Μαζική φυγή ή γενική απεργία;

Του Τζέιμς Πέτρας από τη Ρήξη φ. 94

Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, δισεκατομμύρια ευρώ μεταφέρονται από τις χώρες-αποικίες χρέους της Ευρώπης (Ισπανία, Ελλάδα, Πορτογαλία και Ιρλανδία) σε πιστωτικά ιδρύματα, κερδοσκόπους και απατεώνες στο Λονδίνο, τη Γουόλ Στριτ, τη Γενεύη και τη Φρανκφούρτη.
Υπό την ομπρέλα των λεγόμενων προγραμμάτων λιτότητας, τεράστια ποσά αποπληρωμής δανείων συγκεντρώνονται από τα κυβερνώντα συντηρητικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, μέσω άγριων περικοπών των προϋπολογισμών σε μισθούς, δημόσιες επενδύσεις και κοινωνικά προγράμματα. Το αποτέλεσμα είναι μια καταστροφική αύξηση της ανεργίας, της υποαπασχόλησης και της αδήλωτης εργασίας, η οποία φτάνει στο 50% στους νέους κάτω των 25 ετών και κυμαίνεται ανάμεσα στο 15-32% στο συνολικό εργατικό δυναμικό. Οι μισθοί και οι συντάξεις έχουν περικοπεί κατά 24-40%. Η ηλικία συνταξιοδότησης έχει ανέβει κατά 3 με 5 χρόνια. Τα νέα εργασιακά συμβόλαια (τα οποία έχουν ονομαστεί «μεταρρυθμίσεις») έχουν συγκεντρώσει όλη την εξουσία στα χέρια των εργοδοτών και των υπεργολάβων, οι οποίοι επιβάλλουν εργασιακές συνθήκες που θυμίζουν τις αρχές του 19ου αιώνα.

Ιρλανδία και Χώρα των Βάσκων. Παρόμοιες κρίσεις, διαφορετικές αντιδράσεις

Το ιρλανδικό και ισπανικό κράτος, οι κοινωνίες και οι οικονομίες τους (στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η Χώρα των Βάσκων, όπου αναμένεται η διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος για την ανεξαρτητοποίησή της) είναι θύματα μιας παρατεταμένης, βαθιάς καπιταλιστικής ύφεσης, που έχει καταβαραθρώσει το επίπεδο διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων. Το ποσοστό ανεργίας και υποαπασχόλησης στην Ιρλανδία έχει φτάσει το 35%, ενώ στη Χώρα των Βάσκων ξεπερνά το 40%, με τη νεανική ανεργία να αγγίζει το 50%. Τα κυβερνώντα κόμματα έχουν περικόψει τις δημόσιες δαπάνες σε μια πλειάδα κοινωνικών υπηρεσιών κατά 15 με 30%. Διασώζοντας τις τράπεζες, πληρώνοντας τους διάφορους υπερατλαντικούς δανειστές και συμμορφούμενη προς τις επιταγές της αυταρχικής τρόικας (ΔΝΤ, ΕΚΤ και ΕΕ), η καπιταλιστική άρχουσα τάξη, τόσο στην Ιρλανδία όσο και στη Χώρα των Βάσκων, έχει υπονομεύσει κάθε πιθανή ανάκαμψη της οικονομίας των δύο περιοχών. Το αποκαλούμενο πρόγραμμα «λιτότητας» επιβάλλεται μόνο στους εργάτες, τους υπαλλήλους και τους μικροεπιχειρηματίες και ποτέ στις ελίτ.
Τα κατεστημένα αστικά πολιτικά κόμματα, τα οποία είχαν την εξουσία στην πρώτη φάση της ύφεσης, έχουν αντικατασταθεί από νέα καθεστώτα που υπογράφουν επιπλέον συμφωνίες με την τρόικα και τους τραπεζίτες. Οι εργοδότες έχουν, πλέον, το αυθαίρετο δικαίωμα να απολύουν τους υπαλλήλους τους χωρίς προειδοποίηση και αποζημίωση. Στην Ιρλανδία, κάποια συμβόλαια πρόσληψης επιτρέπουν στους εργοδότες να απαιτούν μερική επιστροφή μισθών, αν οι εργαζόμενοι αναγκαστούν να παραιτηθούν από τη θέση τους πριν τη λήξη του συμβολαίου τους, ακόμη κι αν ο λόγος της παραίτησης ήταν η κακομεταχείριση από πλευράς εργοδοσίας. Η ισπανική οικονομία, από την άλλη, υπόκειται σε μια νέα μορφή αβάσταχτων «φόρων υποτελείας», που επιβάλλονται από την άρχουσα ολιγαρχία των Βρυξελλών. Παρ’ όλα αυτά, οι ομοιότητες των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών αλλά και της νεοφιλελεύθερης επίθεσης στην Ιρλανδία και τη Χώρα των Βάσκων, έρχονται σε ευρεία αντίθεση με τις διαφορετικές αντιδράσεις των εργαζομένων στις δύο περιοχές.

Αντιμετωπίζοντας την κρίση. Οι Βάσκοι αντιστέκονται, οι Ιρλανδοί φεύγουν

Ενώπιον της μακροπρόθεσμης οικονομικής κρίσης, η Ιρλανδία έχει γίνει το υπόδουλο καθεστώς-μοντέλο για τα ιμπεριαλιστικά κράτη-πιστωτές. Η κύρια ομοσπονδία των σωματείων εργαζομένων της χώρας, μαζί με τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται το Εργατικό Κόμμα, το οποίο συγκυβερνά με το Συντηρητικό Κόμμα, έχουν υπογράψει μια σειρά από συμφωνίες με τους ολιγάρχες των Βρυξελλών, για τον περιορισμό του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων και των δημοσίων δαπανών.
Αντιθέτως, η μαχητική, υπέρ της ανεξαρτησίας, Επιτροπή Βάσκων Εργατών (LAB), έχει ηγηθεί σε πάνω από εφτά γενικές απεργίες (η τελευταία έγινε στις 30/5/2013), με ποσοστά συμμετοχής πάνω από 60%.
Οι πολιτικές ταξικής συνεργασίας των ιρλανδικών συνδικάτων έχουν οδηγήσει σε ένα χάσμα γενεών μεταξύ των μεγαλύτερων σε ηλικία εργατών, που έσπευσαν να υπογράψουν συμφωνίες με τους εργοδότες για να σώσουν τις θέσεις τους, εις βάρος των νεώτερων εργαζομένων. Οι νεαροί Ιρλανδοί άρχισαν να εγκαταλείπουν τη χώρα με ρυθμούς ανάλογους μ’ αυτούς του Μεγάλου Λιμού, στα μέσα του 19ου αιώνα. Πάνω από 300 χιλιάδες έχουν φύγει τα τελευταία τέσσερα χρόνια με άλλους 75 χιλιάδες να ετοιμάζονται να αναχωρήσουν μέσα στο 2013. Σημειωτέον ότι ο εργαζόμενος πληθυσμός της χώρας ανέρχεται στα 2,16 εκατομμύρια. Ο βασικός λόγος που το ποσοστό ανεργίας στην Ιρλανδία κυμαίνεται στο 14%, αντί στο 20-25%, είναι η άνευ προηγουμένου φυγή των νέων.
Στη Χώρα των Βάσκων πάλι, δεν παρατηρείται μαζική φυγή εργαζομένων και η ταξική πάλη έχει ενταθεί. Επιπλέον, ο αγώνας για εθνική απελευθέρωση συναντά την αμέριστη υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρηματιών, οι οποίοι έχουν απογοητευθεί οικτρά από την πλήρη αποτυχία των πολιτικών της δεξιάς κυβέρνησης της Μαδρίτης. Ο συνδυασμός ταξικού και εθνικού αγώνα στη Χώρα των Βάσκων έχει σταθεί εμπόδιο στις όποιες συμφωνίες ξεπουλήματος που έχουν υπογραφεί από τα «μετριοπαθή» συνδικάτα. Η επιρροή των Επιτροπών Εργατών (CCOO), του Γενικού Συνδικάτου Εργαζομένων (UGT) και της μαχητικής LAB είναι απείρως μεγαλύτερη από αυτή των επισήμως αναγνωρισμένων συνδικάτων. Οι αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες των νέων, μαχητικών οργανώσεων, στη Χώρα των Βάσκων, έχουν απελευθερώσει τους εργαζομένους της περιοχής από τη συγκεντρωτική δομή των γραφειοκρατικών συνδικάτων που, στην περίπτωση της Ιρλανδίας, έχουν κάνει απίστευτες υποχωρήσεις στις απαιτήσεις των πολυεθνικών.
Η εξέγερση της Χώρας των Βάσκων ενάντια στην κεντρική εξουσία της Μαδρίτης βασίζεται, εν μέρει, στο γεγονός ότι αποτελεί μια από τις παραγωγικότερες και πλέον προηγμένες τεχνολογικά και κοινωνικά περιοχές της Ισπανίας. Η ανεργία βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα και ο μεγάλος αριθμός των τοπικά εκλεγμένων συμβουλίων, σε συνδυασμό με την μοναδική γλωσσική και πολιτιστική κληρονομιά, έχει δώσει στην περιοχή μεγαλύτερη πολιτική αυτονομία. Για το λόγο αυτό, πολλοί βλέπουν τη Χώρα των Βάσκων ως την «πολιτική αιχμή του δόρατος» στον αγώνα για απόκρουση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών της ΕΕ και του ετοιμόρροπου καθεστώτος της Μαδρίτης.

Συμπεράσματα και πολιτικές προοπτικές

Αν οι σημερινές πολιτικές λιτότητας και οι τάσεις μετανάστευσης συνεχιστούν, η Ιρλανδία θα μετατραπεί σε μια κούφια χώρα, πλούσια σε ιστορικά μνημεία, μπαρ γεμάτα τουρίστες και αρχαίες εκκλησίες. Μια χώρα από την οποία θα λείπουν οι πιο φιλόδοξοι, καλύτερα εκπαιδευμένοι και καινοτόμοι εργαζόμενοι. Ένας αποβιομηχανοποιημένος φορολογικός παράδεισος, τα νησιά Καϊμάν του Βορείου Ατλαντικού.. Η Ιρλανδία θα μείνει στην ιστορία ως μια τραγική αποτυχία, απ’ όπου θα αποστέλλονται όμορφες καρτποστάλ από τουρίστες σε φτηνές διακοπές. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει ακόμη ελπίδα καθώς το Σιν Φέιν, οι κομμουνιστές και οι αντιιμπεριαλιστές αγωνιστές ενώνονται με τους ανέργους και κακοπληρωμένους εργαζόμενους και φτιάχνουν νέες οργανώσεις βάσης.
Στην περίπτωση της Χώρας των Βάσκων, ο εθνικός και ταξικός αγώνας, σε συνδυασμό με την παράδοση των ισχυρών συνεταιρισμών και των συμβουλίων εργατών, δείχνει πως το σημερινό αντιδραστικό καθεστώς της Μαδρίτης μπορεί να ηττηθεί. Είναι ξεκάθαρο ότι η κυβέρνηση ανησυχεί για τις γενικές απεργίες και την αύξηση της εκλογικής δύναμης της, υπέρ της ανεξαρτησίας, αριστεράς στην περιοχή. Όπως δείχνει η πορεία των πραγμάτων, η Ισπανία αποσυντίθεται ως ενιαίο κράτος. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που ακολουθούνται από τη Μαδρίτη έχουν καταστρέψει τους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ των περιφερειών, έχουν διαρρήξει τον κοινωνικό ιστό και έχουν ανοίξει διάπλατα το δρόμο στα μαζικά κοινωνικά κινήματα.

Μετάφραση: Dean M.