέλο.
β) Η εγκατάσταση του υποθαλάσσιου αγωγού είναι αναμενόμενο να ξεπεράσει την πρόβλεψη για το κόστος της εφόσον εμφανιστούν νέα προβλήματα. Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για κατασκευή κατά τη διάρκεια της μελέτης και μελέτη κατά τη διάρκεια της κατασκευής (η … γνωστή ομελέτα-«μελετοκατασκευή» που ανεβάζει διαρκώς και απρόβλεπτα το κόστος κατασκευής)
γ) Υπάρχει ρίσκο μεγάλο για πιθανές βλάβες στο βυθό
δ) Πιθανή είναι η μετακύληση του κόστους κατασκευής του στους χρήστες του νέου δικτύου, μέσω ειδικής φορολόγησης ή υπεραύξησης του τιμολογίου.
ε) Επικείμενη, είναι λόγω μνημονίου η ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ-θυγατρικής ΕΥΔΑΠ νήσων και υπαγωγή όλων των υδάτων της ευρύτερης περιοχής υπό τη διαχείριση μιας πολυεθνικής επιχείρησης.
Το έργο αυτό εντάσσεται στη λογική της επέκτασης της εμπορευματοποίησης του νερού και της επέκτασης της εργολαβίας. Δεν είναι έργο υποδομής αλλά αποικιοποίησης του νησιού, στο βαθμό που δεν έχει γίνει μια σοβαρή μελέτη-αποτίμηση των δυνατοτήτων για την επάρκεια την ποιότητα και τη διαχείριση στην κατεύθυνση της αυτοδυναμίας.
Έτσι λοιπόν απέναντι στη λογική της εμπορευματοποίησης του νερού και της σκόπιμης διαχείρισής του στην κατεύθυνση της δημιουργίας νέων «περιφράξεων», η κοινωνία των πολιτών εκτός από την δημόσια αντίθεσή της στις ιδιωτικοποιήσεις οφείλει να θέσει τοπικά τα εξής:
-Μελέτη με τη συνεργασία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και τμημάτων Υδρολογίας των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων για την ουσιαστική σημασία για την ύδρευση του νησιού δίπλα στην ιστορική ανάδειξη των αρχαίων υδραγωγείων
-Συντήρηση και χρήση του νερού σε ταμιευτήρες για την άρδευση, τη λάτρα και τη βοσκή
-Χρηματοδότηση για την κατασκευή στέρνας σε κάθε κτίριο που πληροί τις προϋποθέσεις
-Απαγόρευση της χρήσης πισίνας για συμβολικούς και ουσιαστικούς λόγους
-Συστηματικά χαμηλή ροή στο δίκτυο ειδικά τους θερινούς μήνες
-Κατασκευή φραγμάτων ανάσχεσης των όμβριων υδάτων
-Αγορά δημοτικής υδροφόρας
-Να τεθούν όρια στην άντληση του νερού από τις γεωτρήσεις και να απαγορευτούν εκείνες που συμπίπτουν με τα αρχαία δίκτυα
-Χρηματοδότηση επισκευής και αντικατάστασης του υπάρχοντος δικτύου ύδρευσης
-Χρηματοδότηση για μικρές κατασκευές στα κτίρια για τη μετατροπή μέρους των καθημερινών λυμάτων σε νερό για πότισμα
-Μελέτη για την χρήση του οικιακού νερού της λάτρας για σκοπούς αρδευτικούς
-Επαναχρησιμοποίηση του νερού για αρδευτικούς σκοπούς από τη διύλιση του στο βιολογικό καθαρισμό
-Δημιουργία τοπικών υδρολογικών εργαστηρίων σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα και επίσημους φορείς που επεξεργάζονται σχέδια διαχείρισης, εξοικονόμησης και αποταμίευσης του νερού.
-Μελέτες για την ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής της αυτοδυναμίας με καλλιέργειες που δεν είναι υδροβόρες και ολοκληρώνουν τον κύκλο: παραγωγή αγαθών-επάρκεια κατάλληλου νερού-διάθεση προς την τοπική κοινωνία-ενίσχυση τοπικού εισοδήματος-παραγωγή κλπ.
-Αποκέντρωση της τουριστικής κίνησης και επιδίωξη για την καλλιέργεια ενός αντικαταναλωτικού προτύπου ανθρώπου που επιδιώκει τη γνωριμία με τον τόπο ο οποίος έχει ομορφιές αλλά και προβλήματα, προσπαθεί για την ισχυροποίηση δεσμών ντόπιων και επισκεπτών και απορρίπτει τη μετατροπή του τόπου μας σε νησιού υπηρετών και σερβιτόρων.