Το τελευταίο διάστημα πολύ ντόρος γίνεται με τις καθιερωμένες “τελετές μνήμης” που διοργανώνουν η Χρυσή Αυγή και άλλες ακροδεξιές οργανώσεις στο Μελιγαλά. Η Χρυσή Αυγή δείχνει να ταυτίζεται πλήρως με τα Τάγματα Ασφαλείας και να επιθυμεί τα δικά της Τάγματα Εφόδου να πατήσουν στην παράδοση των Ταγμάτων. Η Χρυσή Αυγή διαστρεβλώνει την ιστορία λέγοντας ότι σκοπός των Ταγμάτων ήταν να σώσουν την χώρα από τον κομμουνισμό, ο αληθινός σκοπός του ήταν η συνεργασία με τους Γερμανούς και η καταδυνάστευση των Ελλήνων. Το παρακάτω κείμενο από το βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου, Άρης, ο αρχηγός των ατάκτων παρουσιάζει την προδοτική στάση των Ταγμάτων στην Πελοπόννησο.

 

Τζάκια

 Ο μεγάλος λειμώνας των Ταγμάτων είναι η Πελοπόννησος. Εδώ η κατάσταση είναι ιδιάζουσα ο ΕΛΑΣ αγωνίζεται να υπάρξει στις πλέον αντίξοες συνθήκες. Η Πελοπόννησος δεν προσφέρεται για αντάρτικο καθώς δεν έχει τους συνεχόμενους ορεινούς όγκους της ηπειρωτικής Ελλάδας και διαθέτει πολύ πυκνότερο συγκοινωνιακό δίκτυο.

Επίσης η προσοχή των Γερμανών στην περιοχή είναι ιδιαιτέρως αυξημένη καθώς εδώ αναμένεται -ανά πάσα στιγμή- απόβαση των Συμμάχων για αυτό η πυκνότητα των ξένων στρατευμάτων είναι η μεγαλύτερη την Ελλάδα, με εξαίρεση την Κρήτη, το πλωτό φρούριο.

Όμως η πιο σοβαρή ανάσχεση για ένοπλο αγώνα είναι ότι παρά την τοπική αγωνιστική παράδοση του 1821 υπάρχει ένας βαθύτατος συντηρητισμός των κατοίκων, που τους κάνει επιφυλακτικούς σε κάθε επαναστατική πρωτοβουλία. «Εδώ είναι ο Μοριάς του Κώτσου».

Η περιοχή με το μεγαλύτερο ποσοστό βασιλοφρόνων σε όλη την Ελλάδα. Εδώ δημιουργήθηκαν τα πρώτα «τζάκια» μετά την Επανάσταση του 1821 -η μετάλλαξη του κοτζαμπασισμού-, από εδώ βγαίνουν οι περισσότερες κρατικές κεφαλές, πρωθυπουργοί, υπουργοί, στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, αξιωματικοί του στρατού και των Σωμάτων Ασφαλείας. Ενδεικτικό είναι ότι στην Πελοπόννησο αδρανούν 1.000 περίπου μόνιμοι αξιωματικοί του στρατού.

 

Οι κεφαλές δεν ξεκινάνε

 

Οι ντόπιοι πολιτικοί και στρατιωτικοί παρακολουθούν τις εξελίξεις στα μέτωπα του Πολέμου, συστήνουν διαρκώς αυτοσυγκράτηση και αποδοκιμάζουν κάθε κίνηση αντίστασης. Οι προσπάθειες του ΕΔΕΣ να δημιουργήσει ανταρτοομάδες στην Πελοπόννησο, με τον συνταγματάρχη Κ. Γεωργίου και τις αγγλικές ευλογίες, απέτυχαν- την ίδια τύχη είχαν και οι προσπάθειες της ΕΚΚΑ. […]

 

Ταξικά

Όπου αντάρτικο και αντίδραση

Στην Πελοπόννησο αναβιώνει η διαμάχη του 1821 μεταξύ κοτζαμπάσηδων και Κλεφτών, καθώς θα αναπτυχθούν οι πολυπληθέστερες αντιεαμικές οργανώσεις, βασιλικές, ακροδεξιές: ΕΟΒ (Εθνική Οργάνωσις Βασιλοφρόνων), Εθνική Κίνηση, Εθνική Φάλαγξ, ΒΑΜ (Βασιλικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), ΕΑΜΕ (Εθνικόν Αντικομουνιστικόν Μέτωπον Ελλάδος), ΠΑΟΚ (Πατριωτική Απελευθερωτική Οργάνωσις Κορινθίας) και πλήθος άλλες, οι οποίες θα συγκλίνουν τελικώς στα Τάγματα Ασφαλείας.

Ούτε μία σφαίρα δεν θα ρίξουν έως το τέλος της Κατοχής εναντίον των κατακτητών. Ούτε μία. Τα κίνητρα όλων αυτών των οργανώσεων είναι καθαρώς ταξικά όπως ακριβώς διατυπώνονται στις διακηρύξεις τους: «Μην ακολουθείτε τους ανυπόδητους αλήτας! Σκοπός των είναι ν’ αρπάξωσι τας περιουσίας». (Μπρούσαλης). Εχθρός είναι μόνο ο ΕΛΑΣ. Ο αντικομουνιστής συγγραφέας Κ. Καλαντζής στιγματίζει με παρρησία το φαινόμενο: «Έχω πει κι αλλού την γνώμην μου για την ολιγωρία που έδειξε η Δεξιά κατά τους χρόνους της Κατοχής. Θα την πω κι εδώ, με το ίδιο θάρρος. Θα πω λοιπόν ξανά πως η Δεξιά ξύπνησε αργά. Και ξύπνησε όχι για να σώσει το έθνος, αλλά τα συμφέροντα της ολιγαρχίας». (Φ. Γρηγοριάδης, Αντίστασίς)

Όλα τα άλλα περιττεύουν. Η πιο ελπιδοφόρα εξωεαμική οργάνωση της Πελοποννήσου είναι ο Ελληνικός Στρατός(ΕΣ). Προήλθε από μια κίνηση κατώτερων αξιωματικών στη νότια περιοχή, με πρωτεργάτη τον λοχαγό Σταύρο Νικολόπουλο. Οι αξιωματικοί του ΕΣ διατηρούν επαφή με το ΕΑΜ, και με πυκνές βρετανικές ρίψεις δημιουργούν τον Μάιο του 1943 ένα δικό τους ένοπλο τμήμα περίπου 300 ανδρών. Από το Βουνό προσφέρουν την αρχηγία σε έναν ανώτερο αξιωματικό, τον συνταγματάρχη Αθ. Γιαννακόπουλο, που κατοικεί στην Καλαμάτα. Εκείνος ανταποκρίνεται κολακευμένος μαζί του προσχωρεί στον ΕΣ και ο καθοδηγούμενος από τους Βρετανούς ίλαρχος Τηλέμαχος Βρεττάκος με την ομάδα του. Ατυχώς τον Ιούλιο στέλνονται από την Αθήνα 48 επιλεγμένοι βασιλόφρονες αξιωματικοί για να ενταχθούν στον ΕΣ και να τον ποδηγετήσουν.

Ο στόχος του ΕΣ αλλάζει

Στις 17 Ιουλίου 1943 ο Γιαννακόπουλος υπό την καθοδήγηση του Παπαδόγκωνα κηρύσσει με προκήρυξή του τον πόλεμο όχι εναντίον των κατακτητών, για τους οποίους δεν κάνει την παραμικρή νύξη, μα εναντίον του ΕΛΑΣ. Απαιτεί όλες οι ένοπλες δυνάμεις της περιοχής (μόνο ο ΕΛΑΣ υπάρχει) να τεθούν υπό τις διαταγές του, άλλως «θα κτυπηθούν και θα διαλυθούν διά της βίας». Οι συγκρούσεις αρχίζουν, αλλά στις 20 Ιουλίου, μόλις τρεις ημέρες μετά την προκήρυξη, ένα άλλο γεγονός θα τινάξει εκ θεμελίων την αντιστασιακή υπόσταση του ΕΣ. «Ο μοιραίος άνθρωπος για τον ΕΣ ήταν κορυφαίο στέλεχος του, ο συνταγματάρχης Δ. Παπαδόγκωνας, που, μετά τις πρώτες εντάσεις με το ΕΑΜ, προσέγγισε τους κατακτητές με στόχο την αντικομουνιστική συνεργασία. Όταν ξέσπασε σάλος γι’ αυτό, η οργάνωσή του πρώτα διέψευσε την εγκυρότητα των σχετικών πληροφοριών και έπειτα αποκήρυξε τον Παπαδόγκωνα».[1]

Το περιβόητο σύμφωνο του συνταγματάρχη Παπαδόγκωνα με τον Ιταλό συνταγματάρχη Ντόρια Ντομένικο υπογράφηκε στην Καλαμάτα στις 20 Ιουλίου 1943. Βάσει αυτού οι Ιταλοί δεσμεύονται για «την παροχή οιασδήποτε βοήθειας εις τον συνταγματάρχην Παπαδόγκωνα Διονύσιον, ήτις κατά την αντίληψίν του θα ήτο αναγκαία υπ’ αυτού».

Ο Παπαδόγκωνας αναλαμβάνει να «οργανώσει αποσπάσματα εθνικιστικά, υπό την διοίκησιν του συνταγματάρχου Γιαννακόπουλου Αθανασίου, με τον αποκλειστικόν σκοπόν να διαλύσει τας κομουνιστικάς οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΛΑΣ κ.λπ. συνεργαζόμενος μετά πλήρους συναδελφοσύνης μετά των στρατευμάτων κατοχής».

Το αντίγραφο της προδοτικής συμφωνίας το υπεξαίρεσε από το ιταλικό γραφείο αντικατασκοπείας στη Μεσσηνία ο δικηγόρος Γάιος Μαράκας, γιος του διευθυντή της εφημερίδας Σημαία της Καλαμάτας.

Η αποκάλυψη της προδοσίας συγκλονίζει τον Γιαννακόπουλο δεν μπορεί να πιστέψει ότι τέθηκε εν αγνοία του στην υπηρεσία των κατακτητών. Αποκηρύσσει τον Παπαδόγκωνα και μετά από κάποιες παλινδρομήσεις εγκαταλείπει άδοξα το αντάρτικο και επιστρέφει στο σπίτι του. Ο Παπαδόγκωνας καταφεύγει στην Αθήνα, μα θα εμφανιστεί ξανά τον Απρίλιο του επόμενου χρόνου στο πλευρό των Γερμανών για να βάλει φωτιά στην Πελοπόννησο.

Τραγική είναι η τύχη του μπλεγμένου στις αγγλικές δολοπλοκίες ίλαρχου Βρεττάκου· όταν τραυματίζεται θανάσιμα σε συμπλοκή με τον ΕΛΑΣ, δεν καταριέται τους ελασίτες· αυτό που επαναλαμβάνει στο επιθανάτιο αγκομαχητό του είναι:

– Άτιμη Αγγλία… Άτιμοι Άγγλοι, όποιος σας δώσει πίστη χάνεται.

Φονικό

Όταν το 1944 τα Τάγματα Ασφαλείας πληθύνουν στην Πελοπόννησο, με διαταγή του στρατηγού των SS Σιμάνα δημιουργούνται δύο αρχηγεία: στη Βόρεια Πελοπόννησο, με αρχηγό τον συνταγματάρχη Κουρκουλάκο και μονάδες σε Πάτρα, Πύργο και Κόρινθο, και στη Νότια Πελοπόννησο, με αρχηγό τον συνταγματάρχηΠαπαδόγκωνα και μονάδες σε Τρίπολη, Καλαμάτα, Γύθειο, Γαργαλιάνους, Μελιγαλά και Σπάρτη.

Η Πελοπόννησος παίρνει φωτιά.

«Η δράση όλων αυτών των προδοτικών συγκροτημάτων ήταν εγκληματική στην κυριολεξία: δολοφονίες, βασανισμοί, βιασμοί, λεηλασίες, πυρπολήσεις χωριών και κάθε λογής βαρβαρότητες και ατιμίες. Τρομοκρατούσαν τις πόλεις και τα χωριά που κατείχαν, έκαναν συλλήψεις εαμιτών, τους οποίους παρέδιδαν στους Γερμανούς ή τους εκτελούσαν με δική τους πρωτοβουλία, άρπαζαν ό,τι ήθελαν και περίμεναν με ανυπομονησία να γίνουν από τους Γερμανούς εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, για να συμμετάσχουν και να οργιάσουν σε βάρος των χωριών της υπαίθρου». (Μαχαίρας)

Ο Κανελλόπουλος αποτιμά το ποιόν των ταγματασφαλιτών και της ηγεσίας τους: «ο Παπαδόγκωνας εσκότωσεν, εκρέμασεν, εδήωσεν. […] ο Κουρκουλάκος και ο Παπαδόγκωνας είχον επιστρατεύσει μερικούς αλήτας. […] Η στάσις του Παπαδόγκωνα υπήρξεν σκληρά, βίαιος, εντόνως φιλογερμανική».

Ο πόλεμος προσλαμβάνει διαστάσεις που δεν μοιάζουν με καμιάς άλλης περιοχής· τέτοιας αγριότητας εμφύλια σύγκρουση δεν παρατηρήθηκε πουθενά αλλού.

Ο τόπος είναι σκληρός

Υπάρχουν ταξικές και προσωπικές διαφορές, πατριές εχθρικές, συμφέροντα που χωρίζουν. Η αντιπαλότητα μεταξύ δύο προσώπων ποτέ δεν μένει «προσωπική»· αφορά οικογένειες, σόγια και ορισμένες φορές περιοχές ολόκληρες. Τα μίση διατηρούνται άσβεστα και η αντεκδίκηση, η «βεντέτα», ιδίως στις νότιες περιοχές, είναι νόμος. Η αυτοδικία, πράξη εθιμικά επιβεβλημένη. Με το αντάρτικο δίνεται η ευκαιρία επίλυσης διαφορών που χρονίζουν· αρκεί να καταταγεί κάποιος στον ΕΛΑΣ για να πάει ο εχθρός του στα Τάγματα ή αντιστρόφους.

Τα μίση κοχλάζουν

Αυτό που γίνεται δεν έχει όμοιο του σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Σκύβει ανύποπτος κάποιος ελασίτης να πιει νερό και η καλοσυνάτη νοικοκυρά τού παίρνει με το δρεπάνι το κεφάλι. Εαμίτες σύνδεσμοι τεμαχίζονται με τσεκούρια από χωρικούς· οι αντάρτες δέχονται πυροβολισμούς από τα παράθυρα των σπιτιών· τα καμπαναριά των εκκλησιών γίνονται φωλιές πολυβόλων. Όλοι σκοτώνουν και σκοτώνονται χωρίς διακρίσεις· ένα φονικό χωρίς όρια.

Ένα μανιάτικο μοιρολόι της αδερφής του ελασίτη Κυριακούλη Μπαξιβάνη (Μπούφου) πάνω από το νεκρό σώμα του δίνει τις διαστάσεις του ανθρωποκυνηγητού:

Άλλες τους κλαίτε φανερά

κι άλλες τους χλαίμε στα κρυφά,

σκιάζομαι να το μαρτυρού,

όμως εγώ θε να το που,

το ’χου για δόξα και τιμή

τα’ είχ’ αδερφό κομουνιστή…

Οι εκθέσεις της αγγλικής υπηρεσίας πληροφοριών αναφέρουν φρικιαστική δράση των Ταγμάτων· αρκεί μία από αυτές, στις 18.7.1944, για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της σφαγής:

«Στις 26 Φεβρουάριου του ’44 διεξήχθη από τους Γερμανούς στην Αχαΐα επιδρομή μεγάλης κλίμακας με την υποστήριξη των στρατευμάτων του Ράλλη. […] Την επιδρομή αυτή ακολούθησε τον Μάρτιο μια απόπειρα επαναφοράς της τάξης στη Λακωνία και στη Μεσσηνία, κατά την οποία τα Τάγματα συμπεριφέρθηκαν χωρίς οίκτο προς τον ντόπιο πληθυσμό. […]

»Στις 15 Μαρτίου του ’44 οι Γερμανοί ανακοίνωσαν στον πατρινό Τύπο ότι το Τάγμα Εθελοντών “Λεωνίδας” επρόκειτο να εκτελέσει 200 κομουνιστές υπό γερμανική επιτήρηση. Στις 25 Απριλίου του 1944 αναφέρθηκε ότι 110 Έλληνες είχαν τουφεκιστεί από τον ανώτατο διοικητή των Ταγμάτων Ασφαλείας και την Ελληνική Αστυνομία σε αντίποινα για το φόνο δύο Γερμανών αξιωματικών. Από τις 12 έως τις 20 Απριλίου μια νέα και πολύ καλά οργανωμένη επίθεση των Γερμανών και των Ταγμάτων Ασφαλείας κατά του ΕΛΑΣ άρχισε στην Αχαΐα και επεκτάθηκε στην Ηλεία. Και σε αυτή την περίπτωση τα Τάγματα, υπό τον συνταγματάρχη Κουρκουλάκο, φέρθηκαν με μεγάλη βαρβαρότητα.

[…] Την 1η Μαΐου και υπό γερμανική επιτήρηση, το Τάγμα της Καλαμάτας εκτέλεσε 40 Έλληνες, γυναικών συμπεριλαμβανομένων». (ΔΙΣ/ΓΕΣ)

Αυτά επισήμως.

Γιατί οι Άγγλοι είναι Άγγλοι· έχουν διασυνδέσεις με όλους και ιδίως με τα Τάγματα. «Όταν ένας νέος Βρετανός αξιωματικός σύνδεσμος προσγειώθηκε στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1944, το πρώτο πράγμα που του είπε ο άνθρωπος με τον οποίο συναντήθηκε ήταν ότι “τα καλύτερα φιλαράκια μας είναι στα Τάγματα”». (Mazower) […]

παρέλαση Ταγμάτων Ασφαλείας

Γερμανικοί

Από τις αρχές Σεπτεμβρίου του 1944 οι προετοιμασίες της γερμανικής αποχώρησης γίνονται αντιληπτές σε όλους. Στην Πελοπόννησο αποβιβάζονται διαρκώς γερμανικά τμήματα από τα νησιά και προωθούνται προς τα πάνω. Φεύγουν οι περισσότερες δυνάμεις από την Κρήτη και τη Ρόδο, αδειάζουν Λέσβος, Σάμος, Χίος και Λήμνος. Στα γραφεία των διοικήσεων σε όλη τη χώρα οι Γερμανοί καίνε και καταστρέφουν επιμελώς όλα τα ενοχοποιητικά έγγραφα. Στην Αθήνα τη νύχτα της 11ης Σεπτεμβρίου στο άντρο της γερμανικής Ασφάλειας, στην οδό Μέρλιν, εκτελούν όλους τους Έλληνες διερμηνείς τους. (Rampe) Αυτή η προνοητικότητα των Γερμανών αξιωματικοί που υπηρέτησαν στην Ελλάδα θα τους εξασφαλίσει την ατιμωρησία στις Δίκες της Νυρεμβέργης ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων και μαρτύρων. Επίσης θα διαφυλαχτεί η ανωνυμία κάποιων υψηλά ιστάμενων Ελλήνων για τις σχέσεις τους με τις γερμανικές αρχές.

Το πρόβλημα της ασφαλούς απαγκίστρωσης των γερμανικών στρατευμάτων από τον ελληνικό χώρο θα κληθούν να το λύσουν οι εθελόδουλοι των Ταγμάτων Ασφαλείας.

Η δικαιολογία που πρόβαλαν όσοι είχαν εξοπλιστεί από τους Γερμανούς ήταν πως κατά την αποχώρησή τους θα έστρεφαν τα όπλα εναντίον τους* θα τους χτυπούσαν, θα τους συνέτριβαν. Πουθενά δεν καταγράφεται ούτε μιατουφέκια. Πουθενά δεν αντιδρούν όταν οι αποχωρούντες κατακτητές ανατινάζουν λιμάνια, γέφυρες, σιδηροδρομικές αρτηρίες, κτίρια και δημόσια έργα ζωτικής σημασίας. Αντιθέτως, τα Τάγματα παίζουν με επιτυχία τον ρόλο των αφοσιωμένων οπισθοφυλακών, καθώς εμπλέκονται σε μάχες με τον ΕΛΑΣ για να διευκολυνθεί η αναίμακτη αποχώρηση των κυρίων τους. «Οι συγκρούσεις απέβησαν εις βάρος των Ελλήνων και διευκόλυναν, κοιτά την κρίσιμη ώρα, την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα». (Μαρκεζίνης)

Ο ΕΛΑΣ και αρχικά η ΣΣΑ προσπαθούν έστω και την ύστατη στιγμή να μεταπείσουν τους ταγματασφαλίτες να μη βοηθήσουν τους κατακτητές. Ο ταγματάρχης Τζον Μάλγκαν, ως επίσημος εκπρόσωπος της Συμμαχικής Αποστολής στην Ελλάδα, στις 26 Αυγούστου στέλνει γραπτό μήνυμα προς τους συνεργάτες του καταχτητή: «Σας δηλώνω εξ ονόματος της ΣΣΑ, η οποία συνεργάζεται με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, ότι καμιά προστασία δεν θα δοθεί σε εκείνους που εξακολουθούν να βοηθούν τους Γερμανούς. Η μόνη σωτηρία σας είναι να εγκαταλείψετε τους Γερμανούς τώρα και να καταθέσετε τα όπλα με τους εξής όρους: δυνάμεθα να σας υποσχεθούμε ότι θα ζήσετε, αλλά εκείνοι που θα εξακολουθήσουν να μαχονται κατά της Ελλάδος και τοον συμμάχοον της δεν έχουν καμιά ελπίδα σωτηρίας≫. (ΑΣΚΙ)

Για να αποτραπεί το εμφύλιο φονικό, την έκκληση επαναλαμβάνει και ο Σαράφης στις 3 Σεπτεμβρίου δεσμεύεται δημοσίως έναντι των Ταγμάτων ότι, εφόσον παραδοθούν χωρίς αντίσταση, «ο ΕΛΑΣ εγγυάται εις όλους ανεξαιρέτως ασφάλειαν ζωής, ελευθερίαν επανόδου εστίας». (ΑΣΚΙ) Πράγματι, όπου οι ένοπλοι των Ταγμάτων υπάκουσαν και παραδόθηκαν στον ΕΛΑΣ, είναι πασίγνωστο ότι δεν εθίγησαν στο παραμικρό όπως στο Αγρίνιο (1.000 ένοπλοι), στη Ναύπακτο (650 ένοπλοι) κ.α. Ο ΕΛΑΣ τήρησε απολύτως τις συμφωνίες- δεν σημειώθηκαν αυτοδικίες και τα μέλη των Ταγμάτων πέρασαν στη δικαιοδοσία της Εθνικής Κυβέρνησης.

«Μύτη δεν άνοιξε! Και ο υποδιοικητής των τσολιάδων του Αγρίνιου, ο ταγματάρχης Αριστείδης Αρσένης, είχε να το λέει χρόνια:

»- Αα, δεν μπορώ να πω! Οι ελασίτες κρατούσαν το λόγο τους. Αν δεν τον κρατούσαν, ούτε θα με βλέπατε ούτε θα με ακούγατε από τότε». (Φ. Γρηγοριάδης, Αντίστασις)

 

Διαφορετικές είναι οι εξελίξεις στην Πελοπόννησο

Ο Κανελλόπουλος εξηγεί τι ακριβώς έγινε: «Τα Τάγματα Ασφαλείας Καλαμών και Πύργου έκαμαν την αφροσύνη να προβάλουν αντίσταση στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. […] Ο στρατός του ΕΛΑΣ είχε χαρακτηρισθεί τμήμα του συμμαχικού στρατού και ο Άρης Βελουχιώτης ως διοικητής της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησον δεχόταν εντολές από τον αρχιστράτηγον Ουίλσον. Τα Τάγματα Ασφαλείας είχαν κηρυχθεί από τους Συμμάχους σχηματισμοί εχθρικοί». (Παπαστεριόπουλος)

Στην Πελοπόννησο οι Γερμανικοί είναι πολυπληθείς και συγκριτικά με τους ελασίτες άριστα εξοπλισμένοι οι αρχηγοί τους περιφρονούν τις ειρηνευτικές προτάσεις του ΕΛΑΣ και συνεχίζουν το προδοτικό έργο τους. Ένα τηλεγράφημα του φον Γκρέβενιτς στις 9 Σεπτεμβρίου περιγράφει επακριβώς τη στάση τους: «Για την ασφάλεια των γερμανικών κινήσεων απαγκίστρωσης από τις κομουνιστικές συμμορίες χρησιμοποιούνται ελληνικοί σύνδεσμοι, δηλαδή Τάγματα Ευζώνων στον Πύργο και το Ναύπλιο, στο οποίο παραμένει ακόμα Γερμανός αξιωματικός σύνδεσμος με το 68ο Σώμα Στρατού, με τμήματα στις παράκτιες πόλεις Γύθειο, Καλαμάτα και Κυπαρισσία και στις πόλεις στην ενδοχώρα Σπάρτη και Μελιγαλά. Ο αστυνομικός αρχηγός [εννοεί τον στρατηγό των SS Σιμάνα] είναι θετικά εντυπωσιασμένος από την πίστη τους και την αγωνιστική τους θέληση. […] Εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους για την προστασία της γερμανικής Βέρμαχτ». (Sekendorf)

Αυτή η ελεεινή συμπεριφορά: των προδοτικών σχηματισμών στην Πελοπόννησο θα οδηγήσει σε ένα χωρίς προηγούμενο αιματοκύλισμα εκατοντάδες ταγματασφαλίτες, αντάρτες του ΕΛΑΣ, καθώς και χωρικοί που βρέθηκαν στο πεδίο των συγκρούσεων θα χάσουν τη ζωή τους σε άγριες, φονικές μάχες και αλόγιστες πράξεις αντεκδίκησης.

 

Η εξέλιξη ήταν αναμενόμενη

 

Αφού τα Τάγματα με τις πλάτες των Γερμανών είχαν αναγορευτεί σε δικαστές και δημίους, ήταν βέβαιο πως θα ερχόταν η σειρά τους μόλις η κατάσταση άλλαζε εις βάρος τους. Οι ταγματασφαλίτες δεν ήσαν οι ανώνυμοι Γερμανοί στρατιώτες που γύρισαν στην πατρίδα τους* ήσαν συγκεκριμένα πρόσωπα, συντοπίτες των χωρικών, που είχαν κάψει το σπίτι τους, είχαν σκοτώσει το παιδί τους, είχαν βιάσει την κόρη ή την αδερφή τους.

Σύμφωνα με το γερμανικό σχέδιο, οι ένοπλοι δωσίλογοι εξωθούνταν σε μια πορεία μη αναστρέψιμη. Όλο και περισσότερο αναλάμβαναν την εκτέλεση «αντιποίνων», ενώ, σύμφωνα ακόμη και με ουδέτερες πηγές, ξεπερνούσαν σε σκληρότητα συχνά και αυτούς τους κατακτητές. Οι γερμανικές αρχές διαπίστωναν με ευχαρίστηση, ότι το μίσος του πληθυσμού κατευθυνόταν κυρίως κατά των εκτελεστικών οργάνων[2].

Για λόγους δικαιοσύνης πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μικρή μόνο σχέση έχουν με τις ανεξέλεγκτες εκτελέσεις τον περισσότερο καιρό βρίσκονταν στα βουνά και λίγοι είχαν ζήσει από πρώτο χέρι τις ωμότητες των ταγματασφαλιτών. Μάλιστα κάποιοι αξιωματικοί και καπετάνιοι ήρθαν σε σύγκρουση με το πλήθος, το οποίο απαιτούσε να εκτελεστούν επιτόπου οι δωσίλογοι που συλλαμβάνονταν. Τις αυτοδικίες τις διέπραξαν, συχνά με την υποκίνηση πολιτικών από τις τοπικές οργανώσεις, οι εφεδρικοί και οι παθόντες χωρικοί.

Αυτοί είχαν παραμείνει όλο αυτό το διάστημα στα σπίτια τους, είχαν υποστεί τις φρικαλεότητες, κράτησαν τον λογαριασμό ανοιχτό και τον ξεπλήρωσαν με τον τρόπο τους. Κυρίως οι κάτοικοι της Λακωνίας και της Μεσσηνίας, όπου έγιναν οι περισσότερες πράξεις αυτοδικίας, μισούσαν θανάσιμα τους δημίους τους. Και οι δημόσιες καταγγελίες της Εθνικής Κυβέρνησης εναντίον των Ταγμάτων τούς εξαγρίωναν ακόμη περισσότερο, αφού τους παρείχαν τη διαβεβαίωση ότι και ο νόμος είναι με το μέρος τους.

Αυτοί που επί χρόνια τελούν μνημόσυνα των σφαγιασθέντων από τον ΕΛΑΣ, για να συντηρήσουν το εμφύλιο μίσος,εξαπατούν συστηματικά τους οικείους των νεκρών. Οι ταγματασφαλίτες δεν έπεσαν θύματα του ΕΛΑΣ, που είχε και αυτός τεράστιες απώλειες στις συγκρούσεις. Την ευθύνη για το μακελειό στην Πελοπόννησο την έχουν οι Βρετανοί και ο πρωθυπουργός της αναίμακτης απελευθέρωσης Παπανδρέου.

Αρκούσε μια λέξη, μια εντολή για να αποτραπεί το κακό και στην Πελοπόννησο, μα δεν την είπαν.

Διονύσης Χαριτόπουλος, Άρης, ο αρχηγός των άτακτων, εκδόσεις Τόπος, αποσπάσματα από τις σελ. 546 – 582

---