Ένα έργο «με μοναδικά χαρακτηριστικά για τον ελληνικό χώρο» όπως διατείνονται και οι υπεύθυνοι διοικητικοί υπάλληλοι των εργολάβων στο ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, YΠΟΔΟΜΩΝ, ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΔΙΚΤΥΩΝ, εγκρίνεται με την υπογραφή του αναπληρωτή υπουργού, Σταύρου Καλογιάννη. Πρόκειται βεβαίως για την «κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού σύνδεσης της νήσου Αίγινας με την ΕΥΔΑΠ, προϋπολογισμού 23.800.000,00 €, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες ύδρευσης των οικισμών και τουριστικών εγκαταστάσεων της Αίγινας, με πρόβλεψη και για την ύδρευση του Αγκιστρίου και με στόχο την παροχή επαρκούς ποσότητας νερού καλής ποιότητας και την εξάλειψη των προβλημάτων επάρκειας νερού που αντιμετωπίζει σήμερα το νησί, ενώ παράλληλα θα εξοικονομηθούν σημαντικά ποσά που δαπανώνται σήμερα για τη μεταφορά του με υδροφόρες». Πρόκειται για το πρελούντιο ενός μεγάλου έργου αποικιοποίησης των περιφερειών από τους εργολάβους και την περεταίρω εξάρτησή τους, από τους διεθνείς εμπορικούς οίκους του νερού.
Από την εποχή που εκδιδόταν ο «ΚΗΡΥΞ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΗΣ» (1946-1949) το ζήτημα του νερού στην Αίγινα ήταν κεφαλαιώδες και ταυτόσημο με την επιβίωση αλλά και με μια ήπια προσδοκία για την ανάπτυξη του τουρισμού, σε μια εποχή που, σχετικά, γρήγορα -και με μετά από αιματηρές κατασταλτικές επιχειρήσεις του Αγγλικού-Αμερικανικού στρατού καθώς και Ελλήνων πλιατσικολόγων της Δεξιάς- «λύθηκε» το πολιτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Μέσα στην τότε αρθρογραφία του, δέσποζε επίσης η τεχνολογία της εποχής που με τις γεωτρήσεις και τη δικτύωση θα έδινε λύση στο ζήτημα της ντόπιας ζήτησης σε πόσιμο νερό, κυρίως, αλλά και αρδεύσιμο. Μέσα σ’ αυτήν διακρίνεται για την πρωτοτυπία του ο «τ. καθηγ. Δ. Ν. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗΣ, πολ.μηχ.» ο οποίος με τίτλο άρθρου «ΤΑ ΝΕΡΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑΝ», ξεκινά: «Ο αναγιγνώσκων τον τίτλον του παρόντος άρθρου πολύ δικαίως θα με εκλάβη ως έναν τερατολόγον του οποίου την έμπνευσιν θα εζήλευε και αυτός ο θρυλικός Μυνχάουζεν. Διότι πραγματικώς εκ πρώτης όψεως ορθώς διερωτάται τις «τι γυρεύουν» και «πώς θα έθουν» τα νερά της Ρούμελης εις την Αίγιναν…» Ποιος είναι ο όμως Φουντούλης; Από τεκμηριωμένη προφορική πληροφόρηση η οποία μπορεί να συμπληρώνεται ή να διορθώνεται, είναι εις εκ των δυο γνωστών Μεγαριτών που επένδυσαν στην πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή. Ο Φουντούλης αγόρασε από τη δεκαετία του ’30, εκτάσεις στην Κυψέλη για καλλιέργειες ελιάς και αμπέλου, ενώ επένδυσε και στο δευτερογενή τομέα με αλευρόμυλους και λιοτρίβια. Ο άλλος, ήταν ο Μπούσουλας, ιδιοκτήτης της «Ηλεκτρικής», επιχείρησης παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και του «Παγοποιείου», επιχείρησης παραγωγής πάγου.
Η αντίληψη του Φουντούλη είναι ταυτόσημη με αυτήν της επίσημης προπολεμικής Ελλάδας, διαποτισμένη από τη σιγουριά για την ανάπτυξη και τη «μετατροπή της Ελλάδος όπως προείπομεν εις μέγα Γεωργικόν Κράτος» με την προϋπόθεση ότι «πρέπει να κατασκευασθούν μεγάλα υδραυλικά έργα αρδεύσεως όλων των καλλιεργήσιμων γαιών μας και ακόμη αυτών των πλαγιών των βουνών μας δια να φυτέψωμεν εκεί δενδρώνας και ν’ αυξήσωμεν ούτω το γεωργικόν μας εισόδημα με επέκτασιν των καλλιεργειών εις τόπους όπου δεν ευδοκιμούν τα είδη τα καλλιεργούμενα εις τας ολιγοστάς μας πεδιάδας, πράγμα το οποίον ισοδυναμεί προς πραγματικήν μεγάλην επαύξησιν της ήδη μικράς καλλιεργησίμου επιφανείας μας». Καταλήγοντας για την Αίγινα, αφού ήδη στο άρθρο, εν περιλήψει, περιγράφει ένα εθνικό σχέδιο, προτείνει: «…Εις το σχέδιον αυτό προβλέπω την εγκατάστασιν μεγάλου κέντρου βιομηχανικού επί των ακτών του Κόλπου της Σαλαμίνος και επ’ αυτής έτι της νήσου της Σαλαμίνος. Του κέντρου αυτού τα εργοστάσια θα κινούνται με τον ηλεκτρισμόν τον οποίον θα παράγουν αι υδατοπτώσεις του υδραγωγείου και θα λαμβάνουν το άφθονον νερόν το οποίον απαιτεί η μεγάλη βιομηχανία από τα νερά του υδραγωγείου της Ρούμελης ο οποίον θα τα φέρη εις Αττικήν. Όταν ούτω φθάσουν τα νερά εις τας απέναντι της Αιγίνης ακτάς της Σαλαμίνος τότε πλέον είναι τεχνικώς εύκολον να έλθη το νερό εις την Αίγιναν, απέχουσαν από την Σαλαμίνα μόλις 12 χ)μ. Αρκεί προς τούτο να ριφθούν σωλήνες εντός της θαλάσσης τύπου «ΠΛΟΥΤΟ» ήτοι όμοιαι με εκείνας τας οποίας μεταχειρίσθησαν οι σύμμαχοι δια να μεταφέρουν βενζίνην από την Αγγλίαν εις τας όχθας της Νορμανδίας κατά την εκεί αποβίβασίν των ήτοι εις απόστασιν άνω των 300 χ)μ. Βεβαίως προς άρδευσιν και ύδρευσιν εις την Αίγιναν κατ’ αυτόν τον τρόπον πραγματοποιούμενη θα είναι πολύ δαπανηρά και συνεπώς αυτοτελώς εξεταζόμενη θα είναι οικονομικώς αδικαιολόγητος. Αλλά όπως προείπομεν το υδραγωγείον αυτό θα είναι τεράστιον και εις όλα τ’ άλλα μεγάλα τμήματά του θα αφίνη κέρδη, συνεπώς θα είναι εύκολον να καλυφθή από το σύνολον της εκμεταλλεύσεως και η ζημία της μερικής εκμεταλλεύσεως του μικροτάτου τμήματος της Νήσου Αιγίνης, η οποία νήσος δια τους λόγους τους οποίους και άλλοτε εξηγήσαμεν δεν είναι φύσει δυνατόν να εύρη εντός του εδάφους της το άφθονον νερό το οποίον θα δυνηθή να τα μεταβάλη εις ένα μεγάλο περιβόλι.
Δια να μην νομισθή ότι όλα αυτά είναι όνειρα θερινής νυκτός προσθέτω ότι το σχέδιον, το γενικόν σχέδιον του υδραγωγείου της Ρούμελης εξετασθέν από τα δημόσια έργα ευρέθη κατά βάσιν ορθόν και δια τούτο εγένετο αντικείμενον συντάξεως σχετικής συμβάσεως πραγματοποιήσεώς του ήτις υπεγράφη μεταξύ του Δημοσίου και εμού ως αναδόχου των έργων του και ήτις σύμβασις εκυρώθη υπό του Α.Ν. 643)1945. Δια την έναρξιν των έργων αυτών απαιτείται να ησυχάση πρότερον η Πατρίς από την θεομηνίαν η οποία μας μαστίζει…». Το άρθρο είναι δημοσιευμένο στο 19ο τεύχος του περιοδικού, τον Ιούλιο του 1948 εν μέσω δεύτερου αντάρτικου (1946-49) εναντίον του Αμερικανικού Στρατού εν Ελλάδι, εναντίον των επιστρατευμένων στον ημιεπίσημο Ελληνικό Στρατό και εναντίον των μοναρχοφασιστικών συμμοριών. Ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα, η πρόταση του Φουντούλη μοιάζει πρωτοποριακή: Αγωγός Ύδρευσης με στόχο τη στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής και …χρήση των ΑΠΕ.
Εν πάση περιπτώσει, η συνέχιση αυτής της λογικής ανάπτυξης είναι ανεδαφική εκείνη την περίοδο, κυρίως για πολιτικούς λόγους που υπαγορεύουν και επιβάλουν στην Ελλάδα μια εξαρτημένη ανάπτυξη, με ένα θνησιγενές καταστροφικό βιομηχανικό, επαρχιακό μοντέλο που ξεκίνησε από την πρώτη πενταετία του ‘50 με τα περίφημα κίνητρα για τη «βιομηχανική ανάπτυξη» στην επαρχία, και μια φθίνουσα γεωργία ήδη από τη δεκαετία του ’60 με τη συμβολική αποτύπωση της στις προενταξιακές διαδικασίες της ΕΟΚ.
Αν εξαιρέσουμε τα σποραδικά και χωρίς συνέπεια και συνέχεια δημοσιεύματα, αριστερών εφημερίδων στην Αίγινα από τη δεκαετία του ’70 και δώθε, που ανέφεραν για μια σύνδεση με τους όρους εκείνης της εποχής, ποτέ άλλοτε το ζήτημα της σύνδεσης με την ΕΥΔΑΠ, δεν πήρε ουσιαστική μορφή παρά την τριετία 2003-2006, από την Ομάδα Πολιτών για το Πρόβλημα του Νερού στην Αίγινα. Αυτή η συσσωμάτωση εντασσόμενη σε μια ευρύτερη του «ΑΙΓΙΝΑ ΓΙΑ ΣΕΝΑ» ήταν και μια σταθερή κοινωνική βάση η οποία στήριξε τον συνδυασμό «Κίνηση Ευθύνης» και τον προηγούμενο δήμαρχο Παναγιώτη Κουκούλη, ο οποίος θεσμικά προώθησε ως πρωτεργάτης, αυτό το «παναιγινήτικο» αίτημα.
Από την εποχή εκείνη, η σχεδία είχε τοποθετηθεί επί του ζητήματος (1). Μέσες-άκρες, η λογική της ήταν και παραμένει να είναι η εξής: πρώτα νοικοκυρεύεται ένας τόπος στο σύνολο των δυνατοτήτων του, αποφασίζει όσο το δυνατόν συμμετοχικά για τον προσανατολισμό της οικονομίας του, για τα όρια της χρήσης του νερού του και στη συνέχεια αναζητεί λύσεις πέραν αυτού. Αυτό δεν συνέβη πότε στην Αίγινα, μιας και τα πλούσια υπόγεια ύδατα όπως και το αρχαίο δίκτυο, τα εκμεταλλεύονταν ιδιώτες που πουλούσαν το νερό στο Δήμο Αίγινας ενώ η μεταφορά του νερού (αρχικά από τον Άι-Γιώργη Τροιζηνίας με τον υδρομεταφορέα Μπακόπουλο και αργότερα από τις εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ με τον υδρομεταφορέα Ηλιακίδη) ήδη είχε ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’60. Από το ‘70 σύμφωνα με δημοσιεύματα τοπικών εφημερίδων παρατηρείται η απώλεια νερού από 35-40% η οποία αιτιολογείται με το παλιό δίκτυο μέχρι τη ζημιά …στα φλοτέρ των δεξαμενών. Από τη μεταπολίτευση υπάρχουν δημοσιεύματα που αφηγούνται τις αυθαιρεσίες του υδρομεταφορέα και την καταπάτηση όρων συμφωνίας, ενώ παράλληλα το τουριστικό καταστροφικό μοντέλο έχει ήδη δείξει τα δόντια του. Η χωροταξική μελέτη του 75 αποδεικνύει ότι τα νερό έχει αλατωθεί σε μεγάλο βαθμό . Η περεταίρω καταστροφή με το απίστευτο καταναλωτικό-τουριστικό μοντέλο που έτσι κι αλλιώς επικράτησε παντού, έφερε σταδιακά την μετατροπή των φρεάτων σε βόθρους, την οικοδόμηση χωρίς το χτίσιμο υποχρεωτικής στέρνας, την κουλτούρα της πισίνας στις κωλοβίλες των πλουσίων, του γκαζόν στα κωλόσπιτα ακόμα και των μικροαστών του ’70-’80, στην κουλτούρα της ντουζιέρας για το μαλάκα και την τσοκαρία που θέλουν ανά πάσα στιγμή να καθαρίζονται από το αλάτι και την άμμο (πού;) στην παραλία. Ένας κόσμος που έτσι κι αλλιώς ανακάλυπτε, βαθμαία ως ραγδαία, τη νιρβάνα της παραλίας, τη μετατροπή του τοπίου σε αστικό, τη μετατροπή του ιδιαίτερου τοπίου σε μια αφυδατωμένη, στρογγυλοποιημένη, παγκόσμια εικόνα-ήχο-γεύση-μυρωδιά.
Αυτό το καταναλωτικό υποκείμενο ήταν το κυρίαρχο σ’ αυτήν την αναζήτηση για το νερό. Ακόμα και στην πιο καλή του εκδοχή που ήταν η εν λόγω Ομάδα, η κατανάλωση φθηνού και επαρκούς νερού ως δικαίωμα ήταν και το βασικό πρόταγμά της. Αυτό το κλίμα ήταν αρκετό για την υποστήριξη της σύνδεσης με την ΕΥΔΑΠ.
Δεν θα επαναλάβουμε τα ίδια και τα ίδια για το ζήτημα του νερού και τους μικρούς ή μεγάλους ντίλερ της ιδιωτικοποίησης του νερού μέσω της ίδρυσης της θυγατρικής της ΕΥΔΑΠ (Νήσων). Μια απλή αναζήτηση στη Σχεδία (εδώ κι εδώ αρκεί). Αυτό που επισημαίνεται ως νέο, δεν είναι απλά η ανακοίνωση της έγκρισης για τη δημοπράτηση του εν λόγω αγωγού αλλά το ότι αυτό λαμβάνεται ως δοκιμή για τις επόμενες επενδύσεις για τη διαχείριση και πώληση των υδάτων. Πιθανολογείται έως θεωρείται σίγουρο, ότι η νέα εποχή της μεταφοράς του νερού από την ΕΥΔΑΠ προς τα νησιά του Αιγαίου αλλά και η διαχείριση των απανταχού ντόπιων υδάτων δεν θα είναι εξ αιτίας του υδρομεταφορέα μας, Χρηστάρα Ηλιακίδη, φίλου πολλών της σόου μπιζ και κάποιων συντοπιτών μας αρμοδίων. Πιθανόν εκείνη την εποχή, του αγωγού Αίγινας-Σαλαμίνας και διεύρυνσης της παγκόσμιας αγοράς νερού, η σημερινή μεταφορά νερού με τις υδροφόρες και ο Ηλιακίδης, να μας φαίνονται γραφικό παρελθόν.
σχεδία στ’ ανοιχτά της Αίγινας
(1)Μπορείτε να διαβάσετε σε μορφή pdf, τα δημοσιεύματα στην έντυπη “σχεδία στ’ ανοιχτά της Αίγινας”, στο 4ο, 5ο και 6ο τεύχος
//sxedia.espivblogs.net/files/2010/02/SXEDIA-42.pdf (σελίδες 5-9)
//sxedia.espivblogs.net/files/2010/02/SXEDIA-5.pdf (σελίδες 26-33)
//sxedia.espivblogs.net/files/2010/02/SXEDIA-6.pdf (σελίδες 72-82)