του Βαγγέλη Πισσία*
Τον Ιούνη του 2010 έγινε η γνωστή επίθεση του Ισραήλ στον «στολίσκο της ελευθερίας» που έπλεε προς την Γάζα στα διεθνή ύδατα. Πριν λίγες μέρες το Ισραήλ ζήτησε την επιθυμητή από την τουρκική κυβέρνηση διπλωματική συγγνώμη και οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών βαίνουν προς αποκατάσταση.
Την ίδια στιγμή η Κύπρος παίρνει την σκυτάλη από την Ελλάδα εξαναγκαζόμενη και αυτή σε μέτρα οικονομικής αποσύνθεσης. Και στην μία και στην άλλη περίπτωση οι αποφάσεις λαμβάνονται στις ΗΠΑ και την Ε.Ε.
Σύμπτωση;
Πριν τρία χρόνια, όταν συντελέστηκε η μεγάλη στροφή στην μεσανατολική εξωτερική πολιτική της Ελλάδας και της Κύπρου κάποιοι διατύπωσαν τις ενστάσεις τους. Ήταν τότε που κυβερνώντες και παρακυβερνώντες στις δυο αυτές χώρες επικαλέστηκαν το εθνικό συμφέρον και ανέλαβαν εργολαβικά να υποστηρίξουν τον εξής απλοϊκό γεωπολιτικό συλλογισμό: «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου» – «η Τουρκία είναι εχθρός μου» – «το Ισραήλ τα έσπασε με την Τουρκία»… «άρα το Ισραήλ είναι φίλος μου»… Τον συλλογισμό αυτό υποστήριξαν με τα ακόλουθα επιχειρήματα:
– Η αντιπαράθεση Ισραήλ – Τουρκίας έχει δομικό και όχι συγκυριακό χαρακτήρα
– το Ισραήλ -και κατά λογική επέκταση το παγκόσμιο εβραϊκό λόμπυ- έχει ισχυρή επιρροή στους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, στις εταιρείες αξιολόγησης, στις δυτικές κυβερνήσεις και ιδιαίτερα στην αμερικανική. Μπορεί συνεπώς να μεσολαβήσει ώστε η Ελλάδα και η Κύπρος θα αποκτήσουν, κατά πως λέει ο λαός, μπάρμπα στην Κορώνη
– το Ισραήλ διαθέτει τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων, η Κύπρος το ίδιο, εμείς το ίδιο, το Ισραήλ διαθέτει τα «πάρε δώσε» με τις μεγάλες εταιρείες του συμπλέγματος έρευνας και αξιοποίησης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, ισχυρό στρατό, στόλο και προπαντός πλάτες, άρα η Τουρκία δεν θα τολμήσει να παρέμβει και να μας εμποδίσει να αξιοποιήσουμε τους δικούς μας υδρογονάνθρακες
Υπό το φως των γεγονότων που οδήγησαν Ελλάδα και Κύπρο στην απόγνωση ενός πνιγηρού αισθήματος εγκατάλειψης από τους θεωρούμενους ως δεδομένους συμμάχους και εταίρους μας καθώς και από τους κατά καιρούς εμφανιζόμενους φίλους είναι σκόπιμο να παρατεθούν προς ανάγνωση κάποιες από τις σταθερές και τις μεταβλητές του προβλήματος:
– Η ελληνική όπως και η κυπριακή κρίση είναι προϊόν της γενικής κρίσης που εκδηλώνεται με ιδιαίτερη ένταση στον γεωοικονομικό χώρο της πάλαι ποτέ κραταιάς Δύσης. Είναι ακόμη ενδογενής κρίση που οφείλεται στο αεριτζίδικο, παρασιτικό και αντιπαραγωγικό μοντέλο που στον ένα ή τον άλλο βαθμό υιοθέτησαν η ελληνική και η κυπριακή οικονομία. Είναι τέλος, σε ότι αφορά την Ελλάδα, κρίση πολιτική, κρίση ενός κράτους σε παρακμή, κρίση κοινωνική, πολιτισμική, αξιακή.
– Όπως ξαναγράψαμε επικαλούμενοι γνωστά στοιχεία των διεθνών οργανισμών, ΗΠΑ και Ε.Ε. υποχωρούν στην παγκόσμια οικονομία σταθερά και όπως φαίνεται –για τις επόμενες τρεις τουλάχιστον δεκαετίες- αμετάκλητα. Η Γερμανία δεν εξαιρείται. Το μερίδιό τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ συρρικνώνεται, αντίθετα οι αναδυόμενες χώρες, BRICs κ.ά., επεκτείνονται.
– Για τα περιθώρια αυτοτέλειας και γεωπολιτικής ισχύος του ελληνο-κυπρο-ισραηλινού υποάξονα ψευδαισθήσεις, καλύτερα, να μην υπήρχαν. Ο άξονας αυτός δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από ένα πρόσθετο εργαλείο του Ισραήλ, χρήσιμο για την περιφερειακή του άμυνα. Για την υποστήριξη του ισχυρισμού αυτού θα περιοριστούμε στον παρακάτω συνοπτικό αντίλογο:
o Η αιτία της επίθεσης που δέχονται Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να αναζητηθεί στους δομικούς παράγοντες της γενικής κρίσης των άλλοτε κυρίαρχων κρατών και στους σπασμωδικούς τρόπους με τους οποίους επιχειρούν τις αναδιαρθρώσεις των οικονομιών τους.
o Η επίθεση αυτή είναι αφελές να ερμηνεύεται (κυρίως) ως προσπάθεια υφαρπαγής του ορυκτού τους πλούτου. Το πρόβλημα των 2 χωρών είναι πρωτευόντως συστημικό και δευτερευόντως παλαιο-αποικιακό.
o Τώρα που, πριν αλέκτωρ λαλήσει, η στρατηγική συμμαχία Ισραήλ- Τουρκίας αποκαθίσταται, με τις αμερικανικές ευλογίες, πού πάει το κοντόθωρο παραμύθι… «ο εχθρός του εχθρού μου…»;
o Πόσο άραγε ωφελήθηκαν Ελλάδα και Κύπρος από τον ισραηλινό παράγοντα που όπως λέγεται επηρεάζει σημαντικά τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, τις εταιρείες αξιολόγησης και τις δυτικές κυβερνήσεις; Κάποιοι άλλοι, βέβαια, έγραφαν από τότε ότι εύλογο συμφέρον του Ισραήλ (ώστε να μας «κρατάει») είναι να μη σηκώσουμε κεφάλι…
o Διαθέτουν άραγε το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος σημαντικά και αξιοποιήσιμα –στο βραχυμεσοπρόθεσμο μέλλον– κοιτάσματα υδρογονονθράκων; Πόσο αξιόπιστα είναι τα διαδιδόμενα –πολύ περιορισμένα άλλωστε– ερευνητικά δεδομένα; Τι λένε οι Ρώσοι ή ακόμη και ο ίδιος ο πρόεδρος της Noble Energy γι’ αυτά; Μήπως συνωστίζονται σε αυτή την –για την ώρα- μόνο πιθανοφανή ιστορία οι κατ’ επάγγελμα πωλητές πολιτικών ονείρων και επιτήδειοι δημιουργοί χρηματιστηριακών παιγνίων; τι ενστάσεις διατυπώνει ο λογοκριμένος από τα εγχώρια προπαγανδιστικά ΜΜΕ, αντίλογος;
o Τώρα που τα θεμελιώδη στηρίγματα της προς ανατολάς πολιτικής της δυτικής συμμαχίας, Ισραήλ και Τουρκία, τα ξαναβρίσκουν, τι θα γίνει με το τρανταχτό επιχείρημα της επωφελούς ελληνο-κυπρο-ισραηλινής διαχείρισης των, όποιων, κοιτασμάτων υδρογονανθράκων; Τι στάση θα κρατήσει το Ισραήλ ως προς τις θεωρούμενες από την Τουρκία γκρίζες ζώνες; Τι θα γίνει με τον South-Stream;
Το Ισραήλ ως προνομιακός στρατηγικός εταίρος είναι αναξιόπιστος, ως τεχνολογικός εταίρος δεν αποτελεί δύναμη, ως δε οικονομικός εταίρος το μέγεθός του είναι ασήμαντο συγκρινόμενο με την ευρύτατη μεσογειακή-μεσανατολική-αραβική αλλά και βαλκανική μας ενδοχώρα. Κι όμως εμείς ποτέ δεν ασκήσαμε ως κράτος, μέσα σε αυτήν γεωγραφικο-ιστορική περιοχή, πολιτική εύρους και βάθους, όπως και ποτέ δεν επιχειρήσαμε ισόρροπη, ευφυή και αξιόπιστη γεωπολιτική «όλων των αζιμουθίων». Αυτήν που θα μας επέτρεπε να μην ξεπέφτουμε σε ρόλο υπηρέτη ενός, δύο ή περισσότερων, μεγάλων ή και μικρών αφεντάδων … Αυτήν που θέτει όμως ως προϋπόθεση την ύπαρξη δυναμικού εγχώριου παραγωγικού συστήματος, στάση και συμπεριφορά χώρας οικονομικά μεν μικρής αλλά με ιστορική, κοινωνική, δικαιακή, πολιτισμική και πνευματική αυταξία.
* Δρ. Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, συντονιστής πρωτοβουλίας «ένα καράβι για τη Γάζα» και Freedom Flotilla Coalition, www.pissias.gr
αναδημοσίευση από την “εφημερίδα των συντακτών”