Αναδημοσιεύουμε από την εφημερίδα των συντακτών ένα πολύ κατατοπιστικό άρθρο για τη χρεωκοπία Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ισπανία, που αναφέρεται τόσο στην επιδίωξη μετακύλισης του χρέους με κατά κεφαλήν οφειλή (με τις αναλογίες τοπικών μνημονίων) όσο στις προσπάθειες των κατοίκων που αντιστέκονται σ’ αυτή τη μεθόδευση: από τη μια αρνούνται το χρέος κι από την άλλη οργανώνονται σε εθελοντική βάση για εργασίες μέσα στην κοινότητα. Η αλήθεια είναι ότι χωρίς ένα πολιτικό σχέδιο μαζικού κοινωνικού συνδικαλισμού και απαίτησης ώστε τα χρήματα να εισέρχονται μόνο για τις υποδομές της κοινότητας κι όχι για τους εργολάβους, ο εθελοντισμός του ρεφενέ είναι αδιέξοδος, όμως με αυτόν τον τρόπο δίνεται η προσπάθεια για την πολιτισμική συνέχεια των κοινοτήτων που απαιτεί μια σύγχρονη πολιτική των πολιτών. Από την άλλη να μην ξεχνάμε ότι σ’ αυτή τη χώρα είχε συμβεί η τελευταία κλασική επανάσταση (1936) από τη δράση κυρίως του αναρχικού κινήματος, που πήρε διεθνείς διαστάσεις και ανέδειξε με επιτυχή αποτελέσματα -εν μέσω πολέμου με τους φασίστες, βομβαρδισμών από τους ναζί, εμποδίων από τα αστικοδημοκρατικά καθεστώτα της Ευρώπης και και εκκαθαρίσεων από τους σταλινικούς- τα αγαθά της συνεργασίας, της άμεσης δημοκρατίας και της αλληλέγγυας οικονομίας. Όλο και κάτι έχει απομείνει από το ηττημένο παρελθόν της ανθρωπότητας…
σχεδία
28/07/13 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Δήμοι πνιγμένοι στα χρέη
ΙΣΠΑΝΙΑ Η κρίση, με όλα τα παρελκόμενά της, έχει εξαπλωθεί και στις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες την παλεύουν, αλλά αρνούνται να επωμιστούν μνημόνια και όρους για τη χρηματοδότησή τους
Της Ελλης Πάνου
Το Μοναστέριο ντε λα Σιέρα, στη βόρεια επαρχία Μπούργος, είναι η πλέον χρεωμένη κατά κεφαλήν κοινότητα στην Ισπανία. Ο καθένας από τους 48 κατοίκους του θα έπρεπε να συνεισφέρει 8.520 ευρώ για να ξοφλήσει το χρέος, το οποίο συσσωρεύτηκε την περίοδο που δήμαρχος ήταν ο Χεσούς Μαρία Εστεμπάν, εκλεγμένος με το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα.
Ο Εστεμπάν έβαλε μπροστά ένα σχέδιο για να προσελκύσει επισκέπτες στο χωριό του: την κατασκευή ενός μικρού ξενοδοχείου με θέα στον ταμιευτήρα που σκόπευαν να κατασκευάσουν τότε οι Αρχές της περιφέρειας της Καστίλης. Οταν όμως ξέσπασε η κρίση, το 2008, τα κονδύλια στέρεψαν και ο ταμιευτήρας δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ετσι κι αλλιώς το έργο θα ήταν άχρηστο χωρίς το κοντινό φράγμα στον ποταμό Αρλάνθα, που βρίσκεται ακόμα υπό κατασκευήν. Παρ’ όλα αυτά ο δήμος αποφάσισε να προχωρήσει την ανέγερση του ξενοδοχείου. Το πρόβλημα που ανέκυψε ωστόσο ήταν ότι χωρίς τον ταμιευτήρα για να προσελκύσει τουρίστες, δεν ήταν δυνατόν το τοπικό δημοτικό συμβούλιο να μπορέσει να συγκεντρώσει τα 400.000 ευρώ που ήταν το κόστος του ξενοδοχείου.
48 κάτοικοι – 400.000 χρέος
Κατά μία έννοια, η περίπτωση του Μοναστέριο διαφέρει από τις άλλες των υπερχρεωμένων δήμων. Η κοινότητα έχει συγκεντρώσει ένα κονδύλι 221.000 ευρώ, έχει επιλέξει όμως να το καταθέσει στην τράπεζα για να εισπράττει τόκους, αντί να ξεπληρώνει τις δόσεις του 15ετούς δανείου που πήρε για την ανέγερση του άδειου ξενοδοχείου της. Σε αυτό που ελπίζουν οι κάτοικοι είναι να μπορέσουν να αντέξουν μέχρι να φτιαχτεί ο ταμιευτήρας και να αρχίσουν να φθάνουν οι επισκέπτες, αποφεύγοντας έτσι στην υπό αυστηρούς όρους προσφυγή στο ταμείο διάσωσης που έχει συγκροτήσει η κυβέρνηση για τις περίπου 500 πόλεις και δήμους που έχουν χρεοκοπήσει.
Η πλειονότητα των υπερχρεωμένων τοπικών συμβουλίων βρίσκονται κατά μήκος των μεσογειακών ακτών -κυρίως στην Ανδαλουσία και τη Βαλένθια- που επλήγησαν ιδιαίτερα από την κατάρρευση του κατασκευαστικού τομέα και της αγοράς ακινήτων. To 2012, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών της Ισπανίας, 8.116 πόλεις, κωμοπόλεις και κοινότητες κατέγραψαν αύξηση 2% στα εισοδήματά τους, ενώ έχουν μειώσει τις δαπάνες κατά 5,6%.
Περικοπές και απολύσεις
Τα θύματα αυτής της «επιτυχίας» ήταν οι 75.000 εργαζόμενοι που έχασαν τις δουλειές τους από τον Ιανουάριο του 2011 μέχρι τον Ιούλιο του 2012, μια περίοδο που οι επενδύσεις σε τοπικό επίπεδο μειώθηκαν κατά 20%!
Σε πόλεις, όπως το παραλιακό θέρετρο Τορεβιέχα του Αλικάντε, γράφει η El Pais, οι δημοτικοί σύμβουλοι προχώρησαν σε περικοπές των μισθών τους κατά 30% και μείωσαν κατά 40% τις θέσεις πλήρους απασχόλησης. Η ιστορία είναι ίδια σε όλη τη χώρα, με τις τοπικές αρχές να έχουν επιδοθεί σε ένα όργιο λιτότητας, να επαναδιαπραγματεύονται συμβόλαια με εργολάβους, να μεταθέτουν την αγορά προμηθειών και μηχανημάτων. Πέρυσι, η Ομοσπονδία Δήμων και Επαρχιών -με τη στήριξη της κυβέρνησης- έδωσε εντολή σε 3.457 τοπικά συμβούλια να επενδύσουν μόνο σε βιώσιμα σχέδια, που δεν θα επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό τους με χρέη.
Σε αυτό το περιβάλλον της ύφεσης τα σχέδια αυτά είναι από ελάχιστα έως ανύπαρκτα και οι δήμαρχοι έκτοτε προσπαθούν, με κάθε τρόπο, απλώς να κρατήσουν το κεφάλι τους πάνω από το νερό για να μην πνιγούν από τα χρέη. Ο Ραφαέλ Γκαρθία, στέλεχος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, δήμαρχος της Νοΐα στη Γαλικία, εξοικονόμησε χρήματα παριστάνοντας και τον επιστάτη στο δημοτικό σχολείο της πόλης του για τρεις ώρες κάθε απόγευμα, στη θέση του απολυμένου υπαλλήλου του. Οταν εξελέγη δήμαρχος το 1999 σε ηλικία 25 ετών, το χρέος της πόλης αυξήθηκε κατά 110%.
Το Αγκιλάρ ντε Σεγάρα, κοντά στη Βαρκελώνη, με 250 κατοίκους, είναι η δεύτερη πιο χρεωμένη κοινότητα στην Ισπανία, με κατά κεφαλήν χρέος 8.344 ευρώ. Το τοπικό συμβούλιο αποφάσισε το 2006 να επενδύσει 1,9 εκατομμύρια ευρώ για να αποκτήσει τις δικές του εγκαταστάσεις παραγωγής ηλιακής ενέργειας. Η κοινότητα σήμερα απασχολεί μόνο μία γραμματέα και έναν υπάλληλο, και οι δύο με συμβάσεις μερικής απασχόλησης, προσπαθεί να μειώσει τις δαπάνες στο ελάχιστο αποφεύγοντας περαιτέρω δανεισμό και ελπίζει ότι όταν ξοφληθούν τα ηλιακά πάνελ θα παράξουν αρκετά έσοδα ώστε να καταφέρει το χωριό να αναπτύξει και τον τουρισμό.
Ο ιός της λιτότητας
Η κυβέρνηση προσπάθησε να προωθήσει σχέδιο ένωσης δήμων και κοινοτήτων, αλλά αναγκάστηκε να υποχωρήσει όταν οι τοπικές αρχές επαναστάτησαν. Αλλωστε, επισημαίνει ο καθηγητής διοικητικού δικαίου Χουάν Αλφόνσο Σανταμαρία, ένα τέτοιο σχέδιο και δεν θα έλυνε τα προβλήματα και θα άνοιγε νέες πληγές, αφού «οι κοινότητες που θα καταδικάζονταν σε θάνατο είναι η εκλογική βάση των πολιτικών κομμάτων και, επομένως, πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να διαλυθούν από οποιοδήποτε κόμμα εξουσίας».
Οσο, λοιπόν, οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι σε όλα τα επίπεδα συνεχίζουν τις ατέρμονες συζητήσεις για μεταρρυθμίσεις, ο ιός της λιτότητας συνεχίζει να μεταδίδεται από πόλη σε πόλη και από χωριό σε χωριό. Ο δήμαρχος της Χιγκέρα ντε Καλατράβα στην Ανδαλουσία μείωσε τον μισθό του από 1.000 σε 500 ευρώ τον μήνα, δίνοντας τα υπόλοιπα σε οικογένειες που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Η Καλβιά, στη Μαγιόρκα, έκλεισε τη δημοτική της βιβλιοθήκη, η γειτονική της κοινότητα Σολέρ δεν μπορεί πλέον να πληρώσει για τις φωτοτυπίες της, ο δήμαρχος της Μαδερουέλο στη Σεγκόβια παραβίασε όλους τους κανονισμούς και άνοιξε δημοτικό εστιατόριο σε δασική έκταση, βαφτίζοντάς το «φυσικό πάρκο» για να αυξήσει τα έσοδα του δήμου.
Εθελοντισμός – συλλογικότητα
Το άλλο πρόσωπο της επαρχιακής Ισπανίας είναι οι 3.600 αγροτικές της κοινότητες, που δεν διοικούνται από τοπικά συμβούλια. Χωρίς δικούς τους πόρους, επιβιώνουν χάρη στον εθελοντισμό και την προσφορά των ίδιων των κατοίκων, μια παράδοση που κρατάει από τον Μεσαίωνα. «Πολλές κοινότητες στην Καστίγια Λεόν δημιουργήθηκαν με αυτό τον τρόπο», λέει ο καθηγητής Κάρλος Γκονζάλες Αντόν. «Ο συνεταιρισμός και η συνεργασία «εφευρέθηκαν» πολλά πολλά χρόνια πριν. Οσοι αρνούνταν τότε να συμμετάσχουν, τιμωρούνταν, αναλαμβάνοντας, για παράδειγμα, την υποχρέωση να παραχωρούν δωρεάν γάλα. Ηταν ένας τρόπος να ωθήσεις τον κόσμο να συνεργαστεί για το κοινό καλό».
Ετσι γίνεται στη μικρή κοινότητα του Τρεμόρ ντε Αμπάχο, που δεν νοιάζεται ούτε για τις περικοπές ούτε για τη λιτότητα, αφού βασίζεται στη συλλογική δουλειά. «Τοιχοκολλούμε, συνήθως κάθε Σάββατο, ανακοινώσεις με τις δουλειές που πρέπει να γίνουν κι όλοι έρχονται», λέει ο επικεφαλής της ένωσης των κατοίκων. «Ζητάμε, για παράδειγμα, βοήθεια για τον καθαρισμό των αποχετεύσεων, την επισκευή της εκκλησίας, την κατασκευή καταφυγίου στο δάσος. Αυτό το χωριό θα είχε εξαφανιστεί εδώ και καιρό εάν δεν δουλεύαμε όλοι μαζί, εάν δεν προσφέραμε τον χρόνο μας και τις ικανότητές μας».