αναδημοσίευση
Εκτός από την Αμερική υπάρχουν και οι γείτονες
ΣΥΡΙΑ: Μπορεί ο Ομπάμα να απέκλεισε τη χερσαία επέμβαση, αλλά κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την εισβολή της Τουρκίας με πρόσχημα τους Κούρδους ή του Ισραήλ με πρόσχημα τη Χεζμπολάχ
Του Βαγγέλη Πισσία*
«Μικρής κλίμακας και επικεντρωμένη επιχείρηση»: η φράση-κλειδί, υποτίθεται, των ημερών. Η φράση αυτή του προέδρου Ομπάμα παραδόξως δημιούργησε το αληθές δεδομένο, τη λογική αφετηρία και το επιχειρησιακό πλαίσιο που ορίζει τις μέρες αυτές κάθε δημόσια συζήτηση για τη συριακή κρίση.
Για την πλειονότητα, αν όχι για την σχεδόν ολότητα των πολιτικών αναλυτών, ιδιαίτερα των θεωρούμενων ειδικών και έγκριτων, ο επικείμενος πόλεμος θα περιοριστεί σε μια τιμωρητική επιχείρηση ολίγων ημερών, σε μια χειρουργική επιχείρηση, όπως αρέσκονται τα ΜΜΕ να τη χαρακτηρίζουν. Η επιχείρηση αυτή, με πολιτική ακρίβεια σχεδιασμένη και απολύτως περιγεγραμμένη, θα διαμορφώσει, όπως λέγεται, τον νέο συσχετισμό μεταξύ του καθεστώτος Ασαντ και των αντιπάλων του.
Ο Ασαντ… κοντύτερος
Μετά «πάμε Γενεύη…», όπου ο Ασαντ, λίγο ή πολύ κοντύτερος, αν όχι «τηλεχειριστικά» εξοντωμένος, θα εξαναγκαστεί στη μερική ή και ολική έκλειψή του. Εκεί όπου θα κοπούν και θα μοιραστούν τα πολιτικά, οικονομικά, πολιτισμικά, αν όχι και τα εδαφικά ιμάτια της Συρίας… Κάπου εκεί θα κλείσει, ελπίζουν οι επιτιθέμενοι ανθρωπιστές, το συριακό ζήτημα. Κάπως έτσι, οι ΗΠΑ θα επιβεβαιώσουν, όπως πιστεύουν, την ηγεμονία τους, αποζημιώνοντας συνάμα τους εκεί γύρω συμμάχους τους. Αυτούς που τώρα αγωνιούν, αναζητώντας τρόπους να εξέλθουν από τον συριακό τους βάλτο, να διαχειριστούν τη στρατηγική αιγυπτιακή αστοχία τους, να ανακτήσουν το απολεσθέν περιφερειακό όνειρό τους και τα διαφυγόντα κέρδη τους.
Είναι όμως αυτή μια αληθής και σχετικά πλήρης «εικόνα στιγμής» της κορυφούμενης συριακής κρίσης; Είναι άραγε αυτό -και μόνον αυτό- το σχέδιο της «μικρής κλίμακας και επικεντρωμένης επιχείρησης»; Και εάν είναι μόνον αυτό, είναι άραγε βέβαιο, έστω πολύ πιθανό, να είναι αυτή και η εξέλιξή της;
Για να μάθεις την αλήθεια, τις περισσότερες φορές, είναι καλό να ακούς ή να διαβάζεις σωστά αυτά που λένε εκείνοι με τους οποίους διαφωνείς κι ακόμη περισσότερο οι αντίπαλοί σου.
Ο πρόεδρος Ομπάμα, εκτός από την αναφερόμενη πιο πάνω κατηγορηματική δήλωσή του, είπε ακόμη προς το αμερικανικό έθνος ότι «δεν θα υπάρξουν χερσαίες δυνάμεις, θα υπάρχει ημερομηνία λήξης και η Αμερική δεν θα αναλάβει την ευθύνη για τον εμφύλιο που διεξάγεται εδώ και καιρό». Ομως, τι να εννοεί άραγε αυτή η συμπληρωματική, διευκρινιστική όπως παρουσιάζεται, πλανηταρχική δήλωση; Και τι άραγε να περιέχει, εάν διαβαστεί και ερμηνευτεί σωστά, πέρα από τον ισχυρισμό του ότι δεν θα εισβάλουν στη Συρία αμερικανικές χερσαίες δυνάμεις μετά την ημερομηνία λήξης της επιχείρησης και ότι οι ΗΠΑ δεν θα αναλάβουν την ευθύνη του εμφύλιου πολέμου που θα συνεχίσει να διεξάγεται και μετά τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ;
Αραγε, από αυτήν την ανάγνωση των δηλώσεων Ομπάμα δεν προκύπτει λογικά και αβίαστα ένα πολύ πιθανό, όμως ριζικά διαφορετικό ενδεχόμενο από αυτό που διαχέουν τα ΜΜΕ; Το βάσιμο και υψηλής πιθανότητας δηλαδή ενδεχόμενο να υπάρξουν χερσαίες επιχειρήσεις όχι από τις ΗΠΑ αλλά από συνορεύουσες χώρες, ιδιαίτερα από την Τουρκία, οι οποίες είναι λογικό να μην αρκεστούν στην ηθική ικανοποίηση που θα τους προσφέρει η κατά δήλωσιν Ομπάμα «μικρής κλίμακας και επικεντρωμένη επιχείρηση».
Το ενδεχόμενο αυτό, κατά τη γνώμη μας, δεν είναι αυθαίρετο, δεν είναι ούτε σκοτεινό, συνωμοσιολογικό και δεν αποτελεί «εθνική προκατάληψη». Οι εχθρικές προς τη Συρία χώρες, που ξεκίνησαν πριν από 2 χρόνια να απεργάζονται την πτώση του καθεστώτος Ασαντ, η Τουρκία ιδιαίτερα, έχουν μεγάλα θέματα να τακτοποιήσουν με αυτήν, αλλά και εντός αυτής, πέρα και από την ανατροπή του. Στα πρώτα περιλαμβάνονται ο γεωπολιτικός σουνιτικός άξονας Βορρά-Νότου (Τουρκίας-Αραβικής χερσονήσου), οι αγωγοί μεταφοράς υδρογονανθράκων κ.ά. Στα δεύτερα, η κουρδική βορειο-ανατολική περιοχή της Συρίας. Δεν είναι συνεπώς λογικό, άρα και πολύ πιθανό, η Τουρκία να ισχυριστεί «άξαφνα» ότι δέχτηκε και αυτή επίθεση (χημική ή κάποιου άλλου είδους…) από τη Συρία, συνεπώς υποχρεούται να ξεκινήσει χερσαίες επιχειρήσεις;
Το Ισραήλ από την πλευρά του, αν και προσβλέπει στο να βγάλουν οι άλλοι τα κάστανα από τη φωτιά, έχει και αυτό μεγάλα θέματα να επιλύσει: με τη Χεζμπολάχ (με φόντο το Ιράν) πρωταρχικά και, βέβαια, με αυτά που μπορεί να του προκύψουν μετά τη λήξη του τακτικού πολέμου, από μία ανεξέλεγκτη υπερτροφία των σαλαφιστών στα σύνορά του με τη Συρία.
Ο Τζον Κέρι, μετά τη δήλωση Ομπάμα, είπε κι αυτός τη δική του αλήθεια για τη σχεδιαζόμενη επιχείρηση: «Εχει σημασία για το Ισραήλ… έχει σημασία για τους στενούς μας φίλους, την Ιορδανία, την Τουρκία και τον Λίβανο» (να προσθέσουμε εμείς το Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία)… Ο Ταγίπ Ερντογάν, από την πλευρά του κι αυτός, είπε ότι «μια επέμβαση θα έπρεπε να γίνει κατά το υπόδειγμα του Κοσόβου… Επέμβαση μιας ή δύο ημερών δεν αρκεί, ο στόχος είναι να εξαναγκαστεί το καθεστώς να εγκαταλείψει την εξουσία».
Είναι συνεπώς λογικό, διαβάζοντας κανείς αυτές τις δηλώσεις, να συμπεράνει ότι η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται μόνο για την εξασθένιση του Ασαντ, ώστε να βελτιωθούν απλά και μόνο οι όροι της διαπραγμάτευσης μαζί του. Είναι ακόμη περισσότερο λογικό η Τουρκία να μην πιστεύει ότι ο Ασαντ μπορεί να αποδυναμωθεί εάν απλά και μόνο βομβαρδιστεί αλλά δεν πέσει.
Τουρκικές ανησυχίες
Είναι τέλος λογικό η Τουρκία να σκέφτεται ότι εάν ο Ασαντ αντισταθεί, αντέξει και δεν ανατραπεί, τότε θα αποβεί ισχυρότερος από πριν και ότι η ισχυροποίησή του δεν προμηνύει κανένα όφελος γι’ αυτήν, αντίθετα προδικάζει σημαντικές γεωοικονομικές και γεωπολιτικές απώλειες.
ΗΠΑ, περιφερειακά αουτσάιντερ και βέβαια η Αλ-Νούσρα σε ρόλο μόνιμα αποσταθεροποιητικό, περιδινούνται σ’ έναν μακράς πνοής πόλεμο.
Σε αυτήν τη συνορεύουσα με τον πόλεμο χώρα, οι παραπάνω εντέχνως αποσιωπούμενες πιθανότητες, έστω μόνον πιθανότητες, ενδιαφέρουν κανέναν; Εάν ναι, οι δράσεις για την απομείωσή τους και η ενεργός υποστήριξη μιας ειρηνικής πολιτικής λύσης δεν θα έπρεπε να είχαν διαφανεί; Γιατί, πέρα από τη γνωστή ενδοτικότητα της κυβέρνησης και την επικοινωνιακή αντιπαλότητα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εμείς, καμία, απολύτως καμία κινητικότητα ή «κινηματικότητα» δεν βλέπουμε να διαγράφεται στον σκοτεινό ορίζοντα.
* Δρ Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, συντονιστής της πρωτοβουλίας «Ενα καράβι για τη Γάζα- F.F.C.» και της πρωτοβουλίας «Ειρήνη για τη Συρία»