ΚΥΠΡΟΣ 2013 : Η ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ
H oικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2012 υπήρξε η μεγαλύτερη που γνώρισε η κυπριακή δημοκρατία σ’ όλη την ιστορία της. Κύρια αιτία γι’ αυτό ήταν η έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα που κουρεύτηκαν την άνοιξη του 2012.
Το Σεπτέμβριο του 2011 η κυπριακή οικονομία υποβαθμίστηκε απ’ όλους τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης . Είχε προηγηθεί η μεγάλη έκρηξη στη βάση « Ευάγγελος Φλωράκης». Παρά τον μικρό της πληθυσμό και την επίσης μικρή της οικονομία είχε έναν ιδιαίτερα αναπτυγμένο τραπεζικό τομέα. Μετά το κούρεμα του ελληνικού χρέους το 2012 η έκθεση των κυπριακών τραπεζών σ΄ αυτό άγγιξε τα 22δις ευρώ , ποσό μεγαλύτερο από το Α.Ε.Π της Κύπρου. Το δάνειο που είχε λάβει η Κύπρος από τη Ρωσία ύψους 2,5 ευρώ , ικανό να για να καλύψει τις δανειακές ανάγκες της Κύπρου μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2013 ήταν πλέον ανεπαρκές. Μετά την υποβάθμιση της κυπριακής οικονομίας από τον οίκο Μoodys 13 Μαρτίου του 2012 , η Κύπρος αιτήθηκε την ένταξη της στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Αντιπροσωπεία της Τρόικας έφτασε στο νησί στις 25 Ιουνίου 2012 και διαπραγματεύτηκε με την κυβέρνηση τους όρους του δανείου. Η κυπριακή κυβέρνηση εξέφρασε τη διαφωνία της με το αρχικό σχέδιο και οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν τους επόμενους μήνες. Στις 30 Νοεμβρίου 2012 η κυπριακή κυβέρνηση συμφώνησε με τη τρόικα στους όρους διάσωσης της κυπριακής οικονομίας απλά να συμφωνηθεί το ακριβές ποσό της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. H συμφωνία περιλάμβανε λήψη μέτρων όπως περικοπές σε μισθούς και κοινωνικές παροχές, επιπλέον φορολόγηση ειδών πολυτελείας, καυσίμων, τυχερών παιχνιδιών κ.λ.π
16 Μαρτίου 2013 επήλθε συμφωνία με την κυπριακή κυβέρνηση στο ποσό των 10 δις ευρώ. Αποφασίστηκε ακόμα να αντληθούν 5,8 δις ευρώ με φορολόγηση – κούρεμα καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες. Το κούρεμα ορίστηκε στο 6,7% για καταθέσεις έως 100.000 ευρώ και 9.9 % για καταθέσεις που υπερβαίνουν τα 100.000 ευρώ. Η συμφωνία απορρίφθηκε από το κυπριακό κοινοβούλιο στις 9 Μαρτίου 2013 με 36 ψήφους κατά (19 ΑΚΕΠ , 8 ΔΗΚΟ , 5 ΕΔΕΚ, 2 ΕΥΡΩΚΟ , 1 Κίνημα Οικολόγων , 1 Ανεξάρτητος , 19 Αποχές και μία απουσία)
Στις 25 Μαρτίου οι Υπουργοί Οικονομικών κατέληξαν σε καινούργιο σχέδιο με βάση το οποίο κουρεύονται κατά 40% οι καταθέσεις των κυπριακών τραπεζών που υπερβαίνουν τα 100.000 ευρώ και συγχωνεύονται οι τράπεζες Κύπρου και Λαϊκή. Μετά τις αρνητικές εξελίξεις για την κυπριακή οικονομία ξεκίνησε δικαστική έρευνα για την απόδοση ευθυνών στους υπαίτιους.
2 Απριλίου 2013 παραιτήθηκε ο Υπουργός Οικονομικών Μ. Σαρρής. Στην ίδια περίοδο, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Χαραυγή, συγγενικά πρόσωπα του Προέδρου Αναστασιάδη φυγάδευσαν από τις κυπριακές τράπεζες 21.000.000 ευρώ λίγο πριν αποφασιστεί το κούρεμα.
Η κυπριακή κρίση απείλησε ακόμα και με έξοδο της χώρας από το ευρώ και δημιούργησε ανησυχίες για επέκταση της κρίσης σε όλη την ευρωζώνη. Οι εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης με επικεφαλής τη Γερμανία δεν έκαναν βήμα πίσω από την απαίτηση για κούρεμα των καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ ώστε να συναινέσουν στην παροχή βοήθειας στην Κύπρο. Η κυβέρνηση Αναστασιάδη προχώρησε στο σπάσιμο της Λαϊκής Τράπεζας σε «καλή» και «κακή».
Το τραπεζικό σύστημα ήταν 8 φορές πάνω από το ΑΕΠ της χώρας το οποίο στηρίχτηκε στην προσέλκυση κεφαλαίων από το εξωτερικό προσφέροντας offshore υπηρεσίες.
Το σενάριο κουρέματος των καταθέσεων αποτελεί αρχική ιδέα του ΔΝΤ που πίστευε ότι χωρίς κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να γίνει βιώσιμο το κυπριακό χρέος. Αυτό είχε καταθέσει η εκπρόσωπος του Ταμείου στην Τρόικα Ντέλα Βελκαλέσκου , στις κυπριακές τράπεζες ήδη από τα μέσα του 2012. Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών από τις 17 Μαρτίου 2013 με έγγραφο προς την Μπούτεσταγκ , ζητούσε οι καταθέτες να συνεισφέρουν άμεσα και ενεργά στη χρηματοδότηση του τραπεζικού τομέα. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι κάτι τέτοιο είχε ήδη συμφωνηθεί από τον Νοέμβριο – Δεκέμβριο του 2012 , δηλ. επί κυβέρνησης Χριστόφια.
Στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής τον περασμένο Μάρτιο ο Αναστασιάδης είχε συνάντηση με την Μέρκελ όπου του ξεκαθαρίστηκε ότι οι Ευρωπαίοι έδιναν τα 10 από τα 17 δις που χρειάζονταν για να κλείσει η τρύπα της κυπριακής κρίσης και ότι τα υπόλοιπα 7 δις θα έπρεπε να βρεθούν από την κυπριακή πλευρά , πράγμα αδύνατο αν δεν φορολογούνταν οι καταθέσεις των τραπεζών. Ο Αναστασιάδης πήγε στο Εurogroup πιστεύοντας ότι το κούρεμα των καταθέσεων θα ήταν μικρό. Περίπου 3,5 % για ποσά μκρότερα των 100.000 ευρώ και 7% για πάνω απ’ αυτό. H ψυχρολουσία αρχικά προήλθε από την Κριστίν Λαγκάρντ η οποία απαιτούσε κούρεμα 40%.
Από πλευράς Ε.Ε ο Ζοζέ Μπαρόζο είχε ζητήσει να καταρτιστεί ένα εναλλακτικό πρόγραμμα βοήθειας προς την Κύπρο χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ. Αυτό συνάντησε ισχυρή αντίσταση από την πλευρά του Βερολίνου που θεωρούσε ότι καλύτερα πρόγραμμα με το Ταμείο παρά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο Αναστασιάδης απείλησε ν’ αποχωρήσει στο άκουσμα ενός τέτοιου ποσοστού , τον συγκράτησε όμως ευρωπαίος τεχνοκράτης Asmushen λέγοντάς του ότι η Λαϊκή Τράπεζα βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση και δεν θα μπορούσε να στηριχτεί από τον μηχανισμό έκτακτης βοήθειας. Στην περίπτωση αυτή η Λευκωσία θα έπρεπε να βρει το 30 δις για να καλύψει τα κενά των τραπεζών. H επιμονή του Αναστασιάδη στις διαπραγματεύσεις ήταν να μην ανέβει ψηλά ο φόρος για τα ποσά άνω των 100.000 ευρώ , επιμονή που προκάλεσε αλγεινή εντύπωση. Η πρότασή του ήταν ότι το ψυχολογικό και συμβολικό όριο είναι το 10% , το οποίο δεν πρέπει να φθάσουμε. Συμβιβαστική πρόταση μπήκε στο τραπέζι από τον Όλι Ρεν. 3% για ποσό μέχρι 100.000 ευρώ , 5% από 100.000 – 500.000 και 7% άνω των 500.000. H κίνηση του Όλι Ρεν προσπάθησε ν’ αποτρέψει το γεγονός ότι αν περπατούσε η πρόταση των Γερμανών και ΔΝΤ θα είχαμε μαζική φυγή κεφαλαίων από την Κύπρο και επιπλέον θα κατέστρεφε τους μικρούς καταθέτες. Η πρόταση Ρεν στηρίχτηκε από τις χώρες του Νότου , από την ΕΚΤ και τον ευρωπαίο επίτροπο Ντάσελμπομ. Παρ ‘ όλα αυτά οι Γερμανοί συνεπικουρούμενοι από τους Φιλανδούς , τους Σλοβάκους δεν ήταν ικανοποιημένοι και συνέχισαν τις πιέσεις. Ο πρόεδρος του Eurogroup έκανε νέα πρόταση για 5-7% ως 100.000 και για 12,5 πάνω από 100.000. Ο Αναστασιάδης παρέμεινε αμετακίνητος από την αρχική του θέση για φόρο που δεν ξεπερνάει το 10%. Σύμφωνα με το ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ «Ο Αναστασιάδης ήταν αμετακίνητος σημειώνει κοινοτική πηγή , παρούσα στη συζήτηση. Το 9,9% μοιάζει αστείο προσθέτει. Μόλις φθάσαμε σ’ αυτό και αφαιρέθηκαν τα 1,4 δις ευρώ που θα έχαναν οι κάτοικοι των ομολόγων ήταν πλέον εύκολο να βρεθεί το 6,75 % ως φόρος για τα ποσά κάτω των 100.000 ευρώ.» ( ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ , )
H κυπριακή κρίση δεν είναι σε καμιά περίπτωση μια στενά οικονομική κρίση. Σχετίζεται άμεσα με τις ίδιες τις προοπτικές ανεξαρτησίας και του πολιτικού μέλλοντος του κυπριακού κράτους. Αν το σχέδιο διχοτόμησης που ονομάστηκε σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε κατηγορηματικά από την συντριπτική πλειοψηφία του κυπριακού λαού , οδηγώντας σε μια σοβαρή ήττα τα ιμπεριαλιστικά σχέδια ΗΠΑ και Ε.Ε και τους εκσυγχρονιστές σε Ελλάδα και Κύπρο που τα υποστήριξαν, τίποτα δεν αποκλείει την επαναφορά τους με διαφορετική μορφή και με την ίδια πάντα στόχευση: τη διχοτόμηση και την εκ νέου αποικιοποίηση του νησιού. Σε μια εποχή που μέσω των μνημονίων θα προωθηθεί η ακραία εξαθλίωση του κυπριακού λαού , αυτό είναι και μια ιδανική ευκαιρία για την επαναφορά ενός νέου σχεδίου Ανάν. Πολύ περισσότερο που η ανακάλυψη του φυσικού αερίου βρίσκεται στα χέρια ισραηλινών εταιριών αλλά και της γαλλικής ΤOTAL. Ασφαλώς έξω από αυτό το παιχνίδι δεν θα είναι η Τουρκία όπως δείχνουν οι δηλώσεις Νταβούτογλου και Ερντογάν
Περισσότερο από κάθε άλλη χώρα το κυπριακό μνημόνιο είναι μια πολιτική και όχι στενά οικονομική υπόθεση.
ΧΡ.ΡΕΠΠΑΣ
για το ας το πούμε “πολιτικό καφενείο” στην Αίγινα